"اصلاً نه گپ زدنم در اختیارم است، نه خندیدنم، نه گریه کردنم، نه راه رفتنم. اصلاً نمیدانم در کجا هستم."
معصومه حسنی پناهجوی ۲۵ سالهاست که با شوهر و دختر دو ساله و شش ماه‌شان از نزدیک به دو سال در فنلند بی‌سرنوشت اند.
دوبار درخواست پناهندگی‌شان رد شده و اکنون پیش وکیل مدافع رفتهاند و دیده به راه پاسخ نهایی از جانب مقامهای فنلند اند.
معصومه، باشندۀ ولایت غزنی از هیلسنکی پایتخت فنلند در صحبت تیلیفونی به رادیو آزادی گفت تا رسیدن به این کشور حدود ۱۲ هزار دالر مصرف کردهاند.
وی افزود:
"قرض کردیم، این‌سو آن‌سو خود را در آب و آتش زدیم تا این‌جا رسیدیم. در یک قایق که مثلاً بیست الی سی نفر جای میشدند، ما هشتاد نفر سوار شده بودیم. همان قایق سوار شدن هم یک خودکشی بود."
حکیم محمدی همسر معصومه هم میگوید امید زندگی را از دست داده بودند.
محمدی افزود:
"ما سختیهای خیلی زیاد کشیدیم. در کوههای ایران سر ما فیر شد. خانوادههای بود که مثال اعضایش شهید شدند، کشته شدند در راه. در آبهای یونان مثلاً من دخترم را روی دستانم گرفتم. در قایق بادی که سوار شدیم، خدا شاهد است که همانجا من کلمه‌ام را خواندم دیگر."
حکیم و معصومه فکر کرده بودند وقتی با دخترک‌شان از کوههای ایران و آبهای ترکیه و یونان بگذرند، زندگی رویایی‌شان را مییابند.
اما، واقعیت چیز دیگری بود.
معصومه میگوید، از روزی که به فنلند رسیدهاند، چیزی به جز از رفتن از یک کمپ به کمپ دیگر و سرگردانی و بی‌سرنوشتی ندیدهاند.
میگوید، از وقتی که درخواست دومی‌شان رد شده از کمپ هم بیرون‌شان کردهاند و اکنون نه وضع خودش خوب است، نه از شوهرش.
وی می‌افزاید:
"شوهرم کاملاً روان خود را از دست دادهاست. از یک طرف مشکلاتی که ما را برگردانند، آیا ما در افغانستان چی خواهد شدیم، که میدانم چی بلای سر ما میآید. و دیگر این که طرف زنش میبیند، طرف دخترش میبیند، من خودم شخصاً همین حالا، روانی روانی شده‌ام."
اکنون، آنان تنها چشم به راه کمک از کسانی اند که دل‌شان به حال پناهجویان میسوزد و بیش از دوماه میشود با دهها پناهجوی دیگر افغان در هیلسنکی خیمههای تحصن به پا کردهاند که اگر کسی به دادشان برسد.
این خانواده در میان بیش از ۱۷۰ هزار پناهجوی دیگر از افغانستان اند که از سال ۲۰۱۵ میلادی به این‌سو به اتحادیۀ اروپا درخواست پناهندگی دادهاند.
پس از مردم سوریه، افغانها بزرگترین رقم درخواست دهند‌ه‌گان پناهجویی در اروپا را تشکیل میدهند.
اما، اتحادیۀ اروپا در نظر دارد تا به ۸۰ هزار پناهجوی افغان را دوباره به افغانستان برگرداند.
برای معصومه افغانستان امن نیست و از بازگشتن به وطن ترس دارد.
وی افزود:
" من ازین دلم درد دارد، عقده دارم که چرا این همه که مردم اروپا و نمیدانم آزاد خواهان و نمیدانم چی و چی و حقوق بشر میگویند، یک بار از همین رئیس جمهور افغانستان پرسان کنند که چی کار کردی برای مردم خود. از کل دنیا پول میگیرد، از کل دنیا کمک میگیرد. بعد، درخواست هم میدهد که تو مردم مرا پس افغانستان روان کن. چی گلی در سر مردم که رفتهاند، دیپورت شدهاند به افغانستان، زده."
حفیظ احمد میاخیل مشاور مطبوعاتی وزارت مهاجرین و عودت کننده‌گان افغانستان است.
او به رادیو آزادی گفت که حکومت افغانستان در حد توان خود میکوشد زمینۀ ادغام مجدد پناهجویان را که دوباره به افغانستان بازگردانده میشوند، فراهم کند.
اتحادیۀ اروپا با حکومت افغانستان در جریان نشست بروکسل در اکتوبر ۲۰۱۶ توافقنامۀ را امضا کرد که بر اساس آن روند بازگشت پناهجویانی که درخواستهای پناهندگی‌شان در کشورهای اروپایی رد میشود، سرعت مییابد.
اما، میاخیل گفت هنوز اتحادیۀ اروپا پولِ را که برای ادغام مجدد پناهجویان وعده کرده بود، در اختیار آنان نگذاشته است.
او افزود:
"خواست ما از کشورهای اتحادیۀ اروپا این است که به تعهدات‌شان با حکومت افغانستان عمل کنند و به کسانی که برگشت داده میشوند، کمک کنند. در غیر آن شاید پیامدهای بسیار ناگواری داشته باشد، وقتی این‌ها به افغانستان فرستاده میشوند، ممکن است دوباره مهاجر شوند، با گروه‌های تروریستی بپیوندند و با مشکلات گوناگون رو به‌رو شوند."
مایا کاسیانچیچ سخنگوی فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیۀ اروپاست.
او به رادیو آزادی گفت که اتحادیۀ اروپا در بخش ادغام مجدد پایدار بیش از ۸۲ میلیون دالر با افغانستان کمک میکند و این روند آغاز هم شدهاست.
او افزود:
"بخش نخست این برنامه که هژده میلیون یوروست از طریق «آی، او، ام» مصرف میشود، پیشاپیش در جریان افتاده است. این بخش شامل کمک فوری با برگشت کننده‌گان، حمایت میان مدت تا درازمدت پایدار برای ادغام مجدد در زمینۀ پروژههای محلی و ظرفیت‌سازی در وزارت مهاجرین و عودت کننده‌گان میشود. دو بخش دیگر این برنامه در حال حاضر در حال نهایی شدن با ذینفعان کلیدی است."
کاسیانچیچ افزود که پناهجویان افغان از اروپا کور کورانه اخراج نمیشوند بلکه پس از بررسی دقیق و با در نظرداشت قوانین بین‌المللی در مورد هر قضیه تصمیم گرفته میشود.
مقامها میگویند که امسال ۲۴۸ تن از کشورهای اروپایی اخراج شدهاند. پارسال این تعداد به ۵۸۰ میرسید.
موج مهاجرتها به سوی اروپا در اوایل سال ۲۰۱۵ میلادی به اوجش رسید.
بر اساس گزارشها، تنها در سال ۲۰۱۵ حدود ۸۹۰ هزار پناهجو عمدتاً از سوریه و افغانستان به جرمنی رسیدند.
جرمنی که مرکز قوۀ محرکۀ اقتصاد اروپا یاد میشود گفتهاست که دچار بحران مهاجرت است و به تازگی انگلا مرکل صدراعظم این کشور از پروسۀ اخراج پناهجویان به‌شمول افغانهای که درخواستهای شان رد میشود، حمایت کردهاست.
افغانستان از مبارزه با تهدیدهای امنیتی گرفته تا به رسیدگی به هزاران بی‌جا شده داخلی و برگشت مهاجران از کشورهای همسایه به‌شمول پاکستان نیازمند کمک امریکا و اتحادیه اروپاست.
اکنون دیده شود که حکومت افغانستان در جریان سال روان از پس آزمون اخراج پناهجویان افغان از اتحادیۀ اروپا از جمله جرمنی چگونه برخواهد آمد.
