Accessibility links

"Үлкен террорға" 80 жыл: репрессия тарихы қалай зерттеліп жатыр?


Совет заманындағы қуғын-сүргін құрбандарына қойылған мемориал. Жаңалық ауылы, Алматы облысы, 26 мамыр 2015 жыл.
Совет заманындағы қуғын-сүргін құрбандарына қойылған мемориал. Жаңалық ауылы, Алматы облысы, 26 мамыр 2015 жыл.

AzattyqLIVE "Үлкен террор" кезіндегі Қазақстан, одан бергі кезеңдегі репрессия тарихының зерттелуі туралы тарихшы, профессор Хангелді Әбжановпен талқылады.

Тарихшылардың мәліметінше, Қазақстанда сталиндік репрессия жылдарында жүз мыңнан астам адам қуғынға ұшырап, жиырма мыңнан астамы атылған. Кей есеп бойынша, Қазақстандағы лагерлерде бес миллионға тарта совет азаматы азап шеккен.

СССР халық комиссары Николай Ежовтың 1937 жылғы 30 шілдеде шығарған №447 құпия бұйрығы одақ құрамындағы республикаларда репрессия бастауға негіз болды деп саналады. Бұйрықта репрессия науқанын 1937 жылғы 5 тамызда бастап, төрт ай мерзім ішінде аяқтау және Қазақстанда 2500 адамға ату жазасы үкімін орындап, 5000 адамды ұзақ мерзімге түрмеге қамау туралы пәрмен берілген. Бірақ, қуғын-сүргін төрт ай емес 1938 жылдың қарашасына дейін - 15 айға жалғасты. Қазіргі тарихшылардың дерегі бойынша, Қазақстанда 120 мыңға жуық адам қудаланып, 25 мың адам атылған. Жалпы одақ көлемінде 1 миллион 770 мыңдай адам репрессияға ұшырап, оның 390 мыңы өлім жазасына кесілген.

Совет өкіметі жүргізген саяси репрессия:

"Үлкен террор" және Қазақстан
please wait

No media source currently available

0:00 0:01:38 0:00

"Үлкен террор" аталып кеткен репрессия тарихын қазақстандық тарихшылар қалай зерттеп келеді? Қандай мұрағатттар мен құжаттар әлі ашылған жоқ? Неліктен? Деректер мәселесінде нақты бірізділік бар ма? Репрессияға ұшыраған азаматтардың бір-бірін көрсету, әшкерелеу фактілері болды ма? Ондай жайттар жариялануы қажет пе? Репрессия тарихын зерттеу ісінде ендігі бағыт қалай болуы қажет? Осы және өзге де сауалдарға сол кезеңді зерттеушілердің бірі, тарихшы, профессор Хангелді Әбжанов жауап берді.

  • 16x9 Image

    Қасым АМАНЖОЛ

    Қасым Аманжол – Азаттық радиосының тв-продюсері. 1977 жылы Шығыс Қазақстан облысында туған. Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің журналистика факультетін, Жүргенов атындағы Өнер академиясының кино және телевидение факультетін аяқтаған. 20 жылдан астам Қазақстанның телевизия саласында істеп келеді. Авторлық бағдарламалардың, деректі фильмдердің авторы. «Шынның жүзі» сұхбаттар циклын, «Анық Абай» деректі сериалын, саясаткер Алтынбек Сәрсенбайұлы жайлы фильмдерді, 2014 жылы Шығыс Украинадағы соғыс пен Қырым туралы фильмдер түсірген. 2015 жылдан бері Азаттықта тікелей эфирлер жүргізіп, тележобалар жасайды. Телетоптың жұмысына продюсерлік істейді.

XS
SM
MD
LG