دستگیری در هالند امیدواری برای تطبیق عدالت در افغانستان

ساکنان یک قریهء کوهستانی دور دست در شرق افغانستان، بیش از سه دهه است منتظرِ به عدالت کشانده شدن مردِ بودند که متهم است سی و شش سال پیش دستور کشتار بیش از دوازده صد مرد و پسر را صادر کرده بود.

سرانجام دستگیری صادق عالمیار در شهر روتردام هالند در بیست و هفتم ماه اکتوبر روزنۀ امید را به روی بازماندگان و خانواده های قربانیان گشود.

آفتابی شدن این خبر اکنون می تواند روی زخم های دیرینۀ باشنده گان قریهء کرالۀ ولایت کنر مرهم بگذارد.

دگروال متقاعد محمود شاه قاضی خیل یکی از بازماندگان و شاهدان عینی رویداد سال 1358 در قریهء کراله است.

او در صحبت تلیفونی با رادیوآزادی از حکومت هالند برای دستگیری عالمیار سپاسگزاری کرد و آن را خبر مژده دهنده برای خانواده های که عزیزان شان را از دست داده اند، دانست.

"من به نماینده گی از ورثۀ شهدای قریۀ کراله از دولت هالند بسیار تشکر می کنم. ما از دولت هالند می خواهیم که همان نفر را که در آن جا دستگیر شده محاکمه کند."

قاضی خیل که اکنون بیش از پنجاه سال عمر دارد، روز جمعۀ بهار سال 1358 را خوب به یاد دارد، روزی که یک افسر جوان رژیم کمونیستی رادیکال وقت دستور تیرباران مردان و پسران قریه کوهستانی کراله را صادر کرده بود.

او می گوید که در جریان قتل عام فرار کرده و در خانۀ کاکایش پنهان شده بود.

درد و رنج آن روز شوم هنوز هم حس می شود

سی و شش سال پس از آن فاجعه، درد و رنج آن روز مرگبار هنوز هم حس می شود.

قاضی خیل می گوید دو برادر و بیش از ششصد عضو قوم خود را در رویداد کراله از دست داده است.

"دولت ملاها، بزرگان قومی، و مردان جوان و پسران قریه را احضار کرده بود و به آنان گفته بود که والی می خواهد با آنان صحبت کند. بعد از آن که مردم را جمع کردند، قوماندان صادق عالمیار به عسکرها امر کرد که بالای مردم فیر کنند و 1260 نفر شهید شدند."

عالمیار قوماندان قطعهء 444 کوماندوی اردوی وقت افغانستان بود. واحد نظامی او برای سرکوب چریک های مجاهدین، به این ولایت فرستاده شده بود.

جنگجویان مجاهدین بسیاری از مناطق روستایی اطراف شهر کنر را تصرف کرده بودند.

عالمیار عضو شاخۀ خلق حزب دموکراتیک خلق افغانستان بود.

پس از آن که این حزب در یک کودتای نظامی خونین در سال 1978 قدرت را به دست گرفت، مقاومت مسلحانه در سراسر افغانستان آغاز شد و ظرف یک سال کنر به عنوان یک سنگر مقاومت قدبرافراشت.

قاضی خیل به یاد دارد که عالمیار و همقطاران نظامی اش از کشته شدن یک قوماندان ارشد در یک کمین مجاهدین چند روز پیش از قتل عام باشنده گان کراله به خشم آمده بودند.

نخستین موج میلیون ها مهاجر افغان

دگروال متقاعد محمود شاه قاضی خیل می گوید، زنان و کودکان از کراله به دیگر نقاط کنر فرار کردند و شماری هم به منطقه قبایلی باجور در پاکستان گریختند و به این ترتیب، نخستین موج میلیون ها مهاجر را تشکیل دادند که از جنگ و خشونت افغانستان را ترک کرده اند.

قاضی خیل می گوید:
"دستگیری عالمیار در هالند می تواند راه را برای تطبیق عدالت انتقالی در افغانستان باز کند."

نظام الدین مالیار یکی دیگر از بازمانده گان رویداد قریه کراله است.

او در صحبت با رادیوآزادی گفت حکومت های گوناگون افغانستان نتوانستند عاملان این گونه جنایات را به عدالت بکشانند.

"دوازده صد و شصت و پنج تن از مردم بی دفاع کراله قتل عام شدند. اول به آنان تیراندازی کردند و سپس جسد نیم جانشان را بوسیلۀ بولدوزر دفن کردند."

محاکمهء عالمیار یک امر مهم برای عدالت انتقالی در افغانستان

پاتریشیا گاسمن محقق ارشد افغانستان برای دیده بان حقوق بشر است.

او می گوید، اگر عالمیار محاکمه شود می تواند برای عدالت انتقالی در افغانستان مهم باشد. گاسمن در صحبت با رادیوآزادی گفت:

"در میان مهاجران افغان در سراسر جهان، بسیاری از افرادی هستند که خویشاوندان شان در این دوره و یا در دهه های مراحل مختلف جنگ ناپدید شدند. و قطعاً هیچ یک از آنها تا به حال شاهد هیچ گونه پاسخگویی در مورد آن همه جنایات که به وقوع پیوسته نبوده است."

کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان از دستگیری عالمیار استقبال می کند. رفیع الله بیدار سخنگوی این کمیسیون می گوید، به باور آن ها چند تن مسوول این قساوت بوده اند.

"ما معتقدیم که عاملان ممکن است بیش از یکی یا دو یا سه بوده باشند. همه آنها به بزرگی همان جنایت که در آن زمان رخ داد، باید به عدالت کشانده شوند. هیچ کس نباید برای ارتکاب این جنایات از مجازات مصوون باشد."

بیدار از حکومت افغانستان خواست تا برای مجازات عاملان جنایات جنگی و نقض سنگین حقوق بشری باید از خود ارادۀ سیاسی نشان دهد.

"در قوانین ما، جرایمی مانند نسل کشی و جنایت علیه بشریت ذکر نشده است. دولت باید مطمئن شود که به غیر از محاکم بین المللی، سیستم قضایی ملی همچنین باید قادر به رسیدگی به این گونه جنایات است. "

از قتل عام سال 1979 در کراله تا اکنون افغانستان شاهد جنایات وحشتناک بسیار دیگرهم بوده است.

به اساس گزارش ها، در جریان جنگ های تنظیمی میان گروه های مجاهدین، تنها در کابل بیش از شصت هزار غیرنظامی کشته و نیز میلیون ها تن دیگر مجبور به ترک وطن شدند.

پایتخت، کابل که میدان اصلی نبرد بود به طور کامل ویران شد.

گاسمن می گوید پیگرد قانونی عالمیار به قربانیان در همه جا، این امیدواری را می بخشد که آنها نیز روزی شاهد تطبیق عدالت خواهند بود.

او گفت:

"این یک یادآوری بسیار خوب برای کسانی است که اکنون در قدرت اند و رازهای را پنهان کرده اند. آنها نمی توانند، همیشه چنین مطمین باشند که فقط به خاطر اینکه در حال حاضر بسیار قدرتمند هستند، می توانند برای همیشه از عدالت فرار کنند."