"Талибан" қозғалысы Ауғанстан мен Тәжікстан шекарасы маңында жаңа бақылау бекетін тұрғызып жатыр. Тәліптерді Ауғанстанның заңды билігі деп мойындамаған Душанбе мұны "Тәжікстанға сес көрсету" деп санайды.
Ауғанстанда билікте отырған "Талибан" қозғалысы мен Тәжікстанның онсыз да мәз емес қарым-қатынасы кейінгі кезде одан сайын ушығып кетті. Тәліптер Тәжікстанмен шекараны жауып, Ауғанстанға тауар таситын жүк көліктерін өткізбей жатыр.
Ауғанстанда билікке "Талибан" қозғалысы келген соң, Қазақстан былтыр ол елден 35 қазақты тарихи отанына жеткізген еді. Билік атамекенге оралуға ықылас білдірген өзге қазақтарды да эвакуациялауға уәде еткенімен, ол іс аяқсыз қалды. Ауғанстанда қалған қазақтар өздерін көшіріп алуды сұрайды.
Тәліптер Орталық Азия елдерімен шектесетін уәлаяттарға әскер кіргізіп, көрші мемлекеттерді үрейлендіріп қойды. Олар бұл әрекет Ауғанстандағы ғана емес, аймақтағы тұрақтылыққа да септігін тигізеді дейді. Ал сарапшылар не дейді?
Кейінгі апталарда Ауғанстанда "Талибан" қозғалысы бейбіт наразылықтар мен сөз бостандығын басып-жаншуды жиілетті. Кабулдағы үйінде шабуылға ұшыраған журналист мұны содырлардан көріп отыр. Сондай-ақ тәліптердің бейбіт наразылыққа қатысқан екі әйелді тұтқындағаны жайлы хабар тарады.
Тамызда "Талибан" қозғалысы Ауғанстанда өз билігін орнатқанда, бұлай боларын ешкім күтпеген еді. Бірақ тәліптер билікке келген соң біршама қиындыққа тап болды. Ел халықаралық көмектен қағылып, экономикалық ахуал ауырлады. "Ислам мемлекеті" лаңкестік тобы да тәліптерге қауіп төндіре бастады.
Батыс елдері Ауғанстанда жиырма жыл болды. Қазір "Талибан" билік орнатқан елде АҚШ пен оның одақтастары жоқ. Енді олардың орнын Ресей мен Қытай секілді ірі державалар басқысы келеді. Кей сарапшылар бұл аймақ Батысқа қарсы орталыққа айналуы мүмкін деген болжам айтады.
"Талибанға" Ауғанстанның солтүстігіндегі Жауызжан провинциясында тұратын жүздеген өзбек және түркімен азаматын күштеп көшірді деген айып тағылды. Пана іздеуге мәжбүр болғандардың айтуынша, пуштундар тәліптердің көмегімен өзбектер мен түркімендерді үйлерінен қуып, жерлерін тартып алған.
"Талибан" мыңдаған адвокатты лицензиясынан айырып, жұмыс істеу үшін әділет министрлігінен рұқсат алу керегін мәлімдеген. Сарапшылар әділ соттың келмеске кететінін айтады.
Тәліптер көшеде өткен-кеткен кісіні тоқтатып, телефонын тексереді. Егер музыка немесе видео тапса, әлгі адамды ұрып-соғып, смартфонын тартып алады немесе көзін жояды дейді Азаттық сөйлескен ауған азаматтары. Талибанның кей мүшелері мұны жоққа шығарса, кейбірі мойындайды.
Тағы
