روابط مسکو با طالبان، افغانستان را به کجا می‎برد؟

نگرانی مسکو از نفوذ داعش در افغانستان و امکان سرایت آن به کشورهای آسیای میانه چه قدر واقعیت دارد؟

روابط مسکو با طالبان رنگ ورخ تازۀ به این حرکت شورشی بخشیده و برای نخستین بار آن را از دریچۀ وسیعتر سیاست منطقه یی وارد صحنه ساخته‎است.

مسکو که در ایام قدرت طالبان در افغانستان میانۀ چندان خوبی با این تحریک نداشت اکنون به یکی از حامیان عمدۀ بین المللی طالبان تبدیل شده‎است.

جنرال امریکایی کورتیس سکاپاروتی قوماندان ناتو در اروپا درین اواخر به مجلس سنای امریکا گفت که علایم از افزایش نفوذ روسیه میان طالبان را دیده و امکان دارد که آن‎ها از سوی مسکو تجهیز و اکمال نیز شده باشند.

اگرچه روسیه این اتهام را رد کرد و روابط خود با طالبان را تماس‎ها جهت تامین امنیت اتباع این کشور در افغانستان و پیشرفت تلاش‎های صلح درین کشور عنوان می‎کند. و طالبان هم می‎گویند که از مسکو فقط حمایت سیاسی و معنوی دریافت می‎کنند ولی کارشناسان به این باور اند که این روابط وسیعتر از تماس‎های عادی بوده‎است.

جنرال متقاعد عتیق الله امرخیل کارشناس امور نظامی به این باوراست که مسکو از روابط خود با طالبان ظاهرا در دو بعد استفاده می‎کند.

جلوگیری از رخنه کردن داعش از طریق افغانستان به آسیای میانه و تبدیل کردن افغانستان به ویتنام دوم برای امریکا.

وی افزود:

" مسکو سعی دارد از دو راه پیروزی بدست آورد. می‎خواهد که از طالبان در مقابل داعش کار گیرد و نگزارد که داعش به سرزمین‎های روسیه نزدیک شود. بازهم جنگ در خاک افغانستان خواهد بود و با تشدید این جنگ مشکلات مردم افغانستان افزایش خواهد یافت. نتیجۀ دوم این روابط این خواهد بود که اگر روس‎ها به این فکر باشند و شاید به این فکر هم باشند تا از طالبان در برابر امریکا کار گیرند و وضعیت چون ویتنام به میان آورند که جنگ بازهم در افغانستان شدت خواهد یافت."

کارشناسان به این باور اند که مسکو بعد از تحولات سال ۲۰۱۴ در اوکراین و از دست دادن نفوذ درین کشور همسایه در یک بخش از سیاست جهانی نو خود در مقابل ناتو و غرب به افغانستان رو آورده‎است.

داکتر محمد شفیق همدم مشاور سابق ناتو و کارشناس امور سیاسی مقیم امریکابه این باور است که مسکو با روابط خود با طالبان نه تنها بر حکومت افغانستان بلکه بر متحدان غربی کابل نیز فشار وارد می‎کند.

وی افزود:

" این یکی از راهبردهای به اصطلاح سیاسی ستراتیژی شیطانی آقای پوتین است که نه تنها در افغانستان بلکه در اروپا در اوکراین، خاور میانه به شمول سوریه و کشورهای دیگر همین بازی شیطانی را آن‎ها آغاز کرده‎اند."

آقای همدم در پاسخ این سوال که نگرانی مسکو از رخنه کردن داعش از طریق افغانستان به آسیای میانه و روسیه چقدر واقعیت دارد می‎گوید که نگرانی روسیه از تهدید داعش از شرق میانه بجا می‎باشد ولی تهدید داعش از افغانستان به روسیه قابل بحث ومناقشه است.

او افزود:

"به این معنی که همین اکنون اکثریت اعضا و رهبران داعش در افغانستان اتباع کشورهای آسیای میانه هستند. آن‎ها از آسیای میانه به افغانستان آمده‎اند نه این‎که از مردم افغانستان کسی به آسیای میانه رفته باشد. یا به این معنی که داعش که اکنون در آسیای میانه فعالیت دارد هیچ کدام شهروند افغانستان در آن‎جا این گروه‎های تروریستی را رهبری نمی‎کند ولی برخلاف داعش که اکنون در افغانستان وجود دارد از سوی اتباع آسیای میانه رهبری می‎شود و اکثریت اعضای آن از کشورهای آسیای میانه اند که به افغانستان آمده‎اند."

رئیس جمهور روسیه ویلادمیر پوتین در تازه ترین اظهارات خود گفته‎است که تهدید نفوذ دهشت افگنی از افغانستان بسیار جدی بوده و ابراز امیدواری کرد که مسکو مجبور نشود که از نیروهای مستقر خود در تاجکستان برای مقابله با این تهدید استفاده کند.

اما کارشناسان به این باور اند که داعش پیش از این‎که یک سازمان شبه نظامی باشد یک مفکوره و نظریه است که به نحوی خلای آیدیالوژیک پس از فروپاشی اتحاد شوروی را در آسیای میانه پر می‎کند و حکمروایی رژیم‎های خود کامه و استبدادی درین منطقه زمینۀ رشد و نفوذ گروه‎های افراطی را بیشتر مهیا ساخته‎است.

در گذشته نشانه‎های از همکاری غرب و روسیه در افغانستان دیده شده‎است. امریکا برای اردوی افغانستان از روسیه هیلی کوپترها خریداری کرده بود و مسکو به نیروهای امنیتی افغانستان هزاران میل اسلحه داده‎است. ولی مسکو امروز میزبان یک گردهمایی صلح در افغانستان است که امریکا در آن اشتراک نمی‎کند.

با در نظرداشت چگونگی روابط طالبان و روسیه و حوادث اخیر در شرق میانه که روابط واشنگتن و مسکو را تیره تر ساخت امیدواری همکاری جانبین در افغانستان کم رنگ تر و این کشور بیشتر به یک نقطۀ رقابت تبدیل می‎شود.