یک موسسه بین المللی بنام اکشن اید که در بریتانیا مستقر است می گوید، یک اعشاریه دو میلیون نفر در سراسر جهان به آب پاک برای آشامیدن دسترسی نداشته و افغانستان کشوریست که از صد تن 70 تن آن به آب پاک آشامیدنی دسترسی ندارند.
در همین مورد مرکز مطالعات استراتیژیک افغانستان پنج سال پیش یک کنفرانس را دایر کرده و موضوع دسترسی به آب آشامیدنی را مورد بحث قرار داد، عبدالغفور لیوال رییس سابق این اداره به رادیو آزادی می گوید:
" با آنکه افغانستان ذخیره آب پاک و صاف آشامیدنی به اندازهء دارد که حتی میتواند این آب را به کشور های دیگر نیز صادر کند اما بدبختانه بنابر استفاده نامناسب از این آب ها با مشکلات زیاد کمبود آب آشامیدنی در کشور روبرو هستیم. گزارش های صحی نشان میدهند که بسیاری از مریضی ها بنابر نوشیدن آب های ناپاک به میان میاید. "
بیشتر افغان ها در سراسر کشور از آب دریا ها، چشمه ها و چاه ها برای آشامیدن استفاده می کنند که همیش پاک نیستند. آن چشمه های که آب پاک دارند و آب آنعده از چاه هایکه برای آشامیدن اند اگر بصورت درست حفاظت نشوند نیز برای نوشیدن مناسب باقی نمی مانند.
ریاض درمل که در مورد آب های ناپاک در جمهوری چک تحقیقات می کند در مورد اینکه مردم چطور می توانند به آب پاک آشامیدنی دسترسی پیدا کنند و یا حکومت چی کرده میتواند؟ می گوید:
" آب ناپاک که از خانه ها بیرون میشود میتواند انسانهای دیگر را نیز متضرر کند. مسوولان باید یک سیستم مرکزی برای آب های ناپاک ایجاد کنند که بتواند این آبها را تحت پروسس قرار بدهند. باید بگویم که آب های ناپاک دارای مواد زهری اند که برای صحت انسانها بسیار مضر است. "
یک کشور فقیر مثل افغانستان چگونه میتواند آب ناپاک را تصفیه کند؟ باز هم در همین مورد از ریاض درمل می شنویم:
" برای فلتر کردن آب، سیستم های وجود دارد که برای ایجاد آنها حتی به پول هم نیاز نیست این ها را میتوان از گیاه ها، خاکریز ها و سنگ های کوچک ساخت که برعلاوه مصرف ناچیز در وقت کم هم ساخته میشوند. "
در افغانستان نه تنها آب آشامیدنی سرزمینی با مشکلات روبرو است بلکه آب های زیر زمینی کشور نیز به باور برخی از تحقیق کننده گان رو به خرابی است.
استاد محمد تنها تحقیق کننده در پوهنتون هانور آلمان و استاد پوهنحی ساینس در پوهنتون کابل می گوید، آب آنعده از چاه های افغانستان که سر شان باز اند روز به روز در حال ناپاک شدن اند:
" تیل های که در افغانستان استفاده میشود غیر معیاری اند. وقتیکه دود از موتر خارج شده هوا را آلوده می کند به چاه های سرباز سرایت می کند این دود مقدار زیاد سرب را دارد که در زمان نوشیدن آب آن خیلی به بدن انسان مضر می باشد. "
به باور استاد تنها شامل ساختن بعضی از عناصر در آب تاثیر منفی بر ذهن اطفال دارد:
" سرب که از جمله فلزات سنگین است و در ترکیب اش رادیو آکتیف شامل است زمانیکه از طریق آب به بدن اطفال میشود میتواند قوهء یادگیری و یا آی کیوی اطفال را هدف قرار داده و آنرا متضرر می سازد. "
برخی از اطفال در تابستان گرم به فروش آب سرد می پردازند.
در کشور های مترقی نیز مردم آب را به فروش می رسانند اما آب منرال را. آب منرال چیست؟
انجنیر ستانه میر زهیر مولف کتاب بنام چشمه های آب منرال در افغانستان به رادیو آزادی می گوید:
" آبهای منرال از نوع آبهای زیر زمینی است که دارای مواد خاص منرال بوده که برای بدن انسان مفید ثابت شده است. این آب ها برای بیماری های جلدی، التهاب معده و جیگر نیز مفید اند. "
وزارت معادن افغانستان در مورد آب های منرال کشور یک تحقیق را انجام داده است که بر اساس آن آب منرال افغانستان را میتوان در امتداد کوه های پامیر، هندوکش و کوه های بابا پیدا کرد.
همچنان ذخیره بزرگ آب منرال در استالف وجود دارد.
انجنیر ستانه میر زهیر در این مورد می گوید:
" آب های منرالی استالف حیثیت معدنی دارد و تحقیقات که صورت گرفته نشان میدهد که سالانه از این آبها میتواند حدود یک میلیون بوتل آب آشامیدنی بدست آید. آب های منرالی استالف دارای مقدار وافر آهن است که برای بدن انسان مفید است. "
اما وزارت معادن افغانستان می گوید، بالای چشمه های آب منرالی استالف کار صورت نگرفته است.
آیا در کشوری فقیر مانند افغانستان امکان دارد که آب منرال به دسترس همه قرار بگیرد؟
باز هم انجنیر ستانه میر زهیر در مورد می گوید:
" آب های استالف روان است و اگر در آن ساحات حوزه های آبی ساخته شود و آب آن بوتل بندی شود همه می توانند به آب منرال دسترسی پیدا کنند در غیر آن آب های منرالی همه ضایع میشوند. "
در افغانستان که همه از وضعیت اقتصادی خوبی برخوردار نیستد ممکن همه نتوانند آب بوتل بخرند، اما انجنیر ستانه میر زهیر می گوید، اگر افغانستان آب های منرال اشرا به کشور های دیگر صادر کند از مفاد بدست آمده میتواند آب را در بدل پول ناچیز بدسترس مردم این کشور قرار بدهد:
" مساله مهم اینست که در مورد آب های منرالی تحقیقات زیاد صورت گرفته و لست های هم ترتیب شده است. موقعیت این آب ها نیز تثبیت شده اند اگر این لست ها بدسترس تجار خصوصی قرار داده شود تا فابریکه ها را ایجاد کرده و این آب ها را به خارج صادر کنند نه تنها به اقتصاد کشور فایده میرسد بلکه در رسیدن مردم افغانستان به آب منرال نیز کمک خواهد کرد. "
بر اساس گزارش ها، سالانه ده ها طفل در افغانستان بنابر مبتلا شدن به مریضی اسهال جان هایشانرا از دست میدهند که علت اصلی آن نوشیدن آب های ناپاک خوانده شده است.
داکتر ثریا یوسفزی مسوول بخش طفل و مادر در سویدن است در مورد می گوید:
" در افغانستان در جمع هزار طفل که روزانه بدنیا میاید 102 تن از آنها پیش از رسیدن به سن پنج سالگی میمیرند و 25 درصد آنها در اثر مریضی اسهال جان هایشانرا از دست میدهند."
برخی از تحقیقات بین المللی نشان میدهد که در افغانستان 30 درصد خانواده ها از آب های جوی، چشمه و یا هم دریا برای آشامیدن استفاده می کنند.
داکتران توصیه می کنند که این آبها زمانی قابل نوشیدن اند که جوش داده شوند و همچنان در چاه ها باید سالانه از کلورین استفاده شود.
