آیا با سرکوب یا حتی محو شورشیان گروهء دولت اسلامی (داعش)، هرج و مرج جاری در شرق میانه خاتمه خواهد یافت؟
آژانس خبری اسوشیتدپرس در پاسخ به این سوال نوشته است، حتی در صورت محو کامل داعش از سوی نیروهای ضد این گروه در شرق میانه هم خشونت های موجود در منطقه محو نخواهند شد.
ساختار ملیتی و سرحدات که بعد از سقوط امپراطوری عثمانی در ختم جنگ اول جهانی توسط قدرت های استعماری در شرق میانه ایجاد شد، درحال منحل شدن بوده یا اینکه قبلاً از بین رفته است. همین مساله قوت های متحرک و سرکش را در منطقه تحریک نموده است و مسایلی که این قوت های متضاد قومی را باهم وصل کرده بود در حال از هم گسیختن است.
به نوشتءه اسوشیتدپرس، مخلوطی از مسلمانان شیعه، سنی، علوی، عیسویان و کردها در شمال عراق و سوریه یک مخلوط نارضایتی های قدیمی، مایوسی های مذهبی و بی عدالتی های آشکار در شرق میانه است.
همین پدیده های در حال انفجار اجتماعی که دیر خاموش بودند با آغاز جنگ امریکا در عراق و جنگ داخلیء سوریه برملا شدند.
وین میرری یک تحلیلگر شورای روابط خارجی امریکا می گوید:
"سطح آسیب و ویرانی را که امریکا در عراق و جنگ داخلی سوریه مرتکب شده است، احتمالاً جبران ناپذیر است."
در عراق تحت اداره صدام حسین و حکومت اقلیت سنی وابسته به وی صدام بر اکثریت شیعه ظالمانه حکمروایی می کرد. ایالات متحده صدام را سقوط داد، ساختار حزب بعث و اردو را محو کرد و حکومت جدید از اکثریت شیعه ایجاد شد که این حکومت به نوبهء خود حقوق و نیازمندی های اقلیت سنی را نادیده گرفت.
درحالیکه اردوی امریکا هنوزهم در عراق حضور داشت این کشور شاهد قدعلم نمودن سنی های عراق زیر چتر القاعده در عراق بود، قوتی که علیهء امریکا، سنی های میانه رو و اکثریت شیعه می جنگید. ملیشه های شیعهء عراق از سوی دیگر حملات را آغاز کردند که این منتج به یک جنگ داخلی در عراق شد. این جنگ مدتی بعد از آن تحت کنترول در آمد که امریکا نیروهای بیشتر به عراق فرستاد و هم به سران قومی سنی ها پول داد تا علیهء القاعده در عراق بجنگند. ولی با خروج نیروهای امریکایی از عراق در سال 2011 القاعده در مناطق سنی نشین این کشور بسیج شده و گروهء داعش را تشکیل داد. گروهی که به خالیگاهء ایجاد شده از اثر جنگ داخلی در سوریه نیز رخنه کرده و جای پای یافت.
براساس تخمین ها داعش در حال حاضر یک بر پنج حصهء خاک سوریه و عراق را تحت ادارهء خود دارد که مهمترین آن رقه در سوریه و موصل در عراق است. ایالات متحده ماه ها مواضع داعش را با موفقیت کم بمبارد کرد و حالا روسیه و فرانسه نیز وارد میدان شده و علیهء داعش مبارزه می کنند.
حملات روسیه علیهء داعش زمانی شدت گرفت که داعش مسوولیت سقوط طیاره روسی در سینای مصر را به عهده گرفت. فرانسه بعد از حملات پاریس عکس العمل نشان می دهد.
کارشناسان نظامی و استخباراتی می گویند، روسیه قبل از سقوط طیاره اش در مصر مخالفین بشار اسد را که با داعش متحد نیستند، بمبارد می کرد.
ادارهء اوباما تاکید دارد که ادارهء اسد باید برطرف شود، ولی روسیه و ایران می گویند اسد باید حد اقل موقتاً بخشی از حل سیاسی در کشورش باشد. عربستان و قدرت های منطقوی نیز خواهان کناره رویء اسد اند. شمار زیاد از تحلیلگران، دخالت روسیه در سوریه را تلاشی برای حفاظت رژیم اسد می خوانند، زیرا سوریه آخرین نشانه از ساحهء تحت نفوذ روسیه در شرق میانه بوده و محل یگانه پایگاه نظامی روسیه در شرق میانه است و هم بزرگترین خریدار اسلحه روسی می باشد.
دلیل ظهور داعش در سوریه هم مشابه با دلیل ظهور این گروه در عراق است که همانا مایوسی سنی هاست. ولی تفاوت این است که همین مایوسی در سوریه طولانی تر بوده است. اسد خود مسلمان علوی است که یک شاخهء کوچکی از شیعه هاست. اسد و پدرش حافظ حاکمیت ظالمانهء را علیه اکثریت سنی ها در سوریه به پیش می برند به همان شکلی که صدام سنی، اکثریت شیعهء کشورش را می کشت و شکنجه می کرد.
اسوشیتدپرس می نویسد، در کنار این همه مشکلات فرقه یی حضور کردها به پیچیده گیء اوضاع شرق میانه افزوده است. یک گروهء بزرگ از کردها در شمال عراق، سوریه و ایران زنده گی می کنند. این گروه گاهگاه با ترکیه نیز جنگیده است جاییکه در جنوبشرق آن مسکن گزین اند. کردها عمده ترین متحدین امریکا در جنگ علیهء داعش بوده اند و در میدان های جنگ به حیث قوای زمینی علیهء داعش پیروزی های نیز داشته اند.
کردها همچنان توانسته اند یک منطقه تقریباً خودمختار را در عراق اداره نموده و منابع سرشار از نفت را تحت کنترول خود داشته باشند. اسوشیتدپرس می نویسد، حمایت امریکا از کردها، امریکا را با متحد ناتو اش ترکیه در مخالفت قرار داده است، ترکیه که به نوبهء خود مخالف رژیم اسد در سوریه است و با حکومت شیعهء مورد حمایت امریکا در عراق را روابط چندان خوب ندارد.
چک هیگل وزیر خارجهء امریکا روز یکشنبه در صحبت با سی. ان. ان گفت، پیروزی علیهء داعش موج موجود هرج و مرج در شرق میانه را خاتمه نخواهد داد، مگر اینکه امریکا، کشورهای دیگر، اروپا و روسیه باهم شریک شده و یک پلتفورم سیاسی را برای ثبات در منطقه ایجاد نمایند.
ولی سوال اینجاست که یک پلتفورم چگونه می تواند در منطقهء ایجاد شود که تضادهای فرقویء 1300 ساله اسلامی در آن حکمفرماست و منطقهء که کردها هم در آن دعوای یک دولت مستقل را دارند؟
پس شکست داعش تضادهای موجود در منطقه را خاتمه نخواهد داد.