ЖАҢАЛЫҚТАР
Алматыда Санкт-Петербургте қаза тапқан Максим Арышевпен қоштасты
Алматыда бүгін Қазақстан президенті іс басқармасы медициналық орталығының орталық клиникалық ауруханасында Санкт-Петербург метросындағы терактіден қаза тапқан алматылық Максим Арышевпен қоштасу рәсімі өтті.
Азаттық тілшісінің хабарлауынша, сағат 10-да басталған қоштасу рәсіміне екі жүзге тарта адам - Арышевтың туыстары, жолдастары, сыныптастары, сабақ берген мұғалімдері келді. Қоштасу рәсімінен соң оны Алматы маңындағы зираттардың біріне жерлеуге алып кетті.
Максимнің анасы Ирина Арышеваның Азаттыққа айтуынша, ұлы Алматыда жекеменшік мектепте оқыған. Мектепті бітірген соң Санкт-Петербургке оқуға кеткен. Санкт-Петербург мемлекеттік экономика университетінде үшінші курсында оқып жүрген Максим оқуын бітірген соң Қазақстанға қайтып келіп, IT саласында жұмыс істегісі келген.
Ата-анасы мен мұғалімдерінің айтуына қарағанда, метрода теракт болған сәтте Максим жарылған бомбаға өте жақын жерде болып, қатты соққы алған.
Санкт-Петербургте 3 сәуір күні күндіз метроның "Сенная площадь" және Технология институты" станцияларының арасында вагонда жарылыс болған. Жарылыстан 14 адам, оның ішінде қазақстандық студент Максим Арышев те қаза тапты, 50-ге жуық адам жараланды.
Басқа да жаңалықтар
Бакуде ұсталған "Sputnik" агенттігінің бес қызметкері қолхатпен босатылды
Әзербайжан астанасында құқық қорғау органдары ұстаған ресейлік "Sputnik" ақпарат агенттігінің Әзербайжан филиалының бес қызметкері елден шықпау туралы қолхат беріп, бейсенбі күні қамаудан босап шықты.
Мұндай шешім тек Әзербайжан азаматтығы бар агенттік қызметкерлеріне қатысты қабылданды. Ал содан екі күн бұрын тұтқындалған филиалдың атқарушы директоры Игорь Картавых пен шеф-редактор Евгений Белоусов абақтыда отыр.
"Sputnik Әзербайжан" агенттігі қызметкерлерінің қамауға алынуы Мәскеу мен Баку арасындағы дипломатиялық дау-дамайдың бір бөлігіне айналды. Бұл жанжал Ресейдің Екатеринбург қаласында күш құрылымдары әзербайжан диаспорасы өкілдерін адам өлтіру қылмысына қатысы болуы мүмкін деген күдікпен ұстаған кезде олардың екеуі қаза тапқан соң басталған.
Бұған жауап ретінде Әзербайжан билігі ел аумағында жүрген Ресей азаматтарын ұстай бастады. 1 шілде күні "Sputnik Әзербайжан" қызметкерлерінің үйлерінде тінту жүргізіліп, 7 адам тұтқындалды.
Бұған қоса, Әзербайжанға Ресейден барып, сол елде тұрып жатқан сегіз IT-маман да қамауға алынды. Олар "кибералаяқтықпен" және "Ираннан есірткі тасумен" айналысқан "ұйымдасқан қылмыстық топтың" мүшелері деген күдікке ілінгені айтылды. Сотқа жеткізілген кезде түсірілген бейнекөріністерде олардың бет-жүзі ісіп, көгеріп, қанталап кеткені байқалды.
Бейсенбі, 3 шілде күні Мәскеуде Әзербайжан тумасы Вагиф Сулейманов ұсталды. Ресейлік телеграм-арналар оны "қылмыс әлеміне ықпалы бар" адам деп сипаттады. Сулейманов үш айдан кейін Әзербайжанға депортацияланады деген ақпарат айтылды.
Курск облысында Ресей әскери-теңіз күштері қолбасшысының орынбасары генерал Михаил Гудков қаза тапты
Ресейдің Курск облысында осы елдің әскери-теңіз күштері бас қолбасшысының орынбасары, генерал-майор Михаил Гудков қаза тапты. Әскери басшының қазасын растаған Ресей қорғаныс министрлігінің мәліметінше, Гудков 2 шілде күні Курск облысының шекараға жақын бір ауданында жауынгерлік міндетін орындау барысында қаза болған.
Мұның алдында Приморье өлкесінің губернаторы Олег Кожемяко генерал Гудковтың мерт болғанын хабарлаған. Оның айтуынша, Гудков "офицерлік борышын қарулас әріптестерімен бірге орындау кезінде қаза тапқан". Қаза болғандар арасында Кожемяко офицер Нариман Шихалиевтің де есімін атады.
Бірқатар телеграм-арналар Гудков Украина қарулы күштерінің ресейлік командалық пунктке жасаған шабуылы нәтижесінде он офицермен бірге қаза тапқан деп жазды. Оқиға Ресей мен Украина шекарасына жақын орналасқан Коренево кенті маңында болған.
"Тайфун" деп аталатын бүкілресейлік теңіз жаяу әскері қоғамдық бірлестігі жариялаған қазанамада (қазір ол парақша "ВКонтакте" әлеуметтік желісінде ашылмай қалды) 2 шілде күні Украина қарулы күштері 155-жеке теңіз жаяу әскері бригадасының командалық пунктіне зымыранмен шабуыл жасағаны айтылған. Коренево маңында төрт зымыран түскені тіркелген. Соның салдарынан оннан астам адам қаза тапқан, олардың арасында Михаил Гудков пен бірнеше жоғары лауазымды офицер болған.
• Генерал-майор Михаил Гудков бұған дейін Тынық мұхиты флотының 155-жеке гвардиялық теңіз жаяу әскер бригадасын басқарған. 2025 жылғы наурыз айында ол Ресей әскери-теңіз күштері бас қолбасшысының орынбасары қызметіне тағайындалды – бұл туралы Ресей президенті Владимир Путин "Архангельск" атом сүңгуір қайығы экипажымен кездескен кезде хабарлаған еді. Михаил Гудковқа "Ресей батыры" және "Приморье батыры" атақтары берілген.
Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы қоғамдық орында ниқабқа тыйым салатын билік шешіміне түсіністік танытуға үндеді
Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы қоғамдық орында ниқабқа тыйым салатын үкімет шешіміне қатысты мәлімдемесін ресми сайтында жариялады.
Діни басқарма мәлімдемесінде қоғамдық орында адамның бет-әлпетін толық жабатын киім (оның бірі ниқаб) киюге тыйым салатын шешім "қандай да бір діни сенімді немесе жеке таңдауды шектеу үшін емес, ең алдымен қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету қажеттілігінен туындап отырғаны" айтылған. ҚМДБ қазіргі кезде әлемнің көптеген елі, оның ішінде мұсылман елдері де қауіпсіздік мақсатында осындай ұстаным қабылдап жатқанын айтқан.
"Құран аяттары мен хадисте баяндалғандай әйел кісілер бет-жүзін жабуға немесе бүркемелеуге міндеттелмеген. Бұл халқымыздың дәстүрінде де көрініс таппаған", – деген мұсылмандар діни басқармасы мәлімдемесінде.
Қоғамдағы тұрақтылық, ынтымақ пен бірлікті басты құндылықтардың бірі деп бағалайтынын, ислам діні де қоғаммен жарасымды өмір сүруді, тәртіпке бағынып, мемлекеттің тыныштығына үлес қосуды насихаттайтынын айта келе, діни басқарма жамағатты "заңға түсіністікпен қарап, ортақ игілік жолында бірлікті бекемдеуге" үндеген.
30 маусым күні Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев қол қойған "Құқық бұзушылықтың алдын алу туралы" заңға енгізілген өзгерістер көпшілік жерде адамның бетін тұмшалайтын ниқаб пен пәренжі сияқты діни киімдерді киюге шектеу қояды. Құжатты әзірлеген ішкі істер министрлігі заңға бұл өзгеріс қауіпсіздік мақсатында енгізіліп отыр деп түсіндірген.
АҚШ мемлекеттік департаменті: Америка Украинаға қару-жарақ жеткізуді жалғастырады
АҚШ Украинаға әскери көмектің барлық түрін жеткізуді тоқтатқан жоқ, тек кейбір зымыран түріне қатысты шектеу бар. Бұл туралы сәрсенбіде Вашингтондағы брифинг кезінде АҚШ мемлекеттік департаментінің өкілі Тэмми Брюс мәлімдеді.
"Біз Украинаға қару-жарақ жіберуді тоқтатқан жоқпыз", – деген Брюс. Оның сөзінше, АҚШ қорғаныс министрлігінде Украинаға көмектесудің "сенімді баламалары" жеткілікті.
The Economist басылымы сөйлескен украин шенеуніктері АҚШ бүкіл көмекті – соның ішінде снарядтар мен қосалқы бөлшектерді жеткізуді де тоқтатқанын айтқан.
1 шілде күні CBS және NBC News агенттіктері дереккөздеріне сүйеніп, Пентагон басшысы Пит Хегсет Украинаға кейбір оқ-дәрілерді – оның ішінде Patriot әуе қорғанысы жүйесіне арналған ондаған зымыран да бар – жеткізуді тоқтату жайлы бұйрық бергенін хабарлаған. Оған АҚШ армиясы қорларындағы қару-жарақтың азайып бара жатқаны себеп болды делінген. Bloomberg дереккөздерінің сөзінше, АҚШ-тың бұл шешімі еуропалық шенеуніктерді айран-асыр қалдырған.
CBS телеарнасының Ақ үйдегі дереккөздері қару-жарақ жеткізуді тоқтату Украинаға ғана емес, басқа да елдерге әсер еткенін, Пентагон АҚШ қаруын алатын барлық елдер бойынша ауқымды тексеру жүргізіп жатқанын айтқан. Осылайша Вашингтон алдыңғы әкімшілік кезінде қабылданған басымдықтар "Американың мүддесіне сай" келетіні я келмейтінін анықтауды көздеп отыр.
Politico басылымы алты дереккөзге сүйеніп, Киев Вашингтоннан Еуропаға Украина қарулы күштеріне деп америкалық қару-жарақ сатып алуға рұқсат беруін сұрамақшы екенін хабарлады. Басылым сөйлескен адамдардың мәліметінше, Еуропадағы бірнеше мемлекет АҚШ-тан Украинаға қажет қару-жарақ сатып алу мүмкіндігін қарастырып жатыр. Бұл шығындар жуырда Гаагада өткен НАТО саммитінде бекітілген одақтас елдердің қорғанысқа бөлетін қаражатының құрамына кірмек. Алайда түпкілікті шешім әлі қабылданбаған.
- NBC News дерегінше, АҚШ Patriot әуе шабуылынан қорғаныс жүйесіне арналған ондаған зымыранды, мыңдаған 155 мм артиллерия снарядтарын, 100-ден астам Hellfire зымыраны мен басқа да қару-жарақты жеткізуді кейінге қалдырған. Телеарна дереккөздері қару-жарақтың бір бөлігі Еуропада, Украинаға жөнелтуге дайын тұрған кезде, Пентагон басшысы әлгіндей бұйрық берген деп хабарлады.
АҚШ соты USAGM-ді Азаттықтың маусымдағы ақшасын төлеуге міндеттеді
АҚШ-тағы Колумбия округі сотының судьясы Ройс Ламберт Азат Еуропа / Азаттық радиосы (RFE/RL) медиакорпорациясының Ғаламдық медиа жөніндегі агенттікке (USAGM) қарсы шағымы аясында берген уақытша тыйым салу жөніндегі өтінішін (TRO) қанағаттандырды.
Қаулыда сот USAGM-нен АҚШ конгресі маусым айына деп бөлген бюджет ақшасын дереу төлеуді талап етті және агенттік Азаттық радиосымен келіссөзге баруға асықпай, "оған бөлінген қаржыны соттың араласуынсыз төлеуге де құлықсыз" болып отырғанын ескертті.
Бұл шешім Азаттық радиосы алғашқы радиохабарын жариялағанының 75 жылдығы қарсаңында шығып отыр. 1950 жылғы 4 шілдеде Азаттық "темір перденің" ар жағы – Чехословакияда алғаш рет сынақ трансляциясын жасаған.
Азат Еуропа / Азаттық радиосының президенті әрі бас директоры Стивен Капус бұл жөнінде: "Бұл шешім – USAGM-ді біздің жұмысымызды жалғастыруға қажет қаржыны бөлуге міндеттеудегі маңызды құқықтық жеңіс. 75 жылдық ғұмырында Азат Еуропа / Азаттық радиосының қажеттігі көп рет дәлелденді, олардың соңғысы – Таяу Шығыстағы дағдарыс. Бұл жолы миллиондаған ирандық біздің Тегеранның мемлекеттік пропагандасына бағынбайтын уақтылы әрі тексерілген репортаждарымызды көрді. Біз қазір де өзімізге АҚШ конгресі жүктеген міндеттерді орындау мақсатында USAGM басшылығымыен әдеттегідей тікелей және конструктив диалогқа әзірміз".
Азат Еуропа / Азаттық радиосы қазіргі қаржы жылының екінші жартысы – сәуір-қыркүйек аралығындағы қаржысын беруді талап етіп биыл наурызда USAGM-ді сотқа берген.
Мұның алдында 14 наурызда АҚШ президенті Дональд Трамп USAGM агенттігінің және оған қарасты ақпарат құралдарының жұмысын "заңда көзделген шеңберге дейін" қысқарту туралы жарлық шығарған.
Азат Еуропа / Азаттық радиосы – әлемнің 23 еліндегі көрермен мен оқырман саны 50 милллионнан асатын тәуелсіз халықаралық медиакорпорация. Ол бұрынғы Совет одағының барлық дерлік еліне, сондай-ақ Иран, Ауғанстан, Пәкістанға және Шығыс Еуропа елдеріне хабар таратады.
Ғаламдық медиа жөніндегі агенттік (USAGM) – АҚШ-тың шетелде хабар тарататын медиаұйымдарының жұмысын үйлестіретін мемлекеттік мекеме.
Қаржы жағдайы нашарлағанына қарамастан Азаттық радиосы жұмысын тоқтатқан жоқ, дегенмен медиакорпорация ақша үнемдеп, қызметкерлерінің бір бөлігін аз ақша төленетін демалысқа жіберіп, штаттан тыс қызметкерлерімен келісімдерін тоқтатып, контент көлемін едәуір азайтуға мәжбүр болды.
Жамбыл облысының бұрынғы әкімі әрі Қырғызстандағы экс-елші Кәрім Көкірекбаев 12 жылға сотталды
Алматы облысының қылмыстық істер жөніндегі ауданаралық соты "Қазселденқорғау" мемлекеттік мекемесінің бұрынғы басшысы, Жамбыл облысының бұрынғы әкімі және Қазақстанның Қырғызстандағы бұрынғы елшісі Кәрім Көкірекбаевқа айыптау үкімін жариялады. Оның орынбасары болып істеген Әділет Ақатаев пен кәсіпкер Андрей Поплавский де заң алдында жауапқа тартылды.
Сот тыңдауына қатысқан алқа билер үшеуі де айыпты деген ұйғарым шығарды.
- Кәрім Көкірекбаев 12 жылға бостандығынан айырылды;
- оның орынбасары болған Әділет Ақатаев пен мердігер кәсіпкер Андрей Поплавский (жоспарланған жұмыстарды орындамағаны үшін) әрқайсысы 11 жыл түрме жазасын алды;
- сот үшеуін де мемлекеттік қызметте лауазымды қызмет атқару құқығынан өмір бойына айырды.
Сот үкімі заңды күшіне әлі енген жоқ.
Көкірекбаев пен Ақатаевқа 800 мың АҚШ доллары көлемінде пара алған деген айып тағылды. Ал Bazis Construction Infr компаниясының бас директоры пара бергені үшін жауапқа тартылды.
2022 жылдың желтоқсан айында Қазақстанның Сыбайлас жемқорлықпен күрес қызметі Кәрім Көкірекбаевтың ұсталғанын хабарлаған. Ол кезде Көкірекбаев "Қазселденқорғау" мемлекеттік мекемесінің басшысы болатын.
2023 жылы мамыр айында Сыбайлас жемқорлықпен күрес қызметі қылмыстық іс бойынша күдіктілер кәсіпкерлерді "қанатының астына алып, "Қорғас өзені арнасын қалыптастыру және қорғаныс құрылымдары", "Ақсай өзені жағалауын бекіту және бөгеттер салу" нысандары бойынша жұмыстар атқарылғаны жайлы актілерге қол қою үшін ірі және аса ірі көлемде пара алған деген айыптар тағылғанын жария етті.
2024 жылдың маусым айында алқа билердің қатысуымен өткен сот Кәрім Көкірекбаевты қылмыстық істегі барлық айыптаулар бойынша ақтаған. Ал оның орынбасары мен Bazis Construction Infr компаниясы филиалының директоры пара алған және берген деген айыптармен ұзақ мерзімге сотталды.
Алайда сол жылдың шілде айында бұл үкім жойылды. Оған алқа билерге сұрақтар қойылғанда заң талаптары бұзылған, айғақ-дәлелдердің жарамдылығы дұрыс бағаланбаған және үкімнің сипаттамалық бөлігі резолюциялық бөлігіне сай емес деген себептер айтылған.
67 жастағы Кәрім Көкірекбаев 2019-2022 жылдар аралығында "Қазселденқорғау" мекемесінің төрағасы болған. Оған дейін Қазақстанның Қырғызстандағы төтенше және өкілетті елшісі, 2013 жылғы желтоқсаннан 2018 жылғы қаңтарға дейін Жамбыл облысының әкімі қызметтерін атқарған.
Төтенше жағдайлар министрлігіне қарасты "Қазселденқорғау" мемлекеттік мекемесі сел, қар және топырақ көшкіні сияқты табиғи апаттардың алдын алу, олардың салдарын жою, бақылау және ескерту қызметтерін қамтамасыз ету жұмыстарын атқарумен айналысады.
Нөкіс оқиғасына үш жыл толды: халықаралық ұйымдар Ташкентке тағы үндеу тастады
Қарақалпақстан астанасы Нөкісте қантөгіске ұласқан жаппай наразылықтардан бері үш жыл өтті. Осыған орай бірқатар халықаралық ұйымдар Өзбекстан билігін зорлық-зомбылыққа жауапты адамдарды жауапқа тартуға және қаза тапқандар мен зардап шеккендерге қатысты әділдікті қамтамасыз етуге шақырып, тағы да үндеу жасады.
Human Rights Watch халықаралық құқық қорғау ұйымының Орталық Азия бойынша зерттеушісі Мира Риттман Нөкістегі қайғылы оқиғалардан бері үш жыл өтсе де, жауапкершілік мәселесі әлі шешілмегенін айтты.
"Өзбекстан үкіметі 2022 жылдың шілде айында Қарақалпақстанда болған оқиғаларды жасырып, ұмыт қалдырғысы келеді. Алайда наразылық білдірген халыққа шамадан тыс күш қолдану және адамдардың қаза табуы сияқты заң бұзу оқиғалары үшін жауапқа тарту талабы үш жыл бұрынғыдай қазір де өзекті болып қала бермек. Оқиғалардан кейін АҚШ, Еуропа одағы, Ұлыбритания және БҰҰ Адам құқықтары жөніндегі жоғары комиссары сында халықаралық серіктестер ресми Ташкентті тәуелсіз тергеу жүргізуге шақырды. Сондықтан олардың бұл талапты қайта жаңғыртып, Қарақалпақстандағы құқық бұзушылықтарға кінәлілерді жауапқа тартуға және Дәулетмұрат Тәжімұратовты босатуға үндеуі өте маңызды болмақ", – деді Риттман.
2025 жылғы 1 шілдеде CIVICUS Monitor платформасында жарияланған есепте, Адам құқықтары бойынша халықаралық әріптестік ұйымы (IPHR) мен Орталық Азиядағы адам құқықтары қауымдастығы (AHRCA) қарақалпақ белсендісі Дәулетмұрат Тәжімұратовтың тағдырына қатты алаңдайтынын білдірді.
Есепте Тәжімұратов түрмеде азаптаудан, қорқытып-үркіту мен қорлаудан көз ашпай отырғаны айтылған.
"16 жылға бостандығынан айырылған адвокат, журналист әрі құқық қорғаушы Дәулетмұрат Тәжімұратовтың жағдайы қатты алаңдатады. Бізге жеткен мәліметтерге қарағанда, түрме қызметкерлері мен басқа сотталғандар оны үнемі ұрып-соғып, қорлап, басқадай да азаптап, күн бермейді. 2025 жылы наурызда адвокаты Тәжімұратовтың денсаулығы мен түрмедегі жағдайына байланысты мәлімдеме жасады. Ал 2025 жылы мамырда оны қайтадан азаптап жатқаны туралы жаңа хабарлар тарады. Халықаралық сарапшылар мен құқық қорғаушылар бұл іске байланысты бірнеше рет алаңдаушылық білдірді", – деп мәлімдеді AHRCA басшысы Надежда Атаева
2022 жылы Өзбекстан билігі референдумға шығаруға ұсынған Конституцияның жаңа жобасында Қарақалпақстанның егемендігі мен Өзбекстаннан бөлініп шығу құқығы туралы баптардың болмауы Қарақалпақстанда елдің наразылығын туғызды. Сол жылы шілде айының 1-2 күндері Қарақалпақстанда мыңдаған адам көшеге шығып, Ташкенттің Конституцияны қайта жазу және Қарақалпақстанды референдум арқылы Өзбекстан құрамынан шығу құқығынан айыру жоспарына қарсылық білдірді.
Өзбекстан күштік құрылымдары наразыларды тарату үшін қару қолданып, кей деректер бойынша, 21 адам өліп, 200-ден астам адам жараланған. Көтеріліс Қарақалпақ астанасы - Нөкісте басталғандықтан, ол "Нөкіс оқиғасы" аталып кетті. Қантөгістен кейін Ташкент даулы өзгертулерді Конституцияға енгізу жоспарынан бас тартты, есесіне қарақалпақ белсенділерді Отанында да, шетелде де қудалауды күшейтті.
Қарақалпақ тілінде шығатын "Ел қызметинде" газетінің бұрынғы бас редакторы Дәулетмұрат Тәжімұратов – Қарақалпақстандағы наразылықтың жетекшілерінің бірі ретінде танылған. 2023 жылы қаңтарда Өзбекстан соты оны "конституциялық құрылымды құлатуға ұмтылған", "жаппай тәртіпсіздіктер ұйымдастырған", "билікті басып алу үшін астыртын сөз байласқан" деген айыптар бойынша 16 жылға бостандығынан айырған. Оның түрмеде азапталғаны туралы арыз-шағымдары мен халықаралық құқық қорғау ұйымдарының Тәжімұратовты қамаудан дереу босату туралы талаптары билік елеусіз қалдырды.
CPJ Садыр Жапаровты БАҚ туралы "қауіпті" заңға вето қоюға үндеді
Журналистерді қорғау комитеті (CPJ) халықаралық ұйымы Қырғызстан президенті Садыр Жапаровты ел парламенті қабылдаған БАҚ туралы жаңа заңға вето қоюға үндеді. Бұл заң барлық басылымдарды мемлекеттік органда тіркелуге міндеттейді және шетелдік заңды тұлғаларға Қырғызстанда ақпарат құралын құруға немесе оған иелік етуге іс жүзінде тыйым салады.
Қырғыз парламенті бұл заңды 25 маусым күні қабылдаған. Депутаттар журналистердің қатысуымен екі жыл бойы дайындалған заң жобасының мәмілелі нұсқасын қабылдамай тастады. Жаңа заң уәкілетті мемлекеттік органға қай БАҚ жұмыс істей алатынын өз бетінше шешуге құқық береді.
"Қырғызстанда БАҚ-қа бұрын-соңды болмаған қысым жасалып жатқан жағдайда заңның соңғы нұсқасына репрессивті нормалардың аяқ астынан қайта енгізілуі үлкен алаңдаушылық туғызады әрі бұл өте қауіпті, – деп мәлімдеді CPJ ұйымының Еуропа мен Орталық Азия бойынша бағдарламаларының үйлестірушісі Гүлноза Саид. – Біз президент Жапаровты баспасөз еркіндігіне адал екені жайлы айтқан сөзінде тұруға және бұл заңға вето қойып, оны журналистік қауымдастықтың ұстанымдарына сай қайта қарау үшін парламентке қайтаруға шақырамыз".
Биыл сәуір айында жаң жобасының келісілген нұсқасы бірінші оқылымда қабылданған еді. Алайда маусым айының ортасында депутаттар даулы баптарды қайта енгізіп, заң жобасын жеделдетілген тәртіппен – 25 маусым күні бірден екінші және үшінші оқылымда қарап, қабылдап жіберді.
Заң жобасының қоғаммен келісілген нұсқасын дайындауға қатысқан бірнеше журналист пен медиасарапшы билікті мәмілелі нұсқаға қайта оралуға шақырып, үндеу жасады.
Егер қазіргі нұсқа бекітілсе, "қандай да бір сыни пікір немесе балама көзқарас білдіргендердің бәрі тіркеуден өте алмайды және оны жариялау мүмкіндігінен айырылады", – деп мәлімдеді қырғызстандық Media Action Platform атты бастаманың өкілі Семетей Аманбеков Азаттық радиосын берген сұхбатында. Оның пікірінше, бұл заң Қырғызстанда іс жүзінде журналистиканың жойылуына алып келмек.
Президент Садыр Жапаров осыған ұқсас заң жобасын 2024 жылы наурызда журналистер мен халықаралық құқық қорғау ұйымдарының қатаң сынынан кейін кері қайтарған.
Бұрын Орталық Азиядағы баспасөз еркіндігінің үлгісі саналған елде БАҚ туралы жаңа заң Қырғызстанда тәуелсіз журналистикаға қысым күшейіп жатқан шақта қабылданып отыр.
Өткен аптада Human Rights Watch халықаралық құқық қорғау ұйымы да Қырғызстан президентін БАҚ еркіндігі мен азаптауларды тәуелсіз қадағалауға қауіп төндіретін заңдарға вето қоюға үндеген.
Ресей Одесса мен Полтаваға дронмен шабуылдады. Қаза тапқандар бар
3 шілдеге қараған түні Украинаның Полтава қаласына Ресей жасаған дрон шабуылы салдарынан әскерге шақыру және мобилизациямен айналысатын аумақтық орталық орналасқан ғимарат жартылай қирады.
Украина қарулы күштерінің мәліметінше, дрон түскеннен кейін ғимаратта өрт шыққан. Зардап шеккендер туралы әзірге ақпарат түскен жоқ.
Полтаваның шабуылға ұшыраған тағы бір аудынында бейбіт тұрғындар арасында қаза тапқандар мен жараланғандар бар. Олардың нақты саны анықталып жатыр. Шабуыл салдарынан тұрғын үй бүлінген.
Одесса қаласында көпқабатты тұрғын үйге дрон түскен. Ғимаратта өрт шығып, тұрғын үй қабатының жабыны опырылып қираған. Щабуыл салдарынан бес адам жараланды, арасында екі бала бар, деп жазды Одесса облыстық әскери әкімшілігінің басшысы Олег Кипер Telegram-арнасындағы парақшасына.
Украина қарулы күштері Әуе күштерінің мәлімдеуінше, Ресей бейсенбіге қараған түні Украинаға "Шахед" тектес дрондармен шабуыл жасаған. Әскерилердің мәліметінше, 52 дронның 22-сі әуеден атып түсірілген, ал тағы 18-і радиоэлектрондық күрес құралының көмегімен немесе "локациясынан ауытқып" құлаған.
Бішкек соты журналист Қанышай Мамырқұловаға төрт жыл шартты жаза кесті
2025 жылғы 3 шілде күні Бішкек қаласының Октябрь аудандық соты тәуелсіз журналист Канышай Мамыркұлованы тағылған айып бойынша кінәлі деп танып, төрт жыл шартты жаза кесті. Журналист пробациялық бақылауда болады.
Сот отырысы аяқталғаннан кейін Қанышай Мамарқұлова бостандыққа шықты.
Бұған дейін мемлекеттік айыптаушы соттан журналисті сегіз жарым жылға бостандығынан айыруды сұраған.
Құқық қорғау органдары Қанышай Мамырқұлованың үстінен қылмыстық істі оның Facebook әлеуметтік желісіндегі жеке парақшасында жарияланған жазбаларына байланысты қозғаған. Журналист үш жарым айдан астам уақыт қамауда отырды.
Бірқатар халықаралық және жергілікті ұйымдар Қырғызстан билігін журналист Мамырқұлованы босатуға және оны қылмыстық қудалауды тоқтатуға шақырып, үндеу жасаған.
49 жастағы Қанышай Мамырқұлова – Қырғызстанда тәуелсіз журналист әрі азаматтық белсенді ретінде танымал тұлға. Ол бұған дейін "Алиби" газетінің, "Сентябрь" телеарнасының, сондай-ақ "Говори ТВ" басылымының бас редакторы болып істеген.
Кейінгі жылдары журналист Facebook-тегі парақшасында билікке сын айтқан пікірлерін ашық түрде жариялап келген.
Paramount Харристің CBS-ке берген сұхбатынан туған дау бойынша Трампқа 16 млн доллар төлеуге келісті
Paramount Global медиа-холдингі АҚШ президенті Дональд Трамптың талап-арызы бойынша сотқа дейінгі келісім аясында 16 миллион доллар төлеуге келісті. Бұл дауға CBS арнасындағы "60 минут" бағдарламасында АҚШ-тың сол кездегі вице-президенті Камала Харриспен жүргізілген сұхбат ілік болды. Трамп сұхбат монтажы біржақты болды және Харрис Демократтар атынан кандидат болған АҚШ-тағы президент сайлауына ықпал етуі мүмкін деп талап-арыз түсірген. Ол талап-арызын сайлауға дейін берген.
Келісім шарттарына сәйкес, төленетін қаржы Трамптың жеке өзіне аударылмайды, оның президенттік кітапханасын салуға жұмсалады. Paramount Global холдингі бұл даулы істе талапкерден кешірім сұраған жоқ және кінәсін мойындамады. Аталған талап-арыз сотқа дейінгі мәмілемен реттелгені туралы жаңалықтан кейін Paramount акцияларының құны 1% төмендеді.
Былтыр күзде Трамп CBS арнасына қарсы 10 миллиард доллардың талап-арызын берген. Ол телеарнаны эфирге Камала Харриспен жүргізілген сұхбаттың екі түрлі нұсқасын шығарды, онда Харрис Израиль мен ХАМАС жайлы бір сұраққа әртүрлі жауап берген деп айыптады. Кейін талап мөлшері 20 миллиард долларға дейін ұлғайтылған.
Бұған дейін Paramount компаниясы бұл талап-арызды негізсіз деп атағанымен, кейін талапкермен бітімге келуге келіскен. Paramount өкілдері Skydance Media компаниясымен біріккелі жатқан тұста (8,4 млрд доллардың келісімі жасалған) күтпеген сот шығындары мен беделге дақ түсіріп алу қаупінен сақтанып осындай шешім қабылданды деп түсіндірген.
Келісім аясында CBS президенттікке үміткерлермен жүргізілген сұхбаттардың транскрипциясын эфирден кейін жариялауға міндеттеме алды. Алайда, бұл ереже қауіпсіздік мақсатында немесе заң бойынша өңдеуді қажет ететін үзінділерге қолданылмайды.
Кейінгі бірнеше айда осымен үшінші рет Трамптың медиа ұйымдарға қарсы талап-арызы сотқа дейінгі ірі келісіммен реттеліп отыр. Бұған дейін ABC News және Meta компаниялары да осындай келісімдерге келген. Сонымен қатар, Трамп бұқаралық ақпарат құралдарына қарсы сотқа талап-арыз беруді жалғастырып келеді: маусым айында ол Des Moines Register газетіне қарсы қайтадан арыз түсіріп, басылымды Айова штатында сайлау алдында жүргізілген сауалнаманың нәтижелерін бұрмалады деп айыптады.
АҚШ-та сот алқабилері рэпер Шон "Дидди" Комбсты бес айыптың екеуі бойынша кінәлі деп таныды
Манхэттендегі федералды соттың алқабилері америкалық танымал әнші әрі музыкалық продюсер Шон "Дидди" Комбс адамдарды жезөкшелікпен айналысу мақсатында тасымалдағаны үшін кінәлі деген ұйғарым шығарды. Ол рэкетпен және адам саудасымен айналысқан деген ауыр айыптардан ақталды. АҚШ-та мұндай айып тағылғандарға өмірлік түрме жазасы қарастырылған, Комбс ондай жаза қаупінен құтылды, деп жазды Reuters.
Сотта өзіне тағылған айыптардың ешбірін мойындамаған Комбс енді кінәлі деп танылған екі баптың әрқайсысы бойынша 10 жылға дейінгі мерзімге бостандығынан айырылуы мүмкін. Қорғау тарапы Комбсты үкім шыққанға дейін кепілмен босату туралы өтініш түсірген, алайда әзірге оны қанағаттандыған жоқ. Үкімді судья Арн Субраманиан шығарады.
Прокуратураның мәліметінше, Шон "Дидди" Комбс кейінгі 20 жыл бойы серіктестері – Кассандра "Кэсси" Вентураны және Джейн деген бүркеншік есімі бар тағы бір әйелді ер адамдармен жыныстық қатынасқа түсетін "кештерге" қатысуға мәжбүрлеген. Сотта куәгерлер бопса, қорқыту, тұрмыстық зорлық-зомбылық және болған оқиғаларды видеоға түсіру сияқты жайттарды айтып берген.
2023 жылы Вентура азаматтық шағым түсірген, ол дау кейін 20 миллион доллардың келісімімен реттелген.
Сотта дәлел ретінде ұсынылған Лос-Анджелестегі қонақүйден алынған видеожазбаларда Комбстың Вентураны ұрып жатқан сәті көрінеді. Комбсқа қарсы оның бұрынғы қызметкерлері де куәлік берді, олар жоғарыда аталған "кештерді" ұйымдастыру және есірткі сатып алу жайлы баяндаған. Көлігі өртенген рэпер Kid Cudi сол әрекетке ішін қызғаныш күйдірген Комбстың қатысы болуы мүмкін деп ойлайтынын айтқан.
Айыпталушының қорғау тарапы жыныстық қатынас әрекеттері екі жақтың келісімімен болған және ондай қылмыс жайлы айыптаулар қызғаныштан және бұрынғы жақын қарым-қатынастарды қайта бағалаудан туған деген уәжді алға тартты.
Шон "Дидди" Комбс 2024 жылдың қыркүйек айынан бері Нью-Йорктің Бруклин ауданындағы түрмеде қамауда отыр.
ХАМАС Трамптың ұсынысын "зерттеп жатыр", Нетаньяху ХАМАС-ты жоюды талап етеді
АҚШ пен Еуроодақ террористік ұйым деп таныған палестиналық ХАМАС радикал тобы 2 шілде күні жасаған мәлімдемесінде АҚШ президенті Дональд Трамп ұсынған Газа секторындағы соғысты тоқтату жоспарын "зерттеп жатқанын" хабарлады. ХАМАС бұл ұсынысты Египет пен Қатар елдерінің араағайындығымен алғанын растап, Газадағы соғысты тоқтататын келісімге қол қоюға дайын екенін мәлімдеді.
Алайда, ХАМАС жасалуы ықтимал келісімнің негізгі шарты ретінде Израиль әскері Газадан толық шығарылсын деген талап қойып отыр.
Сәрсенбі күні Израиль премьер-министрі Биньямин Нетаньяху ХАМАС-ты жою керек деп көптің көзінше мәлімдеді. "ХАМАС енді болмайды. Хамастан тарихта ғана қалады", – деді Нетаньяху.
Нетаньяху 7 шілдеде Вашингтонда АҚШ президенті Трамппен кездеспек.
Бұған дейін Трамп АҚШ өкілдерімен "ұзақ әрі нәтижелі" кездесу өткізген соң, Израиль Газа секторында 60 күндік уақытша бітім жариялаудың негізгі шарттарымен келіскенін хабарлаған. Бұған қоса, Трамп ХАМАС бұл келісімді қабылдайды деп үміттенетінін айтып, егер олай болмаса, жағдай одан сайын ушығатынын ескерткен.
Израильде ХАМАС-қа қарсы соғысты аяқтауды талап еткен қоғамдық қысым артып келеді. Бұл әскери операция 2023 жылғы 7 қазанда ХАМАС Израильге тұтқиылдан шабуыл жасап, 1200-ден астам израильдікті өлтіріп, 250-ден аса адамды тұтқындап, Газа секторына күштеп алып кеткеннен кейін басталған. Израиль оппозициясы, тіпті билеуші коалицияның бір бөлігі қарсы болған жағдайда да, ХАМАС-пен мәмілеге келуді қолдауға дайын екенін мәлімдеген. Израиль билігінің болжамы бойынша, Газада ХАМАС-тың қолында қалып отырған 50 шақты адамның шамамен 20-сы әлі тірі болуы мүмкін.
Газа секторындағы жағдай бойынша жүргізіліп жатқан келіссөздермен таныс дереккөздердің айтуынша, Трамптың кейінгі ұсынысында ХАМАС 60 күнге әскери іс-қимылды тоқтатқан кезеңде кепілде қалып отырған 10 тірі израильдік тұтқынды босатып, 18 марқұмның сүйегін Израильге қайтарады деген шарт бар. Қалған тұтқындар Газа секторында атысты доғару жөніндегі тұрақты режим орнағаннан кейін босатылады деп көрсетілген.
Зеленский: АҚШ-тан әскери көмек жеткізуге қатысты барлық мәлімет нақтыланып жатыр
Украина президенті Владимир Зеленский АҚШ пен Украина арасындағы әскери көмек жеткізу мәселесі бойынша барлық мәлімет жұмыс деңгейінде нақтыланып жатқанын мәлімдеді.
"Украинаның қорғаныс және сыртқы істер министрлері баяндама жасап, соның ішінде Америка Құрама Штаттарымен ынтымақтастық мәселелеріне де тоқталды. Қазір жұмыс деңгейінде қорғаныс көмегін жеткізудің барлық аспектілері, оның ішінде әуе шабуылынан қорғаныс жүйелері бойынша да егжей-тегжейлі пысықтау жүріп жатыр. Қалай болғанда да, біз халқымыздың қорғалуына кепілдік беруіміз керек", – деді Зеленский сәрсенбіде жасаған бейнеүндеуінде.
Бұған дейін Украинаның қорғаныс министрлігі АҚШ-тан қару-жарақ жеткізу тоқтатылуы мүмкін деген хабарлар тарағаннан кейін Киев Вашингтоннан телефонмен келіссөз жүргізуді сұрағанын хабарлаған еді. Министрлік Киев "келісілген қорғаныс көмегін жеткізу тоқтатылатыны немесе оның кестесі қайта қаралатыны туралы" ресми хабар алмағанын атап айтқан.
Бұған қоса, Украина сыртқы істер министрлігі АҚШ-тың Киевтегі уақытша сенімді өкілі Джон Хинкельді шақыртқан. Елшімен әңгіменің басты тақырыбы – Ресейдің Украинаға қарсы әскери басқыншылығы жалғасып жатқан шақта Вашингтонның әскери көмегі жайлы болды.
Америкалық ақпарат құралдарының дереккөздерге сүйеніп хабарлауынша, АҚШ Украинаға қару-жарақтың кейбір түрін, соның ішінде Patriot әуе шабуылынан қорғану жүйесіне арналған ондаған зымыранды жіберуді уақытша тоқтатқан. Мұндай шешімге АҚШ-тың өз әскери қорларының азаюына байланысты алаңдаушылық себеп болған.
Украина қарулы күштерінің Әуе күштері басқармасының коммуникация бөлімінің бастығы Юрий Игнат сәрсенбі күні Донбасс.Реалии радиосы эфирінде украин армиясы әртүрлі елдерден жеткізілген әуе шабуылынан қорғану жүйелерін қолданып жүргенін айтты.
"Олар – Германия, Ұлыбритания және, әрине, Америка Құрама Штаттары. Америкалық қарудың үлесі едәуір көп. Бірақ мен жағдай мүшкіл деп айтқым келмейді", – деді Игнат.
Ол кейінгі айларда Украина Ресей күштері соғыс басталғалы бері зымыран мен дрондарды ең көп қолданып жасаған жаппай әуе шабуылдарын тойтаруға мәжбүр болғанын айтты.
Житомир маңында қуатты жарылыстар болды. Қаза тапқандар мен жараланғандар бар
2 шілде күні Украинаның солтүстік-батысы бөлігіндегі Житомир қаласының маңында болған екі қуатты жарылыс салдарынан екі адам қаза тауып, кемінде 24 адам жараланған. Зардап шеккендер арасында төрт бала бар. Житомир полициясының мәліметінше, жарылыстар жергілікті уақыт бойынша кешкі сағат алтының шамасында Березина ауылының маңында болған.
Житомир қалалық кеңесі алғашында жарылыстар айналма жолдан тыс орналасқан жанармай құю стансасында болды деп хабарлады.
"Киев бағытындағы тасжолдың бойында, айналма жолдан кейін тұрған жанармай бекетінде жарылыс болды. Қазір оның себебі анықталып жатыр. Шұғыл қызметтердің бәрі оқиға орнына дереу жетті. Сабыр сақтаңыздар. Ақпарат жаңартылып отырады", – деп жазылған Житомир мэриясы мәлімдемесінде.
Жарылыстар салдарынан Березина ауылында орналасқан екі өндіріс нысаны толығымен жойылғаны кейінірек белгілі болды. Оған қоса, тұрғын үйлер қирап, үш электр желісі зақымданған. "Житомироблэнерго" акционерлік қоғамының мәліметінше, жарылыстар салдарынан 735 үй жарықсыз қалған.
Бұл оқиғаға байланысты жағдайды Украина президенті Владимир Зеленский жеке бақылауына алды деп мәлімдеді президент кеңсесі басшысының орынбасары Виктор Микита.
ПІКІРЛЕР