Орто кылым мезгилинде жашаган калктардан кыпчактар тарыхта айрыкча белгилүү. 13-кылымдагы Чынгыз хандын калайманына дейре кыпчактар Иртиштан тартып, Тобол, Жайык, Эдил, Дон жана Днепр бойлоруна чейинки эбегейсиз аймакты ээлеп турушкан.
Жазма булак маалыматтарында бу жер Дешт-и Кыпчак же Кыпчак талаасы деп аталган. 13-кылымдын башталышында монголдор Дешт-и Кыпчакка кол салышып, кыпчактарга зордук-зомбулук көрсөтө башташат.
Чынгыз хандын небереси Батый хандын убагында кыпчактар монгол аскерлери менен чогуу батышка жер которушуп, алардын аскер бөлүктөрүндө кызмат өтөшөт. Бирок ээн талаада эркин жүргөн кыпчактар монгол бийлигине моюн сунгулары келбей аларга каршы көтөрүлүш чыгарышат.
1223-жылкы Калка боюндагы согушта кыпчактардын батыш бөлүгү жеңилип, жашаган жеринен айрылышып, журт безерлерге айланышкан. Ошентип, кыпчактар Европаны карай жер которууну көздөшүп, мажарларга элчи жиберишип, алардан баш паанек сурашкан.
Мажар падышасы Бойло IV жоокер көчмөндөрдүн пайдасы көп болорун туюп, 40 миң түтүн кыпчактарга Мажар королдугунун аймагына жайланышууга уруксат берген. Бул окуя 1239-жылы болгон. Мекенинен айрылып азып-тозгон кыпчактарды мажарлар зор сый-урмат менен тосуп алышкан.
Мажар падышасы Бойло IV өзү баштап өлкөнүн мен-мендеген аксөөктөрүнүн коштоосу менен кыпчактарды чекарадан тосуп алып, мамлекеттин борборуна алып келген. Мажар падышасы кыпчактарга жан тартып, мынчалык мээрим төгүшү батышка күтүлүп аткан монгол жапырыгына байланыштуу болгон. Согушка адис кыпчактардын колу менен алар монгол чапкынынын мизин кайтарып, колдон келсе Европадагы кубаттуу мамлекеттердин катарына кошулууну самаган.
Мажарлар кыпчактарга мал бакканга ыңгайлуу жерлерди бөлүп беришет. Душман куугуну жана алыс жолдон азап чеккен кыпчактар мында эки жыл чамалуу бейкут жашоо кечиришет. Бирок кырсык күттүрбөй келет демекчи, 1241-жылы монголдор Мажарстанга кол салышып, кыпчактар кайрадан согуш ишине тартылышат.
Монгол аскерлери кыпчак өкүмдары Көтөн ханды колго түшүрүшүп, аны үйбүлөсү, нөкөрлөрү менен бирге өлүм жазасына тартышат. Монголдордун кегинен корккон кыпчактар журт курут болуп кетпешинин амалын кылып, азыркы Түркия, Болгария, Югославия, Румыния, Грекия аймактарына карай качууга мажбур болушат.
Кыпчактар Балкан жарым аралынан да өз бактыларын таба алышкан эмес. Ар кайсыл жерде самсып жүргөн кыпчактарды Бойло IV кайра Мажарстанга келгиле деп чакырган.
Ошентип, 1244-1246-жылдарда кыпчактар кайрадан артка тартышып, мажар жерине жер которушат. Ошондон бери азыркы убакка чейин Венгрия жеринде кыпчактардын этникалык тобу жашап келет. Алар жашаган жерлер азыр да Улуу-Кыпчак, Кичи-Кыпчак деп аталат.
Жазма булак маалыматтарында бу жер Дешт-и Кыпчак же Кыпчак талаасы деп аталган. 13-кылымдын башталышында монголдор Дешт-и Кыпчакка кол салышып, кыпчактарга зордук-зомбулук көрсөтө башташат.
Чынгыз хандын небереси Батый хандын убагында кыпчактар монгол аскерлери менен чогуу батышка жер которушуп, алардын аскер бөлүктөрүндө кызмат өтөшөт. Бирок ээн талаада эркин жүргөн кыпчактар монгол бийлигине моюн сунгулары келбей аларга каршы көтөрүлүш чыгарышат.
1223-жылкы Калка боюндагы согушта кыпчактардын батыш бөлүгү жеңилип, жашаган жеринен айрылышып, журт безерлерге айланышкан. Ошентип, кыпчактар Европаны карай жер которууну көздөшүп, мажарларга элчи жиберишип, алардан баш паанек сурашкан.
Мажар падышасы Бойло IV жоокер көчмөндөрдүн пайдасы көп болорун туюп, 40 миң түтүн кыпчактарга Мажар королдугунун аймагына жайланышууга уруксат берген. Бул окуя 1239-жылы болгон. Мекенинен айрылып азып-тозгон кыпчактарды мажарлар зор сый-урмат менен тосуп алышкан.
Мажар падышасы Бойло IV өзү баштап өлкөнүн мен-мендеген аксөөктөрүнүн коштоосу менен кыпчактарды чекарадан тосуп алып, мамлекеттин борборуна алып келген. Мажар падышасы кыпчактарга жан тартып, мынчалык мээрим төгүшү батышка күтүлүп аткан монгол жапырыгына байланыштуу болгон. Согушка адис кыпчактардын колу менен алар монгол чапкынынын мизин кайтарып, колдон келсе Европадагы кубаттуу мамлекеттердин катарына кошулууну самаган.
Мажарлар кыпчактарга мал бакканга ыңгайлуу жерлерди бөлүп беришет. Душман куугуну жана алыс жолдон азап чеккен кыпчактар мында эки жыл чамалуу бейкут жашоо кечиришет. Бирок кырсык күттүрбөй келет демекчи, 1241-жылы монголдор Мажарстанга кол салышып, кыпчактар кайрадан согуш ишине тартылышат.
Монгол аскерлери кыпчак өкүмдары Көтөн ханды колго түшүрүшүп, аны үйбүлөсү, нөкөрлөрү менен бирге өлүм жазасына тартышат. Монголдордун кегинен корккон кыпчактар журт курут болуп кетпешинин амалын кылып, азыркы Түркия, Болгария, Югославия, Румыния, Грекия аймактарына карай качууга мажбур болушат.
Кыпчактар Балкан жарым аралынан да өз бактыларын таба алышкан эмес. Ар кайсыл жерде самсып жүргөн кыпчактарды Бойло IV кайра Мажарстанга келгиле деп чакырган.
Ошентип, 1244-1246-жылдарда кыпчактар кайрадан артка тартышып, мажар жерине жер которушат. Ошондон бери азыркы убакка чейин Венгрия жеринде кыпчактардын этникалык тобу жашап келет. Алар жашаган жерлер азыр да Улуу-Кыпчак, Кичи-Кыпчак деп аталат.
