Бүгүн, 3-октябрда 11 журналисттин сотун чагылдырууга барган жыйырма чакты кабарчы "залга батпай калдыңар" деген себеп менен сот залына киргизилген жок.
"Азаттыктын" кабарчысы Ленин райондук сотунан маалымдагандай, аларды сот аткаруучулар "залда орун жок" деген жүйө менен киргизишкен жок.
Бишкектин Ленин райондук соту 3-октябрда “Айт, айт десе” жана Temirov Live долбоорлорунун, “Арча Медиа” жана “ПолитКлиника” басылмасынын 11 журналистинин ишин кароону улантты. Бул күнкү отурумда айыпталуучулар акыркы сөзүн сүйлөй турганы жана өкүм чыгары кабарланган.
Буга чейинки отурумда прокуратура жапырт башаламандыкка айыпталган 11 журналисттин ар бирин алты жылдан абакка кесүүнү сураган. Адвокаттар жана айыпталуучулар прокуратуранын айыптоосун четке кагып, актоону өтүнүшкөн.
16-январда Ички иштер министрлиги (ИИМ) Temirov Live медиасынын мурдагы жана азыркы 11 кызматкеринин үйүндө тинтүү жүргүзүп, өздөрүн кармап кеткен.
Ушу тапта төрт журналист - Temirov Live жана “Айт, айт десе” долбоорунун жетекчиси Махабат Тажибек кызы, “Айт, айт десе” долбоорунун кызматкери Азамат Ишенбеков, “Алга Медианы” иштетип жаткан Актилек Капаров жана Temirov Live редакциясынын кызматкери, журналист Айке Бейшекеева камакта жатат.
Temirov Live редакциясынын кызматкерлери Максат Тажибек уулу, Акыл Орозбеков, Жумабек Турдалиев, “Нур пресс” медиасынын журналисти Жоодар Бузумов, “Айт, айт десе” долбоорунун кызматкери Сапарбек Акунбеков, “Арча Медиада” (мурдагы Next TV медиасы) иштеген Сайпидин Султаналиев жана “ПолитКлиниканын” журналисти Тыныстан Асыпбеков эркиндикке чыккан.
ИИМ “Айт, айт десе” жана Temirov Live баракчаларындагы материалдарга байланыштуу Кылмыш-жаза кодексинин “Массалык башаламандыктар” беренесинин үчүнчү бөлүгү (“Бийлик өкүлдөрүнүн мыйзамдуу талаптарына жигердүү баш ийбөөгө жана массалык башаламандыктарга чакырыктар, ошого тете жарандарга зомбулук көрсөтүүгө чакырыктар”) менен иш козголгонун билдирген.
Иш козголгон журналисттер коюлган айыпты четке кагып келет. Бир катар эл аралык жана жергиликтүү уюмдар бийликти эркин журналисттерди бошотууга чакырууда.
CPJ кыргыз бийлигин сегиз журналистти бошотууга чакырды
Журналисттерди коргоо комитети (CPJ) Кыргызстанда коррупцияга каршы иликтөө жүргүзүп келген сегиз журналисттин камактагы мөөнөтүнүн узартылышына тынчсыздануусун билдирди. Уюм 13-мартта жарыяланган билдирүүсүндө кыргыз бийлигин журналисттерди бошотууга чакырды.
"Кыргызстандын бийлиги Temirov Live каналынын азыркы жана мурдагы кызматкерлерине коюлган айыптарды токтоосуз жокко чыгарып, камактагы сегиз журналисттин баарын бошотушу жана көз карандысыз басма сөздү куугунтуктоону токтотушу керек", - деп жазылган анда.
“Temirov Live” каналына байланышы бар журналисттердин жапырт кармалышы Кыргызстандагы басма сөз эркиндиги кризисинин күчөп баратканын ачыктап турат. Алардын камактагы мөөнөтүн узартуу менен өлкөнүн бийликтери бул репрессиялык багытты улантуу ниетин билдирип жатышат”, - деп билдирген CPJдин Европа жана Борбор Азия боюнча программасынын Нью-Йорктогу координатору Гүлноза Саид.
Журналисттерди коргоо комитети журналисттердин кармалып, камалышы, 24.kg маалымат сайтынын кеңсеси тинтүүгө алынып, “согушка үгүттөө” беренеси боюнча кылмыш иши козголушу, Kloop Медианын жабылышы - өлкөдө сөз эркиндигине кысым жүрүп жатканынан кабар берет деп эсептейт.
12-мартта Бишкектин Биринчи Май райондук соту "Темиров LIVE" редакциясынын кызматкерлери Максат Тажибек уулун, Махабат Тажибек кызын, кабарчысы Айке Бейшекееваны, “Айт, айт десе” долбоорунун кызматкери Азамат Ишенбековду, “Арча Медиада” (мурдагы Next TV медиасында) иштеген Сайпидин Султаналиевди, “Нур пресс” медиасынын журналисти Жоодар Бузумовду, журналисттер Актилек Капаровду, Тыныстан Асыпбековду 13-майга чейин камакта калтырган.
Журналист Акыл Орозбеков үй камагына, ал эми Жумабек Турдалиев эч жакка кетпөө тил каты менен абактан чыкты. “Темиров LIVE” редакциясынын, “Айт, айт десе” долбоорунун кызматкери Сапарбек Акунбеков ден соолугуна байланыштуу үй камагына бошотулган.
7-мартта президент Садыр Жапаров Кыргызстандагы 40тай жалпыга маалымдоо каражаттарынын жетекчилери менен жолугуп, ЖМКлар менен конструктивдүү диалогду улантууга даяр экенин айткан. Ал жолугушууда камактагы 11 журналистти үй камагына чыгаруу маселеси да көтөрүлгөн.
16-январда таң эрте Ички иштер министрлиги (ИИМ) “Темиров LIVE” медиасынын мурдагы жана азыркы 11 кызматкеринин үйүндө тинтүү жүргүзүп, өздөрүн кармап кеткен.
17-январда Бишкектин Биринчи Май райондук соту аларды 13-мартка чейин камакка алган. Кийин шаардык сот ал токтомдорду күчүндө калтырган.
ИИМ “Айт Айт Десе” жана “Темиров LIVE” баракчаларындагы массалык башаламандыктарга чакырык жасаган материалдарга байланыштуу Кылмыш-жаза кодексинин “Массалык башаламандыктар” беренесинин үчүнчү бөлүгү (“Бийлик өкүлдөрүнүн мыйзамдуу талаптарына жигердүү баш ийбөөгө жана массалык башаламандыктарга чакырыктар, ошого тете жарандарга зомбулук көрсөтүүгө чакырыктар”) менен иш козголгонун билдирген.
Камакка алынган журналисттер коюлган айыпты четке кагып жатышат. Бир катар эл аралык жана жергиликтүү уюмдар бийликти эркин журналисттерди бошотууга чакырууда.
"Жапырт башаламандык уюштурууга" шек саналып, камалганына дээрлик эки ай болгон 11 журналисттин үчөө 12-мартта үй камагына чыгып, сегизи абакта калды. Алар милиция койгон айыпты четке кагып келүүдө.
7-мартта президент Садыр Жапаров баштаган бийлик өкүлдөрү Кыргызстандагы 40тай жалпыга маалымдоо каражаттарынын жетекчилери менен жолугуп, конструктивдүү диалогду улантууга даяр экенин айткан. Ал жолугушууда камактагы 11 журналистти үй камагына чыгаруу маселеси да көтөрүлгөнүн иликтөөчү Али Токтакунов билдирди:
“Реалдуу алып караганда алардын күнөөсү жоктугун, алар күнөөлүү деп коомчулукту ынандыра албай жатканын айттык. Мага кезек келгенде аларды бүгүнбү же беш айдан кийинби үй камагына чыгаруунун айырмасы жоктугун белгилеп, орозонун алдында боштондукка чыгарып, тергөөнү уланта берүүнү сунуштадым. Ошондо бүгүнкү жолугушуубуздун иштиктүү натыйжасы болмок дедим. Президент жана башка бийлик өкүлдөрү суроолорго жооп берип жатып, “кармоого негиз болгон иш боюнча катышы азыраак дегендерди үй камагына чыгаралы” дегендей сөздөрдү айтышкан”.
Токтакунов журналисттер коомчулугу камакта калган кесиптештеринин жагдайына тынчсызданып турганын, бийлик аларды күнөөлүү деп коомчулукту ынандыра албаганын кошумчалады.
Активист Адил Турдукулов редакторлор менен бийлик башындагылардын жолугушуусу жана камактагы кабарчыларды бошотуу боюнча айтылып жаткан талаптар тууралуу мындай ой бөлүштү:
“Мында президент утту. "Камакта сегиз журналист калды, үчөөнү чыгардык. Бул силерди укканыбыздын жыйынтыгы” деп айтканга акысы бар. Андан тышкары, эл аралык коомчулук камактагы журналисттерди бошотууга чакырып, дүбүрт салганы бир жагынан туурадыр. Бирок бийлик муну “басым көрсөтүү аракети” катары кабыл алып, “басымга баш ийип бербейбиз” дегендей түр көрсөтүп жатат деген божомолум бар”.
11 журналисттин иши: Үчөө үй камагына чыкты, калганы абакта калды
Бишкектин Биринчи Май райондук соту журналисттер Максат Тажибек уулун, Актилек Капаровду, Тыныстан Асыпбековду жана Махабат Тажибек кызын да 13-майга чейин камакта калтырган чечим чыгарды. “Арча Медиада” (мурдагы Next TV медиасында) иштеген Сайпидин Султаналиев, “Нур пресс” медиасынын журналисти Жоодар Бузумов, “Темиров LIVE” редакциясынын, “Айт, айт десе” долбоорунун кызматкери Азамат Ишенбеков, 21 жаштагы кабарчысы Айке Бейшекеева да камакта калды. Журналист Акыл Орозбеков үй камагына, ал эми Жумабек Турдалиев эч жакка кетпөө боюнча тил кат менен абактан чыкты. “Темиров LIVE” редакциясынын, “Айт, айт десе” долбоорунун кызматкери Сапарбек Акунбеков ден соолугуна байланыштуу үй камагына чыкты. 16-январдан бери тергөө абагында отурган 11 журналист коюлган айыпты четке кагып жатат.
