Түркмөнстандын түбөлүк президенти болуп шайланган, шаар-кыштак, көчө эмес, айлардын да аттарын жеке өзүнүн жана жакын туугандарынын урматына которуп алган Сапармурат Ниязов 67 жаш курагында жүрөк талмасы кармап кайткыс сапарга аттанды. “Жеке адамга сыйынуу” көрүнүшүн абсурддук деңгээлге жеткирип, чоң көчөлөргө өзүнүн эстеликтерин орнотуп, өзү жазган чыгарма-ырларды жаш кары дебей, баарыга жаттаткан, бир аз каш кайтарып, каяша айткандарды дароо жазалап жок кылган Түркмөнбашы ошентип, күтүүсүз келген ажалга моюн сунуп берди. 21-декабрь күнү таңга маал мамлекеттик телеканал журт башчысы каза тапканына байланыштуу өлкөдө жети күндүк аза күтүү жарыяланганын жар салды.
Бул жаңылыкка удаа Сапармурат Ниязовду акыркы сапарга узатуу каадасын уюштуруу боюнча өкмөттүк комиссия башчысы болуп дайындалган вице-премьер, саламаттыкты сактоо министри Гурбанкули Бердымухаммедов өлкө башчысынын милдетин аткаруучу болуп дайындалганы кабарланды.
Түркмөнстандын башмыйзамы боюнча, президенттик шайлоо эми эки ай ичинде өткөрүлүшү керек. Азырынча Ниязовдун диктатордук тактысын ким ээлерин айтуу кыйын, байкоочулар бийлик үчүн тымызын күрөш саясий кризиске алып келиши мүмкүн деп эскертүүдө. Советтик доордо калыптанган салтка ылайык, Ниязовду жерге берүү каадасын башкарып жаткан вице-премьер Бердымухаммедов бийликке келиши ыктымал деген көз караштар жок эмес. Эксперттер Батыш өлкөлөрү үчүн Иран, Ооганстан менен чектеш, геостратегиялык мааниси бар өлкөдө саясий туруктуулук баарыдан маанилүү экенин белгилешсе, Түркмөнстандын жаратылыш ресурстарынын башкы импортеру Орусия да окуялар өз ыраатында өнүгүп, өлкөнүн тышкы саясаты мурдагыдай улана беришин каалай турганын ачык айтты. Түркмөн өкмөтү менен парламенти биргелешип тараткан билдирүүдө өлкөнүн саясаты президент Ниязов тандап-таптаган багытта, өзгөрүүсүз улантылаарына басым жасалат.
Чет жактарда баш калкалап жүргөн түркмөн оппозициячылары Ниязов чынында бир нече күн мурдараак каза тапкан, апкаарый түшкөн түркмөн бийликтери эми гана айтышты деген такталбаган маалымат таратышты. Алар да эми түзүлгөн мүмкүнчүлүктөн пайдаланып, бийликке келүүгө аракет кылаары талашсыз.
Ниязовдун ден-соолугу көптөн бери начарлап, 1997-жылы жүрөгүнө татаал операция жасаткан. Жаштайында ата-эне, биртуугандарын согушта, андан кийин Ашгабатты кыйраткан жер титирөөдө жоготуп, томолой жетим калган Сапармурат Ниязов, Ленинградда жогорку билим алгандан кийин партиялык кызматта улам көтөрүлүп отуруп, 1985-жылы Түркмөнстандын КП БКсынын 1-катчысы болуп дайындалган. Көз карандысыздык жылдары ал Түркмөнстанды “өзгөчө, дүйнөдөн обочолонгон өлкөгө айландыруу аракетин жакшы эле жасады, элге туз, электр, газды акысыз бердирди.
Бирок Түркмөнстандагы чыныгы акыбал, элдин жашоо-турмушу, айланадагы окуяларга карата көз карашы тууралуу бурмаланбаган чындык эми гана, диктатордун өлүмүнөн кийин көпчүлүккө маалым болобу деген үмүт пайда болду.
Бул жаңылыкка удаа Сапармурат Ниязовду акыркы сапарга узатуу каадасын уюштуруу боюнча өкмөттүк комиссия башчысы болуп дайындалган вице-премьер, саламаттыкты сактоо министри Гурбанкули Бердымухаммедов өлкө башчысынын милдетин аткаруучу болуп дайындалганы кабарланды.
Түркмөнстандын башмыйзамы боюнча, президенттик шайлоо эми эки ай ичинде өткөрүлүшү керек. Азырынча Ниязовдун диктатордук тактысын ким ээлерин айтуу кыйын, байкоочулар бийлик үчүн тымызын күрөш саясий кризиске алып келиши мүмкүн деп эскертүүдө. Советтик доордо калыптанган салтка ылайык, Ниязовду жерге берүү каадасын башкарып жаткан вице-премьер Бердымухаммедов бийликке келиши ыктымал деген көз караштар жок эмес. Эксперттер Батыш өлкөлөрү үчүн Иран, Ооганстан менен чектеш, геостратегиялык мааниси бар өлкөдө саясий туруктуулук баарыдан маанилүү экенин белгилешсе, Түркмөнстандын жаратылыш ресурстарынын башкы импортеру Орусия да окуялар өз ыраатында өнүгүп, өлкөнүн тышкы саясаты мурдагыдай улана беришин каалай турганын ачык айтты. Түркмөн өкмөтү менен парламенти биргелешип тараткан билдирүүдө өлкөнүн саясаты президент Ниязов тандап-таптаган багытта, өзгөрүүсүз улантылаарына басым жасалат.
Чет жактарда баш калкалап жүргөн түркмөн оппозициячылары Ниязов чынында бир нече күн мурдараак каза тапкан, апкаарый түшкөн түркмөн бийликтери эми гана айтышты деген такталбаган маалымат таратышты. Алар да эми түзүлгөн мүмкүнчүлүктөн пайдаланып, бийликке келүүгө аракет кылаары талашсыз.
Ниязовдун ден-соолугу көптөн бери начарлап, 1997-жылы жүрөгүнө татаал операция жасаткан. Жаштайында ата-эне, биртуугандарын согушта, андан кийин Ашгабатты кыйраткан жер титирөөдө жоготуп, томолой жетим калган Сапармурат Ниязов, Ленинградда жогорку билим алгандан кийин партиялык кызматта улам көтөрүлүп отуруп, 1985-жылы Түркмөнстандын КП БКсынын 1-катчысы болуп дайындалган. Көз карандысыздык жылдары ал Түркмөнстанды “өзгөчө, дүйнөдөн обочолонгон өлкөгө айландыруу аракетин жакшы эле жасады, элге туз, электр, газды акысыз бердирди.
Бирок Түркмөнстандагы чыныгы акыбал, элдин жашоо-турмушу, айланадагы окуяларга карата көз карашы тууралуу бурмаланбаган чындык эми гана, диктатордун өлүмүнөн кийин көпчүлүккө маалым болобу деген үмүт пайда болду.
