با آنکه دقیقاً نُه سال از عقد قرارداد استخراج معدن مس عینک می‌گذرد، اما هنوز هم هیچ اثری از تلاش برای آغاز کار عملی در این معدن دیده نمی‌شود.
دیده بان شفافیت افغانستان قرارداد استخراج مس عینک را از بد ترین قرار دادها در بخش معادن کشور می‌خواند.
سید اکرام افضلی رئیس این نهاد روز شنبه در صحبت با رادیو آزادی گفت، حکومت برای فسخ و یا تغییر در شرایط این قرار داد باید اقدام کرده و راه را برای کار عملی در این ساحه هموار بسازد.
وی افزود:
"بخاطر رفع انحصار باید حکومت افغانستان با حکومت چین صحبت کند و بالاخره راه را برای فسخ قرارداد مس عینک هموار کند و از طریق پروسه رقابتی آن را دوباره به داوطلبی بگذارد و یا هم از طریق تغییر دادن شرایط قرارداد، پروسه معدن کاری باید در معدن مس عینک آغاز گردد."
این در حالیست که تلویزیون سی ان بی سی به تازگی گزارش داده که طرح چین برای استخراج معدن مس عینک به حالت تعلیق در آمده‌است.
در این گزارش آمده که پروژه مس عینک پس از آن با چالش‌های جدی مواجه شد که رئیس عمومی کمپنی ام،سی،سی به اتهام فساد اداری از حزب کمونیست چین خارج گردید.
قرارداد استخراج مس عینک در هشتم ماه اپریل سال ۲۰۰۸ میلادی میان کمپنی ام،سی،سی چین و حکومت افغانستان امضا شد.
مطابق این قرارداد که به ارزش سه میلیارد دالر عقد شده کمپنی ام،سی،سی مکلف است تا سالانه چهارصد میلیون دالر به حکومت افغانستان بپردازد، تسهیلات برای استخراج مس را فراهم و از این طریق زمینه کار را به هزاران افغان مهیا بسازد.
مطابق به قرارداد، انتظار می رفت کار استخراج معدن مس عینک چهار سال قبل یعنی در سال ۲۰۱۳ آغاز شود اما کشف آثار باستانی در ساحه، مشکلات امنیتی و برخی مسایل دیگر سبب شد که تاکنون این روند آغاز نشود.
محمد زکریا سودا عضو کمیسیون محیط زیست و منابع طبیعی ولسی جرگه افغانستان به رادیو آزادی گفت، در حال حاضر هیچ امیدواری برای آغاز کار عملی استخراج معدن مس عینک وجود ندارد.
وی افزود:
"تنها چیزی را چینایی‌ها در این قرارداد در تلاش آن بودند به اصطلاح به گرفتن انحصار این قرارداد مس عینک بود که در آینده اگر به آن نیاز پیدا کنند آن را استخراج کنند؛ اما در شرایط فعلی امیدی برای تطبیق این قرارداد وجود ندارد که عملی شود و از آن به نفع افغانستان استفاده گردد."
اما سلیم صالح سخنگوی والی لوگر در صحبت با رادیو آزادی گفت، تمامی مشکلات و موانع در ولایت لوگر در برابر استخراج معدن مس عینک برطرف شده و مردم خواهان آن اند تا کار عملی این پروژه هر چه زودتر آغاز شود.
در این حال محمد صابر مهمند سخنگوی وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان به رادیو آزادی گفت تاکنون سه هزار اثر باستانی از ساحه معدن مس عینک انتقال یافته و هنوز نیز کار در این زمینه در ساحه ادامه دارد.
بر اساس قرار داد استخراج معدن مس عینک، دو جانب در فاصله هر پنج سال باید شرایط اقتصادی قرارداد را ارزیابی کنند.
در فصل یازدهم این قرارداد آمده، اگر کمپنی ام،سی،سی چین پس از پنج سال از گذشت عقد این قرار تولید و انتقال تجارتی نداشته، مالیات را نپردازد و تخلف کند، حکومت افغانستان حق دارد قرارداد استخراج مس عینک را با این کمپنی فسخ کند.
در این میان وزارت معادن و پترولیم افغانستان می‌گوید هنوز هم مذاکرات حکومت با کمپنی چینایی ام،سی،سی ادامه دارد.
ذبیح الله سروری سخنگوی این وزارت در صحبت با رادیو آزادی گفت، هیچ سخنی از فسخ و یا تعلیق قرارداد مس عینک تاکنون مطرح نشده‌است.
وی گفت:
"آنچه که بسیار واضح است این است که ما هنوز در جریان مذاکرات هستیم مذاکرات وزارت با جانب چین ادامه دارد، از فسخ قرارداد هیچ خبری نیست هیچ حرفی در این مورد وجود ندارد و نتیجه مذاکرات هم تاکنون روشن نیست."
این در حالیست که وزارت معادن و پترولیم افغانستان یکسال قبل نیز گفته بود که مذاکرات در این مورد جریان دارد.
اما داوود شاه صبا وزیر پیشین معادن و پترولیم افغانستان قرارداد استخراج معدن مس عینک را به ضرر این کشور خوانده گفته بود که اگر در امضای همچو قرار داد‌های بزرگ اشتباهی رخ دهد، جبران ناپذیر خواهد بود.
سحرلیوال
