با اعلام روز اول ماه شوال المکرم و فرارسیدن عید سعید فطر، مردم با پوشیدن لباس های نظیف و معطر در سطح قریه ها و مناطق مختلف تکبیرگویان راهی عیدگاه ها می شوند.
در سابق در شهر شبرغان عید گاه های چون مسجد عید گاه در قریهء عید محله، مدرسه یکه باغ، بخدی پارک ومسجد جامع در مرکز شهرعید گاه های بودند که درآن تمام باشنده گان شهر شبرغان نماز عیدین را ادا می نمودند که بخدی پارک شبرغان بزرگترین ساحهء بود که حدود ده هزار نماز خوان درآن محل جمع شده نماز عید را ادامی کردند. اما دراین محل پس ازآنکه چند سال پیش به هدف قتل جنرال دوستم یک عمل انتحاری انجام شد مردم شبرغان از همان روز تا به حال نماز عید را در مساجد مختلف شهر شبرغان ادا مینمایند.
در روز اول عیدرسم براین است که مقامات محلی بلافاصله پس از اتمام نماز عید سعید فطر و قبل از رفتن به منازل خود، به مهمانخانهء شاروالی رفته با یکدیگر عید مبارکی می کنند، سپس تصمیم می گیرند به محبس بروند و اززندانیان دیدن نمایند. همچنان این مقامات همه ساله از مریضان شفاخانه ها عیادت نموده به پرورشگاه می روند واز وضع زنده گی اطفال یتیم نیز جویا می شوند.
مردم عام نیز در ادامهء آداب و رسوم خود در این روز به دید و بازدید بزرگترها و ریش سفیدان خانواده و محل سکونت خود می روند و این عید را به آنها تبریگ می گویند. به اطفال عید خرچی می دهند . دادن عیدی برای اطفال یک رسم وعنعنه است وخانواده ها با میوه های تازه وخشک ومتنوع از مهمانان پذیرایی می نمایند. اما اینکه مراسم عید در بین دختر خانم ها چگونه بر گزار می شود. در این مورد خانم نجیبه قریشی رییس امور زنان ولایت جوزجان چنین معلومات می دهد:
"پیش از رسیدن عید خانم ها خانه تکانی، جمع جارو می کنند و تمام سامان خانه های شان را از سر تازه می کنند. در روز عید درسایق ها پنیر، قتلمه، روغن جوشی وغجور می پختند که از لحاظ اقتصادی و صحی هم بسیار مفید بود. حالا جای آن چیز هارا کیک وکلچه گرفته است. ازیکسو قیمت بالا دارد و از سوی دیگر خام است، بسیار بخوری مریض می کند."
در روز های عید، ماندن خینه رسم دیگریست که در شب های عید دختران و اطفال به آن شوق بسیار دارند.
بصیره کارمند کانتینر فرهنگی ریاست اطلاعات وفرهنگ جوزجان استفاده از خینه را در روز های عید ثواب دانسته، می گوید:
"سرمه ماندن وخینه ماندن را پیغمبر مایان خیلی ها دوست داشتند از همین لحاظ در روز عید خینه می مانند.هر کس نظر به فرهنگ خودش خینه می ماند. در این روز ها ستایل های زیاد رونما شده که دختر ها به هررنگ خینه می مانند و دست های شان را نقش ونگار می کنند ."
از رسم وعنعنات خانم ها ودختران گفته شد، اما پسران در شبرغان در روز های عید چه رسم ورواج دارند؟
ذکرالله یزدانی یکتن از جوانان شهر شبرغان در این زمینه چنین قصه می کند:
"در سابق جوانان گروه گروه همرای هم قطاران شان به روستا ها به دیدن
دوستان شان می رفتند وجوانان اطرافی هم به شهر می آمدند و شب ها در شهرمی ماندند. کشتی گیری می شد، کبک جنگی می شد. اما حالا از یکسو اقتصاد مردم ضعیف است، از سوی هم نا امنی ها بیشتر شده و جوانان از خانه برآمده دور تر رفته نمی توانند."
هر چند امروز مصارف عید گزاف شده است، اما در اکثر خانه های مردم شبرغان عید را با عنعنات قدیمی اش برگزار می کنند.
باید یادآور شد که در سال های اخیر رسم و رواج های مردم شبرغان نیز مانند سایر جاها کم و بیش از بین رفته است، اما بعضی از عنعنات خاص آن ها هنوز هم پا برجاست.
محمد عالم رحمانیارگزارشگر رادیو آزادی در شبرغان