АҚШ қаржы министрлігі Өзбекстанның тұңғыш президенті, өмірден өткен Ислам Каримовті және оның үлкен қызы Гүлнәра Каримованы "Магнитский тізіміне" енгізді. Бұл тізімге адам құқықтарын бұзған және коррупцияға қатысы бар адамдар енгізіледі. Әділет министрлігі Ислам Каримов Өзбекстанды басқарып тұрған кезінде адам құқықтарын аяққа таптады, ал қызының коррупцияға қатысы бар деп біледі.

Ислам Каримов Өзбекстанды 1989 жылдан бері басқарды. Ташкент оның қайтыс болғанын 2016 эжылдың 2 қыркүйегінде хабарлады. Халықаралық құқық қорғау ұйымдары Каримовті адам құқықтарын жаппай бұзды деп айыптайды, ал қарсыластары оны «қатыгез диктатор» болғанын айтады.

Гүлнәра Каримованың күдік тудыратын коррупциялық қитұрқы істері туралы алғаш рет 2012 жылы белгілі болған. Журналистер Өзбекстанда Ucell брендімен жұмыс істейтін скандинавиялық TeliaSonea компаниясының қитұрқы әрекеттері және оған Каримованың қатысы бар болуы мүмкін екені туралы зерттеу жүргізген. Оған Азаттықтың Өзбек редакциясының да журналистері қатысқан.

Каримованың ісі бойынша тергеу жұмыстарын АҚШ пен Еуропаның бірнеше елі 2013 жылдан бері жүргізіп келеді. Тергеу материалына сәйкес, Гүлнәра Каримова шетелдік телекоммуникациялық компаниядан Өзбекстан нарығына кіру үшін 1 миллиард доллар пара алған. Бұл ақшаның жартысы Швейцария, Біріккен Араб Әмірлігінде және Гонконг қаласыында мүлік сатып алу арқылы заңдастырылған. Ақшаның басым бөлігі – 800 миллион швейцар франкі Швейцария банкінен табылған.

Биыл шілдеде Өзбекстан бас прокуратурасы Гүлнәра Каримованың қамауға алынғанын ресми түрде хабарлаған. Өзбек бас прокуратурасының мәліметінше, Каримоваға алаяқтық, шетел валютасын жасыру, кеден заңнамасын бұзу және қылмыстық жолмен иеленген табысты заңдастыру сияқты баптар бойынша айыптар тағылған. 2015 жылы тамызда Ташкент соты Каримованы салық төлеуден жалтарды, қаржы жымқырды, бопсалады және офшор компаниясының құжаттарын жойды деп айыптап, бас еркіндігін бес жылға шектеген.

Тамыз айында Өзбекстан бас прокуратурасы Ресей билігінен Гүлнәра Каримованың мүлкін тәркілеуді сұраған. Тергеушілердің мәлімдеуінше, экс-президенттің қызы әр елде заңсыз 14 фирма және 16 офшор құрған. Сол арқылы ақшаны шетелге шығарып отырған.

Биыл қазанның соңында Азаттықтың Өзбек редакциясына Өзбекстанда Гүлнәра Каримоваға қатысты тергеу аяқталып, ісі сотқа жөнелтілгені белгілі болған. Бірақ прокуратура бұл істің мән-жайы туралы көпшілікке хабарламай отыр.

"Магнитский актісін" АҚШ Конгресі 2012 жылдың соңында қабылдаған. "Магнитский актісі" 2009 жылы Мәскеу абақтысында қаза тапқан Hermitage Capital қорының заңгері Сергей Магнитскийдің құрметіне осылай аталып кеткен. Ол Ресей бюджетінен ірі көлемде қаржы жымқыру айла-шарғысын әшкерелеген. АҚШ Конгресі қабылдап, кейін кеңейтілген заң бойынша Вашингтон "адам құқығын бұзуға және коррупцияға қатысы бар" деп білетін адамдарға экономикалық санкциялар салу және виза бермеу қарастырылған.

АҚШ президенті Дональд Трамп Truth Social желісінде ұлттық қауіпсіздік бойынша кеңесшісі Майкл Уолтцтың бұл қызметтен кеткенін мәлімдеді. Уолтц енді АҚШ-тың БҰҰ-дағы елшісі болмақ.

Ал ұлттық қауіпсіздік бойынша кеңесші қызметін мемлекеттік хатшы Марко Рубио уақытша атқарады.

Бүгін, 1 мамырда америкалық Fox News телеарнасын, Politico және Reuters Майкл Уолтц пен оның орынбасары Алекс Уонг қызметінен кеткені жайлы жазған. Бұл - Трампың екінші президенттігіндегі алғашқы отставка.

Наурызда Уолтц қателесіп, The Atlantic басылымының бас редакторы Джеффри Голдбергті Signal желісіндегі құпия чатқа қосып жіберген. Бұл чатта Трамп әкімшілігінің өкілдері Йемендегі хуситтерге жасалатын соққыны талқылаған еді.

Осы шудан соң Демократиялық партия тарапынан Трамп әкімшілігіне сын күшейген.

АҚШ президенті Дональд Трамптың Украина және Ресей бойынша арнайы өкілі Кит Келлог Киев Ресеймен соғысты аяқтау үшін Вашингтонның 22 шартына келісті дейді.

Келлогтың сөзінше, Украина Ресей басып алған қазіргі жерлерін іс жүзінде оккупацияланған деп тануға дайын. Бірақ Украина Ресей оккупациялаған жерлерін заңды түрде мойындамайды.

АҚШ пен Украина бұл келісімге өткен аптада Лондондағы кездесулерде келген.

"Украиналықтар Ресей басып алған жерлерден де-факто бас тартуға дайын. Бірақ де-юре мойындамайды. Себебі Ресей ол жерлерді оккупациялап алды. Украина атыс тоқтаған жағдайда екі жақ қазіргі жерлерінде қалатынын түсінеді. Олар бұған дайын. Бізде қазір бір тарап (Украинаны меңзесе керек) бар. Енді екінші тарап керек" деді Келлог Fox News телеарнасына берген сұхбатында.

Трамптың кеңесшісі "енді бәрі орыстарға, Путинге байланысты" дейді.

2022 жылы ақпанда Ресей Украинаға соғыс ашқалы Донецк, Луганск, Херсон, Запорожье облыстарының бір бөлігін басып алған. Бұдан бөлек, 2014 жылы Украинаның Қырым түбегін аннексиялаған еді.

Ресей әскері 1 мамырда Украинаның Одесса қаласына дрондармен жаппай шабуылдады. Жергілікті билік шабуылдан екі адам қаза тауып, 15 адам жараланды дейді. Қалада көп қабатты үйлер мен жер үйлер, супермаркет, мектеп мен көліктер бүлінгені айтылды.

Украина әуе күштері 1 мамыр түнде Ресей Украина аумағына «Искандер-М» бес ракетасымен және 170 дронмен шабуыл жасады дейді. Украина әскерилері 74 дронды атып түсіргенін, 68 дрон бағытынан жаңылғанын айтады. Шабуыл Харьков, Сумы, Донецк және Киев облыстарына да жасалған.

Ал Украинаның Херсон облысының Ресей оккупациялап алған бөлігіне дрондар шабуылдап, кемі жеті адам қаза тапқаны хабарланды. Херсонның Ресей тағайындаған басшысы Владимир Сальдо дрондар Алшках базарына түскенін айтады. Оның сөзінше, шабуыл жасалған сәтте базарда көп адам болған, 20-дан аса адам жараланған.

Украина да, Ресей де дрон шабуылдары жайлы ресми мәлімдеме жасаған жоқ.

Қазақстан шетелдіктерге елде ықтиярхатпен тұруға мүмкіндік беретін "алтын виза" енгізеді. Визаны алу үшін шетелдік Қазақстандағы компанияға немесе құнды қағазға 300 мың доллар салуы тиіс. Бұл туралы Қазақстан сыртқы істер министрлігі хабарлады.

Инвесторлар 300 мың доллар салса, ықтиярхатты он жылға алмақ.

Қазақстандағы Forbes басылымы ел билігі инвесторлық виза беруді бірнеше жылдан бері ойластырып келеді деп жазады. Мәселен, Астана 2018 жылы 100-200 мың доллар инвестиция (мүлік немесе құнды қағаз) салған шетелдікке ықтиярхат беруді жоспарлаған еді.

2024 жылы қарашада Қазақстан кеңсеге бармай-ақ жұмыс істейтін шетелдіктерге Neo Nomad визасын беруді бастаған. Шетелдіктер бұл визамен Қазақстанда бір жыл тұра алады.

Инвестиция визасы қазір АҚШ, Еуропа елдерінде, БАӘ және Сингапурда бар. 1 шілдеден бастап осындай визаны Өзбекстан да енгізбек. Бұл елдің инвестиция визасын алу үшін шетелдік 200 мың доллар салуы тиіс және отбасының әр мүшесіне 100 мың доллары болуы тиіс.

1 мамырда Вашингтон мен Киев Украинаның сирек металдарын пайдалану бойынша келісім-шартқа қол қойды. Бұл туралы АҚШ қаржы министрі Скотт Бессент хабарлады.

"Бұл келісім Ресейге Трамп әкімшілігінің бейбіт келіссөз процесіне, Украинаның ұзақ уақытты дамуы мен тәуелсіздігіне ден қоятынын көрсетеді" деді ол.

Келісімге қол қойылғанын Украина экономика министрі Юлия Свириденко да желіде растады. Оның сөзінше, АҚШ пен Украина инвестициялық қор құрады. Келісімге сай, барлық ресурстар Украинаның бақылауында қалады, ал екі ел қорды теңдей басқарады. Құжатта Украинаның қарызды қайтаруы туралы сөз жоқ.

Свириденконың жазуынша, пайдалы қазбалардан, мұнай мен газдан түскен қаржының елу пайызы қорға аударылады. Ал АҚШ қорды ақшалай немесе Украинаға әскери көмек арқылы толтырады. Қорға аударылған ақшадан АҚШ та, Украина да салық алмайды.

30 сәуірде Украина экономика министрі Юлия Свириденко келісімге қол қою үшін Вашингтонға барған еді.

АҚШ пен Украина арасындағы минералдар келісіміне Украинаның энергетикалық инфрақұрылымдары мен порттары қосылмайды. Бұған дейін АҚШ әкімшілігі Украинадан сирек металдардан бөлек порттар мен энергетикалық инфрақұрылымдарды да талап еткені айтылған.

Дональд Трамп АҚШ президенті болып сайланған соң Украинаның сирек металдарын пайдалануды талап еткен. Ол сирек металдарды АҚШ-тың Украинаға соғыс кезінде берген көмегінің қайтарымы деген.

Ақпанның соңында Украина президенті Владимир Зеленский АҚШ-қа келісімге қол қоюға барғанда Трамппен сөзге келіп қалған еді. Кикілжіңнен соң құжатқа қол қойылмаған. Екі тарап ұзақ уақыт шарттармен келісе алмаған.

Украина премьер-министрі Денис Шмыгаль Киев пен Вашингтон арасында сирек металдар келісімге жақын сәтте қол қойылатынын мәлімдеді. Бұл туралы ол 30 сәуірде РБК-Украина сайтына хабарлады.

Reuters және Bloomberg агенттігі де келісімге «бүгін-ертең қол қойылатынын» жазды.
Reuters дереккөздеріне сілтеп, Украина премьерінің бірінші орынбасары Юлия Свириденко келісімге қол қою үшін АҚШ-қа аттанғанын айтады.

"Украиналық шенеуніктер келісімге қол қою АҚШ-тың Киевке қолдауын күшейтеді деп үміттенеді" дейді Reuters.

Дональд Трамп АҚШ президенті болып сайланған соң Украинаның сирек металдарын пайдалануды талап еткен. Ол сирек металдарды АҚШ-тың Украинаға соғыс кезінде берген көмегінің қайтарымы деп санайды.

Ақпанның соңында Украина президенті Владимир Зеленский АҚШ-қа келісімге қол қоюға барғанда Трамппен сөзге келіп қалған еді. Кикілжіңнен соң құжатқа қол қойылмаған.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Трамп пен Зеленский сирек минералдар келісімін пысықтады. Құжатта қауіпсіздік кепілдігі бар ма?

АҚШ пен Украина арасындағы минералдар келісіміне Украинаның энергетикалық инфрақұрылымдары мен порттары қосылмайды деп жазды келісімнің жобасын көрген Reuters агенттігі. Бұған дейін АҚШ әкімшілігі Украинадан сирек металдардан бөлек порттар мен энергетикалық инфрақұрылымдарды да талап еткені айтылған.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Зеленский мен Трамптың дау-дамайы: төрт түйін

Ресей президенті Владимир Путин Волгоград халықаралық әуежайын "Сталинград" деп атау туралы жарлыққа қол қойды деп хабарлады Кремльдің баспасөз қызметі.

Оған дейін ақпарат агенттіктері Путин Волгоград әуежайын Сталинград деп атау туралы идеяны қолдағанын жазды.

ТАСС агенттігінің хабарлауынша, бұл "Волгоград облысының тұрғындары, ардагерлер қауымдастығы, сонымен бірге арнайы әскери операциясы қатысушыларының" өтініші болған. Ресей билігі Украинаға басқыншылығын "арнайы әскери операция" деп атайды.

Әуежайдың атын өзгерту туралы өтінішті Путинге Волгоград облысының губернаторы Андрей Бочаров жеткізген деп айтылады. Путин өтініш айтушылардың сөзі өзі үшін заң екенін айтқан. Ізінше тиісті құжат қабылданған.

Бұдан сәл ертерек "Фонтанка" басылымы Петербургтегі Пулково әуежайы 8-10 мамыр аралығында "Ленинград" деп атауын уақытша өзгертетінін жазған. Сол кезде осыған ұқсас акция Волгоград әуежайына да қатысы болатыны айтылған еді.

Украинадағы соғыста Ресей әскері қатарында болған Солтүстік Кореяның шамамен 600 әскери қызметкері қаза болған. Бұл жөнінде Оңтүстік Корея ұлттық барлау қызметінің парламентке арнап өткізген тыңдауынан кейін сол елдің депутаттары мәлімдеді.

Жалпы соғыста Солтүстік Корея шамамен 4700 адамын жоғалтқан: 4 мыңнан астамы жараланған, қалғаны опат болған.

Депутаттардың сөзін Reuters және оңтүстіккореялық Yonhap агенттігі келтіреді.

Депутат Ли Сон Квонның сөзінше, жыл басынан бері шамамен 2 мың солтүстіккореялық сарбаз Ресейден Солтүстік Кореяға қайтарылған. Оңтүстік Кореяның барлау қызметі Ресей әскері қатарында соғысқан солтүстіккорялықтардың санын 15 мың деп бағалайды. Депутаттың сөзінше, солтүстіккореялықтардың мүрдесін Курск облысында өртеп, күлін еліне жөнелткен жағдайлар да кездеседі.

Оңтүстік Корея барлау қызметінің мәліметінше, әзірге Пхеньянның Ресейге жаңа әскер жібергені жөнінде мәлімет жоқ, бірақ алдағы уақытта жіберуі де ғажап емес.

Бірнеше күн бұрын Мәскеу мен Пхеньян солтүстіккореялықтардың Украинадағы соғысқа қатысқанын ресми түрде мойындаған. Олар Ресейдің Курск облысындағы шайқастарға қатысқан. Солтүстік Корея басшысы Ким Чен Ынның мәлімдемесінен солтүстіккореялықтар арасында соғыста қаза болғандар бар екені байқалады.

Солтүстік Корея Ресейге өз әскерін жібергенін және олардың соғысқа қатысып жатқанын былтыр күзде Оңтүстік Корея мен батыс елдерінің барлау қызметі хабарлаған.

АҚШ мемлекеттік департаментінің айтуынша, Ресейдің Украинадағы соғысына қатысып жатқан Солтүстік Корея әскери қимылдың созылуына әсер етіп жатыр және соғыс үшін де жауапты. АҚШ мемлекеттік департаментінің баспасөз хатшысы Тэмми Брюс "қырғынға өзге елдер де" қатысып жатқанын атап өтті, бірақ аттарын атамады. Брюс сонымен бірге Ресей мен Солтүстік Корея арасындағы әскери әріптестікке алаңдаушылық білдіріп, Ресейдің солтүстіккореялықтарды жаттықтыруы БҰҰ Қауіпсіздік кеңесі қарарына қайшы деді.

Мәскеу мен Пхеньянның айтуынша, солтүстіккореялықтар Ресейге екі ел арасындағы келісімшартқа сәйкес жіберілген. Мәскеу өкілдерінің түсіндіруінше, Солтүстік Кореяға шабуыл жасалған жағдайда олар да өз әскерін көмекке жібере алады.

Астана қаласының қылмыстық істер жөніндегі ауданаралық сотында "Астана банкі" АҚ бұрынғы басшылары мен бұрынғы қызметкерлеріне сот үкімі оқылды. Сот банктің бұрынғы акционері Олжас Тоқтаровты 10 жылға бас бостандығынан айырды деп хабарлады жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің ресми өкілі Данияр Бегайдаров.

"22 сәуірде Астананың қылмыстық істер жөніндегі ауданаралық соты «Астана банкі» АҚ-ның бұрынғы басшылығы мен қызметкерлеріне қатысты үкім шығарды. Сот директорлар кеңесінің бұрынғы төрағасы және мажоритарлық акционер Олжас Тоқтаровты банкроттыққа дейінгі кезеңде Алматыдағы бизнес орталықтарын өзінің бақылауындағы компаниялардың пайдасына қарай заңсыз иеліктен шығарды және қызмет көрсету деген желеумен ақша жымқырды деп кінәлі таныды" деді Данияр Бегайдаров брифинг кезінде.

Сот үкімі бойынша, Тоқтаровқа тиесілі тұрғын үй мен коммерциялық ғимараттар, жер телімдері, құнды қағаздар, криптовалюта тәркіленбек. Тәркіленетін активтердің жалпы құны 14 млрд теңге.

Бұған қоса, банктің бірнеше бұрынғы қызметкері де кінәлі деп танылған. Агенттіктің мәліметінше, сот олардың "өз кінәларын мойындап, тергеу органдарымен әріптестік орнатқанына байланысты" бостандықты айыру жазасына қатысы жоқ жаза түрін тағайындаған.

Олжас Тоқтаров қазір Қазақстан аумағынан тыс жерде жүр. Былтыр қыркүйекте жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі Олжас Тоқтаровты "қылмыстық топ құру" және "жымқыру" бабы бойынша айыптап, ақпарат құралдары арқылы оны тергеуге шақырған еді.

2018 жылы "Астана банкі" "төлем және аударма операциялары бойынша келісімшарттық міндеттемелерді жүйелі түрде орындамағаны үшін, пруденциялық нормативтерді бұзғаны үшін, сонымен бірге уәкілетті органның қосымша капиталдандыру жөніндегі талаптарын орындамағаны үшін" банк операцияларын жүргізу лицензиясынан айырылған еді. Оның алдында сол кездегі президент Нұрсұлтан Назарбаев бірнеше банкті сынап, "олардың көрсеткіштері өте нашар" екенін айтқан еді. Арасында "Астана банк" те бар. Халықаралық басылымдар Олжас Тоқтаровты экс-президенттің күйеубаласы Тимур Құлыбаевқа жақын адам ретінде сипаттаған.

Парламенттің төменгі палатасы жаңа салық кодексі жобасын қабылдады. Құжатта қосымша құн салығы (ҚҚС) көлемін 16%-ға дейін арттыру, оның межесін 40 млн теңге көлемінде бекіту қарастырылған. Өзгерістер 2026 жылдың 1 қаңтарынан бастап күшіне енеді.

"Үкімет ұсынған бастапқы 20 пайыздық мөлшерлеме 16 пайызға дейін төмендетілді. Қосымша құн салығы бойынша тіркеу шегі 15 миллион теңгеден 40 миллион теңгеге дейін ұлғайтылды", - деді депутат Берік Бейсенғалиев.

Жаңа өзгерістерге сай, медицина саласында қосымша құн салығы тек ақылы қызметтерге салынбақ. Әлеуметтік маңызы бар азық-түлік, кітап басып шығару, археология – қосымша құн салығын төлеуден босатылады. Жоба қабылданса, әлеуметтік саладағы корпоративтік табыс салығы – 2026 жылдан бастап 5%, ал 2027 жылдан бастап 10% болмақ. Корпоративтік табыс салығы банк секторы және ойын бизнесі үшін 25% болуы мүмкін. Ауыл шаруашылығы тауары өндірушілерін қолдау мақсатында қосымша есептелген қосымша құн салығы 70 пайыздан 80 пайызға дейін ұлғайтылмақ. Депутаттың айтуынша, оларға "салмақ қазіргіге қарағанда азаяды".

Бұған қоса, "байлық салығы да" салынбақ. Жылжымайтын мүлік құны 450 млн теңгеден асқан мүлікке салық көлемін арттыру ұсынылып отыр.

Қазіргі қолданыстағы заң бойынша, жылдық тауар айналымы 73 млн 840 мың теңгеден асатын кәсіпкерлер ғана қосылған құн салығын төлеуге міндетті. Бұған дейін үкімет салықтың бұл түрін жылдық тауар айналымы 15 млн теңгеден басталатын кәсіпкерлерге енгізуді ұсынған.

Жұрт әлеуметтік желіде үкіметтің бастамасын сынға алған. Сарапшылар салық ауыртпалығы қатардағы тұтынушыға түседі деді.

Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев 7 ақпанда елдегі бизнес өкілдерімен кездесуде үкімет ұсынған ҚҚС мөлшері тым жоғары деп, бұл мәселені зерттеуді әрі биыл нақты шешім қабылдауды тапсырған.

Қосымша құн салығы – Қазақстанда сатылатын тауарлар (отандық және шетелден әкелінген) мен көрсетілетін қызмет бағасына қосылған жанама салық түрі, мемлекеттік бюджет кірісінің маңызды көздерінің бірі.

Ресей президенті Владимир Путин соғысты аяқтау бойынша кез келген келісім аясында Украинаның жартылай оккупацияланған аумақтарына толық бақылау орнатуды талап етіп отыр. Бұл жөнінде жағдайдан хабары бар Мәскеудегі өз дереккөздеріне сүйенген Bloomberg жазды. Мәселе Украинаның Луганск, Донецк, Запорожье және Херсон областары жөнінде болып отыр.

Bloomberg-тің айтуынша, Путиннің талабы АҚШ президенті Дональд Трамптың соғысты тезірек тоқтату бойынша талпыныстарына соққы болмақ. Агенттік сонымен бірге Ақ үйдің келіссөздерде ілгерілеушіліктің жоқтығынан көңілі қалғандығын айтып отыр.

Bloomberg-тің екі дереккөзінің айтуынша, Трамптың арнайы уәкілі Стив Уиткофф өткен жұмада Кремльдегі ұзақ келіссөз кезінде Путинді қазіргі майдан сызығында атысты тоқтатуға көндіруге тырысқан. Алайда Ресей басшысы аннексияланған аумақтарға қатысты өзінің бұрынғы ұстанымын өзгертпеген.

Келіссөз қазіргі кезде тығырыққа тірелді және оны жылжыту үшін Путин мен Трамптың өзі тіке сөйлесуі керек деді агенттік дереккөздерінің бірі.

Кремльдің баспасөз хатшысы Дмитрий Песков бұған қатысты пікір айтпаған. Ал АҚШ ұлттық қауіпсіздік кеңесінің өкілі Джеймс Хьюитт "қазіргі талқылауларға комментарий бермейміз" деді.

• Ресей билігі 2022 жылы күзде Украинаның шығысы мен оңтүстік бөлігінде орыс әскері басып алған төрт облыста "референдум" өткізіп, соңынан Путин оларды "Ресей жері" деп жариялаған. Бірақ Ресей аталған облыстарды тұтас бақылауда ұстап отырған жоқ.
• Халықаралық қауымдастықтың басым бөлігі Қырым мен Украинаның аталған төрт облысын Ресей емес, Украина жері деп таниды. Киев бұған дейін аннексияланған аумақтарды Ресей жері деп мойындамайтынын талай мәлімдеген.

Ресейлік ТМД елдері институтының қызметкері Андрей Грозин Қазақстанға кіргізілмеді. Бұл жөнінде ұйымның ресми сайты хабарлады.

Грозин институттың Қазақстан және Орталық Азия бөліміне жетекшілік етеді. Институттың мәліметінше, 27 сәуірде Астанадағы паспорттық бақылау аймағында Грозин Қазақстанға "себебі түсіндірілместен" кіргізілмеген.

"Кіргізбеу себебін анықтауға тырысқанымызбен еш нәтиже болмады. Дүйсенбі, 28 сәуірге қараған түні Андрей Грозин Мәскеуге оралуға мәжбүр болды" деп жазылған хабарламада.

Ұйымның жазуынша, Андрей Грозин Астанаға 28-29 сәуірде өтетін "Ресей-Қазақстан қарым-қатынасындағы инвентаризация мәселесіне" арналған шара және "Ресей – Қазақстан: қауіпсіздік және гуманитарлық ынтымақтастық салаларындағы өзара іс-қимыл динамикасы" атты дөңгелек-үстелге қатысу үшін барған.

Қазақстан билігінен әзірге бұл жайтқа реакция болмады. Азаттық Қазақстан ұлттық қауіпсіздік комитетінің баспасөз қызметіне ресми сауал жолдады. Жаңалық шыққанға дейін келген жоқ.

Институт өкілдерінің айтуынша, 2023 жылы осы ұйымның директоры, мемлекеттік дума депутаты Константин Затулин Байқоңыр айлағында ғарыш кемесін ұшыру шарасына қатыспақ болып келген кезде де Қазақстанда оны "бірнеше сағат бойы кіргізбеуге тырысқан".

БАҚ-тың жазуынша, ара-тұра шовинистік көзқарас-пікірлерімен көзге түсіп қалатын Андрей Грозин мысалы, 2022 жылдың басында, Қаңтар оқиғасынан кейін Ресей үшін Украинадан бұрын Қазақстан мәселесін шешіп алу маңызды екенін айтқан. Ол кремльшіл ақпарат құралдарымен тығыз әріптестік орнатқан.

28 сәуірде саясаттанушы Марат Шибутов өзінің телеграм-арнасында Грозинді Қазақстанға кіргізбеуді "қазақстандық ғалымдардың Ресейге жаппай кіргізілмеуіне" жауап ретінде бағалаған.

Вашингтонда федералды судья 29 сәуірде АҚШ-тың ғаламдық медиа жөніндегі агенттігін (USAGM) АҚШ Конгресінің Азат Еуропа/Азаттық Радиосы (Азаттық) медиа корпорациясына бөлген қаражатын беруге міндеттеді.

Судья Ройс Ламберт «Конгресс бөлген қаражат Азаттық радиосына аударылуы қажеттігі» жөнінде жазылған уақытша тыйым салу туралы қаулы шығарды. Судья сонымен бірге президент Трамптың тиісті заң жобасына қол қойғанын да атап өтті. Қаулы сәуір айына бөлінген 12 млн доллар қаражат жөнінде болып отыр.

Ақ үйдің өкілдері сот шешіміне түсініктеме берген жоқ.

«USAGM-ді Азаттықтың жыл сайынғы бюджетінен ай сайынғы соманы бөлуге міндеттейтін бүгінгі шешім біздің журналистерімізге диктаторлар мен деспоттарды жауапқа тартуға шақырып, жұмыстарын жалғастыруға мүмкіндік береді. Сәуір айында берілмеген қаражатты кідіріссіз аламыз деп үміттенеміз, өйткені осы айда біз қызметкерлерді жұмыстан шығаруға және АҚШ ұлттық қауіпсіздігі үшін маңызды аймақтардағы бағдарламаларды қысқартуға мәжбүр болдық" деді АЕ/АР президенті Стивен Капустың мәлімдемесінде.

Наурызда USAGM Конгрестің биыл Азаттыққа бөлген шамамен 75 млн долларын бұғаттағанын мәлімдеген. Мұндай шешімді USAGM-ның уақытша басшылығы АҚШ президенті Дональд Трамптың "АҚШ салық төлеушілерінің қаражатын ысырапсыз жұмсауды жою туралы" бұйрығы негізінде қабылдаған. Азат Еуропа/Азаттық радиосы Вашингтондағы федералды округтік сотта USAGM басшылығының шешіміне қарсы шағым түсірген. 25 наурызда судья Ламберт Азаттық радиосының пайдасына шешім шығарды, бірақ UASGM "қолайсыз шарттарды" алға тартып, қаражатты бөлген жоқ. Нәтижесінде Азаттық қайтадан сотқа жүгінуге мәжбүр болған.

• Азат Еуропа/ Азаттық радиосы – 1953 жылдан бері жұмыс істейтін тәуелсіз медиаұйым. Ол Ғаламдық медиа жөніндегі агенттік арқылы АҚШ конгресі бөлетін қаражат есебінен жұмыс істейді.
• Қазақ тілінде хабар тарататын Азаттық радиосы - Азат Еуропа/ Азаттық радиосының құрамдас бөлігі. Ол 1953 жылдан бері жұмыс істейді. Қаржыландыруды тоқтату туралы ақпарат шыққанда Азаттық оқырмандары оған қолдау білдіріп, түрлі пікір айтты.

Алматы облысының полиция департаменті мектептегі әлімжеттік оқиғасы туралы әлеуметтік желіде тараған видеодан кейін кәмелетке толмаған балаға дене жарақатын келтіру фактісі бойынша қылмыстық іс қозғады. Бұл туралы Азаттыққа полицияның баспасөз қызметі хабарлады. Қазір сотқа дейінгі тергеу жүріп жатыр.

29 сәуірде "НеМолчи" ұйымының жетекшісі, құқық қорғаушы Дина Таңсәрі әлеуметтік желідегі парақшасында әлдебір оқушының мектеп әжетханасында басқа он шақты баланы сапқа тұрғызып, шетінен ұрып жатқан видеосын жариялаған. Видеодағы оқиға Алматы облысы Қараой ауылындағы №49 мектепте болған.

Алматы облысының полициясы 29 сәуірде бұл оқиға былтыр қыркүйекте болғаны анықталды деп хабарлады. Баспасөз қызметінің жазуынша, бұл жайт бойынша полицияға ешкімнен арыз-шағым түспеген.

"Балаларды тәрбиелеу жөніндегі тиісті міндеттерін орындамағаны үшін құқық бұзушы жасөспірімнің және оқиғаны бейнетаспаға түсірген мектеп оқушысының заңды өкілдері әкімшілік жауапқа тартылды. Аталған жасөспірімдер профилактикалық есепке қойылды. Сонымен қатар, кәмелетке толмағандар ісі жөніндегі комиссияға қосымша ықпал ету шараларын қабылдау туралы ұсыныс енгізілді", – деп жазылған полиция таратқан хабарламада.

Іле аудандық әкімшілігі жанындағы Кәмелет жасына толмағандар құқығын қорғау жөніндегі комиссияның хатшысы Айдана Пошан осы видео желіге тараған соң жедел топ құрылғанын хабарлады.

– Жедел топта жеті адам бар. Оның ішінде Кәлемет жасына толмағандар құқығын қорғау комиссиясының өкілі, аудандық білім басқармасының өкілі, прокурор және психологиялық қолдау орталығының маманы бар. Олар бүгін таңертең, 29 сәуірде ауылға кетті. Қазір ата-аналармен, балалармен жұмыс істеп жатыр, – деді комиссия хатшысы.

2022 жылғы ресми зерттеу нәтижесіне сәйкес, Қазақстандағы балалардың 17,5 пайызы буллингке ұшырайды. Сауалнамаға қатысқан жасөспірімдердің жеті пайызға жуығы айына 2-3 рет айналасындағылардан қорлық не әлімжеттік көреді.

"Буллинг" ұғымы Қазақстан заңнамасында 2022 жылы ресми түрде бекітіліп, оның жазасы кейінірек, 2024 жылы көктемде анықталды. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекске өзгерістер енгізетін заңға қол қойып, құжатқа кәмелетке толмағандарға қатысты буллинг жасалғанда қолданылатын 127-2-бап енгізілді.

Астана қаласы полиция департаментінің баспасөз қызметі полиция қызметкерлерінің велосипед мінген адамды қолын қайырып ұстап жатқан сәті түсірілген видеоға қатысты түсініктеме берді.

Желіде тараған видеода Астанадағы Есіл өзенінің жағалауында полиция қызметкерлері велосипед мінген адамды күш көрсетіп ұстап, жерге жығып алып, қолын қайырып, кісен салғаны көрінеді. Полицейлер әлгі адамды полиция бөлімшесіне алып кеткен. Оқиға сол жерден ары-бері өтіп жатқан адамдардың көз алдында болған.

Велосипедшіні ұстау сәті түсірілген видео әлеуметтік желіде қызу талқыланды. Кейбір қолданушылар болған жағдайды аса қауіпті кәнігі қылмыскерді ұстаумен салыстырды.

Астана қаласы полиция департаментінің баспасөз қызметі Азаттық Азияның сауалына берген жауабында полиция патрулі қызметкерлері жаяу адамдарға арналған көпірде велосипед теуіп бара жатқан азаматты тоқтатқан деп түсіндірді. Ол көпірде велосипедпен жүруге тыйым салынған.

"Полиция қызметкерлері жол қозғалысы ережелерін сақтау туралы ескерту жасамақ болған. Алайда ер адам бірден агрессивті әрекет жасап, заңды талаптарды орындаудан бас тартқан. Осыған байланысты полиция қызметкерлері заңда көзделген шараларды қолдануға және оны тірек пунктіне жеткізуге мәжбүр болды", – деді полиция департаменті.

Баспасөз қызметі қазіргі уақытта осы оқиғаға қатысушылардың әрекетіне құқықтық баға беру үшін тексеру тағайындалғанын хабарлады.