تبعیض وبی عدالتی در زمینهء توزیع بورس های تحصیلی، درکنار ده ها مشکل اجتماعی دیگربه رنج شماری ازجوانان افغان افزوده است .
بسیاری ازجوانان تحصیل کرده می گویند که شاید فراهم شدن زمینهء تحصیلات عالی دربیرون از کشور برای آنان رویایی به حقیقت مبدل ناشدنی، باقی بماند.
جنت گل یک جوان افغان، ازبی عدالتی وحق تلفی مسوولان درهمین مورد شکایت دارد .
این جوان که خودش را محصل رشتهء زبان و ادبیات پوهنتون ننگرهارمعرفی می کند گفت، بورسیه تحصیلی یکی ازپوهنتون های کشور پاکستان را در نتیجهء زحمات شباروزی به دست آورده بود، اما پس از سفربه آن کشور برایش گفته شد که درعوض وی فردی دیگر به پوهنتون آمده است.
جنت گل می گوید:
"درپاکستان به پوهنتونی بنامپشاوریونیورستی رفتم، اما برایم گفته شد دراین بورسیه ای که خود ت آمدی کسی دیگر هم ازیک هفته قبل دراین بورس آمده است.به سفارت مراجه کردم برایم گفتند که خیرحالا کاراز کارگذشته، بازسال آینده برایت شانس می دهیم، اما هیچ خبری نیست. همه اش واسطه و پول است، چطورامکان دارد که درعوض من کسی دیگری معرفی شود؟"
درسال های اخیرهزاران جوان افغانبا استفاده ازبورس های تحصیلی که ازطریق منابع بورس دهنده به حکومت افغانستان داده شد، جهت ادامه تحصیلات عالی به خارج ازکشوررفته اند.
اما شکایت های نیز در زمینهء توزیع نا عادلانه و فروش این بورس ها همواره ازسوی محصلین مطرح شده است .
یکتن ازهمین محصلین که نخواست ازوی نام گرفته شود درصحبت با رادیو آزادی گفت که بورسیهء تحصیلی کشورهندوستان را دربدل 4000 دالرامریکایی ازطریق یک کمیشن کاربدست آورده است و هم اکنون خرید وفروش بورسیه ها ازطریق افراد به گونه ماهرانه ادامه دارد.
وی می گوید که مراحل رسمی بورسیه تکمیل شده و قراراست درآیندهء نزدیک جهت ادامهء تحصیلات عالی به هند سفرکند.
رضا خان باوری جوان دیگریست که می گوید، تمام شرایط بورسیه تحصیلی کشوربنگلادیش را تکمیل کرد، اما درپایان کار بورسیه به فرد واسطه دارداده شد.
رضا خان باوری می گوید:
"دروزارت تحصیلات عالی به خاطربورس بنگلادیش امتحان دادم، شرایط امتحان را پوره کردم. 99 فیصد نمرات ام بود، اما بدبختانه که واسطه نداشتم به جای من کسانیکه واسطه داشتند رفتند. کسانیکه لیاقت دارند نمی روند، اما برعکس بچه های وزیر، والی ورییسان می روند."
براساس معلومات وزارت تحصیلات عالی درحال حاضر بیش از ده هزارمحصل افغان ازطریق بورسیه ها مصروف تحصیلات عالی در سطوح لیسانس، ماستری و دکتورا در کشورهای بیرون اند.
گفته می شود که تعدادی از این بورسیه ها مطابق طرزالعملی که ازسوی کابینهء حکومت افغانستان به تصویب رسیده است با درنظرداشت یک سلسله معیارها و پس از تایید کمیسیون توزیع بورس های وزارت تحصیلات عالی و ازطریق برخی ازسفارت خانه ها به افراد واجد شرایط داده می شود .
آدینه فیروزی یکتن ازمحصلین پوهنحی ژورنالیزم پوهنتون کابل که جهت دریافت فورم شمولیت برای بورس تحصیلی هند به وزارت تحصیلات عالی آمده بود، می گوید که نمرات عالی درپوهنتون گرفته، اما نگران است تا مبادا حق اش تلف شود.
آدینه فیروزی می گوید:
"درطی مراحل بورسیه هستم، ببینم که لیاقت درنظرگرفته می شود، یا مثل همیشه بورس ها به افراد واسطه دار داده می شود."
برخی ازجوانان ادعا می کنند که روند توزیع بورسیه های تحصیلی در وزارت تحصیلات عالی شفاف نیست و اعضای کمیسیون توزیع بورسیه ها نیزدر این زمینه عدالت را تامین نمی کنند.
اما حمیرا ایوبی نماینده مردم فراه درولسی جرگه که عضویت کمیسیون توزیع بورسیه های وزارت تحصیلات عالی را نیز برعهده دارد با رد این ادعا می گوید:
"من به اطمینان گفته می توانم که دربورس های دولتی و گروپی ما هیچ گونه مشکل وجود ندارد. یک تعداد بورسیه ها متاسفانه از طریق برخی ازسفارت خانه ها برای افغان ها داده می شود. مثلاً سفارت هند که امتحان می گیرد، یا سفارت روسیه، اما متاسفانه در داخل خود سفارت یا پول گرفته می شود یا هرمشکلی که است و لستی که ازسوی وزارت برایشان داده می شود را بنابردلایل مختلف رد می کنند."
درعین حال کمال ناصراصولی رییس کمیسیون معارف و تحصیلات عالی ولسی جرگه می گوید که اخیرآ شکایت های را دریافت کرده اند که گویا بورسیه های از سوی برخی از سفارت خانه ها دراختیار افراد نزدیک به مقامات حکومت قرارداده می شود.
کمال ناصراصولی می گوید:
"سفارت پاکستان، سفارت ترکیه، سفارت هند همیشه کوشش کرده اند که تعدادی ازبورسیه ها را به افراد وابسته به حکومت افغانستان بدهند و یک تعداد از بورسیه ها را در اختیار کسانی قراردهند که با این سفارت خانه ها روابط نزدیک دارند. اخیراً شکایت های دریافت کرده ایم که سفارت پاکستان بیشتر بورسیه ها را به افراد داکتر عبدالله و محقق می دهد ."
دراین حال مسوولان وزارت تحصیلات عالی افغانستان می گویند که در برابرشفافیت روند توزیع بورسیه های تحصیلی به محصلین افغان حاضر به پاسخگوی هستند.
محمد عظیم نوربخش سخنگوی این وزارت نیز درصحبت با رادیوآزادی بارملامتی این معضل را بیشتربه دوش برخی ازسفارت خانه های می ندازد که به گفته وی به محصلین افغان بورسیه اهدا می کنند.
محمد عظیم نوربخش می گوید:
"هر بورسیه ای که از طریق وزارت خارجهء افغانستان به وزارت داده می شود، اسناد و مدارک اش درای نجا وجود دارد. سروصدا های که بیشتراست که گویا فرزندان وزیر، معیین یا رییس در بورسیه های شرکت کرده، دقیقآ ما مطابق طرزالعمل کارکردیم و آنچه که ازطریق سفارت ها انجام می شود درحالی که ما ازطریق مجرا های دیپلوماتیک با آنان صحبت کردیم که تمام پروسس بورسیه ها ازطریق وزارت صورت گیرد، اما متاسفانه پاسخ روشن دریافت نکردیم ."
درعین حال وزارت خارجه افغانستان می گوید، با آنکه موضوع عدم شفافیت در توزیع بورسیه ها ازسوی مقامات برخی از سفارت های خارجی دراین کشور رد شده است، اما این مساله را پیگیری خواهد کرد.
شکیب مستغنی سخنگوی این وزارت می گوید:
"این سفارت خانه ها وعده سپرده اند که این مساله را با مقامات کشورشان درمیان می گذارند و بعد ازدریافت منظوری در رابطه به دخیل شدن بیشتر نهاد های حکومت جمهوری اسلامی افغانستان در توزیع این بورس ها اقدام خواهند کرد که تا حال متاسفانه چنین نشد است. وزارت خارجه هنوزهم این مساله را با سفارت خانه های که بورسیه ها را مستقیمآ به محصلین افغان توزیع می کنند، پیگیری خواهد کرد."
درحالیکه شکایت ها ازعدم روند توزیع شفاف بورسیه ها در کشوربالا گرفته است، مسوولان وزارت تحصیلات عالی می گویند که با استفاده ازتجارب گذشته در زمینه توزیع بورسیه ها به محصلین، ازاین پس خلا های موجود را پرخواهند کرد.
ویدا بره کی
