ЖАҢАЛЫҚТАР
Алматыда Central Asia Monitor мен Radiotochka.kz редакциясын тінтіп жатыр
Алматыда Central Asia Monitor басылымы мен Radiotochka.kz сайтының редакциясында коррупцияға қарсы іс-қимыл ұлттық бюросының қызметкерлері тінту жүргізіп жатыр деп хабарлады Азаттық тілшісі. Тінту таңертеңгі сағат 10 шамасында басталып, кейін редакция адвокаты келген соң тінтуге рұқсат беретін тиісті орган құжатынан қателік тапқаннан кейін уақытша тоқтатылған еді. Түске таман тінту қайта жалғасты.
Азаттық тілшісінің хабарлауынша, алғашқы тінту кезінде бюро қызметкерлері редакцияның екі ноутбугін тәркілеген. Тінту басталғанда адвокат Әлімжан Оралбай болмаған. Ол тінтудің орта тұсында келіп, тінтуге қарсылық білдірген.
Коррупцияға қарсы іс-қимыл ұлттық бюросының баспасөз қызметі Азаттыққа тінтуге қатысты әзірге ақпараты жоғын айтып, түстен кейін хабарласуды сұрады.
Тінту Central Asia Monitor басылымының бас редакторы әрі Radiotochka.kz сайтының шығарушысы Бигелді Ғабдуллин бопсалау айыбымен ұсталғаннан кейін жүргізіліп отыр. Ұлттық бюро 15 қарашада Ғабдуллиннің "мемлекеттік органдары басшыларын бопсалады" деген күдікпен ұсталғанын хабарлаған. Бюро ақпаратына қарағанда, Ғабдуллин өзіне қарасты БАҚ-ты пайдаланып мемлекеттік органдардың басшыларына олардың "іскерлік беделіне нұқсан келтіретін материалдар жариялау жолымен" ақпараттық шабуыл жасаған. Кейін ол лауазымды тұлғалардан "сыни жарияланымдарды тоқтату үшін өз ақпарат құралдарына мемлекеттік тапсырысты бопсалаған".
Басқа да жаңалықтар
Ақпарат министрлігі журналист Самал Ибраеваға жасалған кибершабуылды сынады
Қазақстан мәдениет және ақпарат министрлігі Ulysmedia.kz порталының бас редакторы Самал Ибраеваға жасалған арандату әрекетін сынады.
Министрлік Ибраеваға жасалған шабуылды "киберқылмыс" деп атаған. Ведомство бірінші кезекте порнорафияны және интим қызметті тарататын сайттарды реттеп, өз өкілетіне кірсе бұғаттайтынын атап өткен.
Бұған дейін Самал Ибраева интим-қызмет жарнамалайтын сайттардың бірінде жалған парақша пайда болып, онда өзінің фотосы мен телефон нөмері жарияланғанын айтқан. Журналист желідегі парақшасында оқиғаға қатысты пікір білдіріп, бірнеше күннен бері таныстарына жағдайды түсіндірумен әуре болып жүргенін айтады. Ибраева мұны тапсырыспен жасалған әрекет деп санайды.
Журналист полицияға арыз жазғанын, органдар бес күннен кейін киберқылмыс, желідегі буллинг деп қылмыстық іс қозғауға келіскенін айтады. Ибраева Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтан істі бақылауға алуын сұрайды.
Бұл – Самал Ибраеваға жасалған алғашқы кибершабуыл емес. 2023 жылы белгісіз біреулер Ulysmedia.kz сайтын бұзған. Сайтта журналистің және балаларының фотолары мен төлқұжаттары жарияланып кеткен еді.
Черногорияда прокурор Дина Смайылованы Қазақстанға экстрадициялауға қарсылық білдірген
Бүгін, 5 маусымда Подгорица (Черногория) қаласында “НеМолчи.kz" қорының жетекшісі Дина Смайылованы Қазақстанға экстрадициялауды сұрап отырған Қазақстан бас прокуратурасының сұрауы бойынша алғашқы сот тыңдауы өтті.
Қор жетекшісінің Азаттыққа айтуынша, Черногория прокуратурасы белсендіні Қазақстанға экстрадициялауға қарсылық білдірген. Адвокат Қазақстанда азаптау барын, қылмыстық істерде бұрмалаушылық болуы мүмкін екенін және жемқорлық деңгейі жоғары екенін алға тартқан. Енді судья істі екі апта қарап, шешім шығаруы керек.
Бұған қоса, Дина Смайылова шілдеде өзіне саяси босқын мәртебесін беру туралы шешім шығуы керектігін де айтты.
Қазақстан ішкі істер министрлігі 2023 жылдың соңында Дина Смайылованың үстінен алты қылмыстық іс қозғалғанын, олардың арасында "алаяқтық", "көрінеу жалған ақпарат тарату" мен "жеке өмірге қол сұқпау құқығын бұзу" баптары барын мәлімдеген. Оны елге экстрадициялауға да күш салған.
Ал белсенді өзіне қарсы істің саясиланғанын айтқан.
Дина Смаилова жетекшілік ететін "НеМолчи.kz" қоры тұрмыстық зорлық-зомбылықтан зардап шеккен әйелдердің құқығын қорғайды.
БҚО-да Украинадағы соғыста қаза болған ер адамды жерледі. ҰҚК туыстарын тергеуге шақырды
Батыс Қазақстан облысы Бәйтерек ауданы Дәрия ауылында Украинада Ресей жағында соғысып, қаза болған 33 жастағы Данияр Қылышевті жерледі. ҰҚК қылмыстық іс қозғады, туыстары тергеуге барып жүр деп жазды "Уральская неделя" басылымы.
Басылымның мәліметінше, Қылышев 22 наурызда қаза болған. Жерлеу рәсімі 2 сәуірде өткен.
Туыстарының сөзінше, 2014 жылы Ресейге жұмыс істеуге кеткен Данияр Қылышев сол жақта тұрақтап қалған. Отбасын құрған. Қазақстандағы туыстарына қаржылай көмектесіп тұрған.
2024 жылы көктемде Ресей қорғаныс министрлігімен келісімшартқа отырған. Туыстары бұған қарсы болып, тіпті әкесі ұлын айныту үшін Ресейге де барып келген. Бірақ Данияр Қылышев ниетінен қайтпаған. Туыстарының сөзінше, оны соғысқа баруға итермелеген жайт - ақша.
"Егер олай-пұлай болып кетсем де, ештеңе жоғалтпаймын" деді ол. "Не ақша табамын, баспана сатып аламын немесе..." деген. Оның сөзін туыстары келтіреді.
Басылымның жазуынша, жерлеу рәсімінен кейін ұлттық қауіпсіздік қызметі оның ата-анасын тергеуге шақырған. Іс әлі жабылмаған.
Қазақстан заңнамасы өз азаматтарына шетелде соғысқа қатысуға тыйым салады. Украинадағы соғысқа қатысқан қазақстандықтар туралы мәлімет жиі шығады. Бұған дейін украиналық “Хочу жить” ұйымы Украинадағы соғыста Ресей жағында соғысып жүрген 600-ден астам қазақстандықтың тізімін жариялаған. Кемі 78-і соғыста қаза болған.
2024 жылдың қарашасындағы дерекке сәйкес, Украинада соғыс басталғалы бері (2022 жылғы 24 ақпаннан бастап) Қазақстанда шетелдік қақтығыстарға қатысқан 46 қазақстандыққа қатысты қылмыстық іс қозғалған. Алайда олардың нақты қаншасы Украинадағы соғысқа қатысты екені көрсетілмеген.
Путин Трампқа Украинаның шабуылына "жауап беретінін айтқан"
АҚШ президенті Дональд Трамп Ресей басшысы Владимир Путинмен телефонмен сөйлесті. Әңгіме бір сағаттан астам уақытқа созылды және алдын ала хабарланбады.
"Украинаның ресейлік ұшақтарға жасаған шабуылын және екі жақтың [соғыстың] басқа да шабуылдарын талқыладық. Бұл жақсы әңгіме болды, бірақ бірден бейбітшілікке апаратын әңгіме емес. Президент Путин шабуылға жауап беру керек екенін айтты" деді Трамп Truth Social желісінде.
Трамптың сөзінше, ол Путинмен бірге Иранның ядролық бағдарламасын да талқылаған. Трамптың сөзінше, Иранда ядролық қару болмауы керек. Путин Иранмен келіссөзге қатысуды ұсынған. "Ол бәлкім, мәселені тез шешуге көмектесіп қалар" деді Трамп.
Трамппен сөйлеспес бұрын Путин үкімет отырысын өткізіп, Украина басшысы Владимир Зеленскиймен кездесуден бас тартатынын білдірген. Путиннің бұл мәлімдемесіне Трамп түсініктеме бермеді.
Әңгіме жөнінде пікір білдірген Путиннің көмекшісі Юрий Ушаковтың сөзінше, Ресей басшысы Трампқа Украина Мәскеумен келіссөзге кедергі келтірмек болғанын, бірақ олар "арандатуға берілмегенін" айтқан.
Вашингтонда қазір Украина президенті кеңсесінің жетекшісі Андрей Ермак бастаған украиналық делегация жүр. Ол Украинаға әскери көмекті арттыру және Ресейге қарсы санкцияны күшейту бойынша келіссөз жүргізіп жатыр.
Путин Зеленскиймен кездесуден бас тартты
Ресей президенті Владимир Путиннің Украина басшысы Владимир Зеленскиймен кездескісі келмейтіні белгілі болды. Путин Брянск және Курск облыстарындағы пойыз апатынан кейін Украина билігін бейбіт халыққа қасақана соққы жасады деп айыптады. Пойыз апаттарынан жеті адам қаза болған, 100-ден астам адам жарақаттанды.
"Брянск және Курск облыстарындағы темір жолдарды жару бұл террористік әрекет екені сөзсіз және осындай қылмыстарды жасау туралы шешім әрине, Украинада саяси деңгейде қабылданады" деді Путин сәрсенбі күні үкімет мүшелерінің отырысы кезінде.
Оның сөзінше, украин әскері "майданның барлық бөлігінде шегініп жатыр", ал Киев "террористік әрекеттерге көшкен".
"Осындай шақта олар атысты 30 немесе 60 күнге тоқтатқысы келеді, басшылармен кездесуді сұрайды, бірақ террор жасап жатқандармен не жөнінде сөйлесуге болады? Неліктен оларға үзіліс беру арқылы дем беруіміз керек?" деді ол.
Путин Украинаны келісуге ықылас танытпай отыр деп те айыптады. Ол Украина билігі өкілдерін "ешнәрсеге құзыреті ғана емес, қарапайым саяси мәдениеті де жоқ, келіссөз жүргізбек болғандарды қорлайтындар" деп сипаттады. Ол Зеленскийді "әбден шіріген жемқор режимнің басшысы" деп те атады.
Путиннің мәлімдемесі Зеленскийдің Стамбұлдағы келіссөзді жалғастырудан бас тартқан мәлімдемесінен кейін жарияланды. Зеленский Ресей жағы орындалмайтын талаптар қойғанын айтқан. Украина президентінің сөзінше, келіссөз жоғары деңгейде жалғасуы керек.
"Орыстарда таңдау бар: Стамбұл, Ватикан, Швейцария. Дүйсенбіден бастап кез келген күні кездесуді ұсынамыз" деді Украина президенті.
Сәрсенбі күні Путин келіссөзді жалғастырудан тіке бас тартқан жоқ. Ол соғысты реттеу мәселесін Қауіпсіздік кеңесінің алдағы отырысында талқылайтынын айтты.
Батыс Қазақстан облысында бес бала ыстан уланып қаза болды
Батыс Қазақстан облысы Сырым ауданы Жымпиты ауылында 4 маусымда күндіз бір отбасының бес баласы қаза болды. Болжам бойынша, олар ыстан уланып мерт болған болуы мүмкін деп жазды “Мой город” сайты.
“Балалардың барлығы жедел көмек көлігімен аудандық ауруханаға жеткізілді. Дәрігерлер барынша күш салды, бірақ оларды құтқару мүмкін болмады” деді БҚО денсаулық сақтау басқармасы.
Сырым ауданы әкімдігінің хабарлауынша, Жымпиты ауылында жеке үйдің жанып жатқаны жөнінде хабар шамамен сағат 15:00-де түскен. Құтқарушылар оқиға орнына хабарлама түскеннен кейін бес минутта жеткен. Үйде 30 шаршы метр аумақта үйдің ішіндегі жеке заттар мен жиһаздар жанып жатқан. Ал балалар есінен танып қалған, ауруханада көз жұмған.
Ақпаратқа қарағанда, қаза болған балалардың ең үлкені – 6 жаста. Қалғаны 2020, 2021, 2023 және 2024 жылы туған.
Отбасы жалға алынған үйде тұрған. Өрт кезінде ата-анасы жұмыста болған деп айтылады.
Қазақстанда өрттен қаза болған балалар жайлы ақпарат жиі шығады. Биыл қаңтарда Қарағандыда өрт орнынан екі баланың денесі табылған. Былтыр күзде Астанадағы жеке үйлердің бірінде өрт шығып, 13, 9, 3, 2 жастағы төрт бала көз жұмған. Оның алдында Қостанай облысы Жітіқара қаласында жеке үйде өрт болып, бес бала өлі табылған.
Қазақстанда Конституцияның 30 жылдығына орай рақымшылық жүргізіледі
Қазақстанда Конституцияның 30-жылдығына орай рақымшылық жүргізіледі. Тиісті заң жобасы сәрсенбі күні мәжіліс қарауына алынды деп жазды ресми БАҚ.
Ресми ақпарат бойынша, заң жобасы Конституцияның 30 жылдығына орай "қылмыстық саясатты гуманизациялау мақсатында" жүргізілмек.
Мәжіліс депутаты Снежанна Имашеваның сөзінше, рақымшылық аясында 4,1 мың адам босатылады: 632-сі - қамау мекемелерінен, 3,5 мыңы пробациялық бақылаудан босатылмақ. Бұған қоса, түрмедегі 5,4 мың тұтқын, пробациялық бақылауда жүрген 5,5 адамның жазасы қысқартылмақ.
"Жалпы есептегенде жазаны қысқарту 11 мың адамға қатысты" деді депутат.
Жобаға сәйкес, "мемлекет пен азаматтардың қауіпсіздігіне қатер төндірмейтін" қылмыс жасаған азаматтар босатылмақ. Арасында кәмелетке толмаған балалары бар әйелдер, аяғы ауыр әйелдер, соғыс ардагерлері және тағы басқа топ өкілдері бар.
Депутаттың сөзінше, рақымшылыққа 833 әйел ілінбек: 109-ы босатылады, 724-інің жазасы қысқартылады.
Дегенмен де жобаны сынап жатқандар да бар. Заң жобасын әзірлеуге қатысқан адвокат Данияр Қанафин жобаны “гуманистік акт” ретінде қарастыруға келмейтінін жазды.
Оның айтуынша, рақымшылыққа ілінбейтін құқық бұзушылықтардың өзі жоба мәтінінің үштен бірін құрайды және рақымшылыққа ілінетін азаматтар қатарын азайта түседі.
“Менің ойымша, рақымшылыққа мұндай көзқарас оның идеясына нұқсан келтіреді, заң шығару процесіне қатысушылардың күш-жігерін қоғам үшін елеусіз әрі декоративті нәтижеге дейін төмендетеді” деп жазды адвокат.
Қазақстанның тәуелсіз тарихында 9 рақымшылық болған. Соңғы рет ірі рақымшылық 2021 жылы Қазақстан тәуелсіздігінің 30 жылдығына орай жарияланып, шамамен 1 мың адам түрмелерден босатылған. 4 мың адам пробациялық бақылаудан босатылған. 2022 жылы қарашада Қаңтар оқиғасына қатысушыларға қатысты тағы бір шағын рақымшылық жүргізілді.
Құқық қорғаушы Алматыдағы кинотеатрлар Жыланбаев туралы деректі фильмді көрсетуден бас тартқанын айтты
Құқық қорғаушы Бақытжан Төреғожина Алматыда кинотеатрлар Марат Жыланбаев туралы фильмді көрсетуден бас тартып отырғанын хабарлады. Оның сөзінше, ол бір айдан бері келіссөз жүргізіп келеді, әзірге нәтиже жоқ.
“Басында келіседі де бір күннен кейін хабарласып, басшылық “фильм тематикаға сәйкес емес” деп айтты дейді” деді Бақытжан Төреғожина Азаттыққа.
Оның сөзінше, мәселе жеке кинотеатрлар мен кинотеатрлар желісі жөнінде болып отыр, бірақ нақты аттарын айтпады.
Ол “қалай болғанда да фильмді көрсетуге тырысамыз, егер 15 маусымда болмаса, онда кейінірек” деді.
“Фильмді кез келген уақытта көруге болады. Оған ешқандай тыйым салынбаған. Біз тек оны үлкен экранда көрсеткіміз келген. Ал бұл енді алдын ала сақтанып жатқан адамдардың позициясы” деді құқық қорғаушы.
Алматыда Есентайдағы кинотеатрдың Мөлдір есімді әкімшісі Азаттыққа "фильмді өткізу туралы" ұсыныс түспегенін жеткізді. "Ал егерде ұсыныс түссе, қабылдайсыздар ма?" деген сұраққа бұған басшылық жауап береді деді. Қалған кинотеатрлар әзірге жауап берген жоқ.
Журналист Сәния Тойкеннің “Марафоншы” фильмі биыл қаңтарда Азаттықтың YouTube парақшасында жарық көрген. Фильм қазір түрмеде отырған оппозиция белсендісі Марат Жыланбаевтың спорт пен саясаттағы жолын баяндайды. Құқық қорғаушылар белсенді саяси себеппен қамауда отыр деп санайды. Ал ресми Астана елде саяси қудалау барын мойындамайды.
Фильмді YouTube желісінен көру үшін мына сілтемені басыңыз
Адам құқығы бюросы: Қазақстанға қашып келген қазақты Қытайға қайтарған болуы мүмкін
Қазақстанға қашып келген Қытай қазағы Ержанат Абайды Қытайға қайтарған болуы мүмкін. Бұл жөнінде Адам құқығын қорғау бюросы жазды.
"Өз еркімен бе, жоқ па, бұл басқа мәселе. Оған босқын мәртебесіне өтініш тапсыру мүмкіндігі берілді ме деген сұрақ та бар" деп жазды сайт.
Бюроның мәліметінше, 23 жастағы Ержанат Абай Қытайдың Қазақстанмен шекарасын 27 наурызда заңсыз кесіп өтіп, төрт күннен кейін сырттағы қазақтарға көмек көрсететін "Атажұрт" ұйымына көмекке жүгінген. Ол жөнінде АҚШ-та тұратын Серікжан Біләш хабарлады.
Қазақстан бас прокуратурасы Адам құқығын қорғау бюросына берген ресми жауабында Ержанат Абай 28 наурызда соты өтіп, сот оған елден 10 күн ішінде өз еркімен кетуге уақыт берген. Бас прокуратура мәліметінше, ол Қазақстаннан 12 мамырда кеткен.
Ал Серікжан Біләштің мәліметінше, ол әлі Жаркенттегі тергеу изоляторында отырған болуы мүмкін.
4 маусымда Азаттық тілшісі Жетісу облысы Панфилов аудандық полиция бөліміне хабарласты. Телефон тұтқасын көтерген қызметкер "уақытша қамау изоляторында отырғандардың тізімі алдымда тұр, олардың арасында ондай адам жоқ, ал тергеу изоляторы Талдықорғанда орналасқан" деп жауап берді. Әзірге Талдықорғандағы тергеу изоляторынан жауап алу мүмкін болмады.
Ержанат Абайдың Қытайдан не үшін қашқаны туралы мәлімет жоқ. Оның босқын мәртебесін сұрағаны-сұрамағаны жөнінде де ақпарат жоқ.
2017 жылдан бастап Қытайдың Шыңжаң өлкесінде тұратын қазақтар Қазақстанға қашып келуді жиілеткен. Олар Қытай Шыңжаңдағы мұсылмандарға қысымды күшейтіп, жаппай лагерьге қамай бастағанын мәлімдеген.
Бұған дейін бірнеше Қытай қазағының ісі сотта қаралып, қоғамда резонанс тудырған. Солардың бірі Сайрагүл Сауытбай Швецияға кете алды. Босқын мәртебесін алған бірнеше қазақ елде тұрып жатыр.
ABC News: АҚШ Ресейдің атысты тоқтату шарттарына таңғалмайды
Стамбұлда Ресей мен Украина делегациялар келіссөзінің екінші кезеңі аяқталғаннан кейін Американың ресми тұлғалары ABC News арнасына Мәскеудің талаптарынан көңілдері қалғанын, бірақ таңданбайтынын айтқан.
Телеарна дереккөзінің сөзінше, ресейлік құжатта Украина мен АҚШ президенті Дональд Трамп әкімшілігі қабылдай алмайтын пунктер болған. Олардың пікірінше, Ресей билігі қазір мазмұнды диалогқа мүдделі емес.
2 маусымдағы келіссөзге дейін де Трамп бейбітшілік келісімінде ілгерілеушіліктің жоқтығын айтып, көңілі қалғанын жеткізген еді. Оның айналасындағы шенеуніктердің сөзінше, кейінгі күндері Америка басшысы бұл тақырыптан өзін аулақ ұстап жүр.
ABC News жазуынша, бұған дейін Дональд Трамп егер Мәскеу атысты тоқтатуға ықылас білдірмесе, оған қарсы санкцияны қатайтамыз деп сес көрсеткен. Бірақ 2 маусымдағы келіссөзден кейін Трамп әкімшілігінен бұған қатысты ешқандай қадам байқалмайды.
Ақ үйдің баспасөз хатшысы Кэролайн Ливитт дүйсенбі күні Дональд Трамптың бейбітшілікті орнатуға күш салатыны жөнінде бұрынғы мәлімдемелерін қайталады.
"Президент соғыстың келіссөз үстелінде аяқталғанын қалайды және ол мұны екі басшыға ашық және жеке түрде де түсіндірген" деді Ливитт.
- Дүйсенбі күні Стамбұлдағы келіссөздің екінші кезеңі барысында Мәскеу мен Киев өкілдері соғысты аяқтау бойынша ұсыныстар жазылған меморандуммен алмасқан, сонымен бірге тағы тұтқын алмасуға келіскен.
- 2 маусымда кешке Ресейдің ақпарат агенттіктері ресейлік меморандумның мазмұнын жариялаған. Онда Ресей басып алған украин жерінен украин әскерін толық әкету туралы шарт та жазылған.
Оңтүстік Кореядағы президент сайлауында оппозиционер жеңіске жетті
Оңтүстік Кореядағы президент сайлауында оппозициялық демократиялық партия кандидаты Ли Чжэ Мен жеңіске жетті деп хабарлады BBC-дің Орыс қызметі. Ол сайлаушылардың 49% дауысын алған. Оның негізгі қарсыласы – басқарушы "Халық күші" партиясының кандидаты Ким Мун Суға сайлаушылардың 41% дауыс берген.
Жақтастары алдында сөйлеген Ли Чжэ Мен "толқуды басып", "әскери төңкеріске" жол бермеуге уәде берді.
Сайлау үш күнге созылған, тіркелген сайлаушылардың 80% дауыс берген. Бұл 1997 жылдан бергі ең жоғары көрсеткіш. Осы жолы сайлауға алғаш рет әйел кандидат та қатысқан.
Сайлауалды науқан кезінде Ли Чжэ Мен қарсыласы Ким Мун Суды және басқарушы партия өкілдерін биліктен шеттетілген Юн Сок Елге билікті ұстап қалуға көмектесті деп айыптаған.
BBC-дің жазуынша, Ли Чжэ Меннің өзіне бірнеше қылмыс бойынша айып тағылған. Атап айтқанда, сайлау заңнамасын бұзды және 2019 жылы сот процесі кезінде куәгерді жалған куәлік беруге мәжбүрледі деп айыпталған. Егер сот оны кінәлі таныса, өкілетін тастауға тура келеді.
Сайлаудың түпкілікті нәтижесі сәрсенбі күні жариялануы керек. Бұдан соң президент ант беріп, қызметіне ресми түрде кіріседі.
Ли Чжэ Мен 2022 жылы да президент сайлауына қатысып, бірақ Юн Сок Елден 1% айырмашылықпен жеңіліп қалған.
Былтыр желтоқсанда сол кездегі президент Юн Сок Ел елде әскери жағдай енгізіп, әскерилерге парламентті бақылауға алуға бұйрық берген. Оның бұл әрекеті сәтсіз аяқталып, ізінше ол биліктен кетіріліп, саяси дағдарыс орнады.
Сәуір айында Конституциялық сот Юн Сок Елді биліктен кетіру туралы шешімді қолдады. Осыдан кейін елде мерзімінен бұрын президент сайлауы тағайындалған.
Сот Атамбаевты Қой-Таш оқиғасы үшін 11,5 жылға сырттай соттады
3 маусымда Бішкектің Бірінші Май аудандық соты бұрынғы президент Алмазбек Атамбаев пен тағы бірнеше адамға қатысты бірнеше қылмыстық іс бойынша үкім оқыды. Бұл жөнінде Азаттықтың Қырғыз қызметі жазды.
Қой-Таш оқиғасы үшін Атамбаев 11 жыл 6 айға бас бостандығынан айырылып, мемлекеттік наградаларынан айырылып, мүлкі тәркіленді.
Тергеу болжамынша, бұрынғы президент Шу облысы Қой-Таш ауылындағы жер учаскелерін заңсыз иеленген, заңсыз жолмен байлық жинап, 2019 жылы 7-8 тамыз күнгі Қой-Таштағы оқиғаға қатысқан. Сот оны кінәлі деп таныды.
Атамбаев тұсында президент әкімшілігін басқарған Фарид Ниязов пен парламенттің бұрынғы депутаттары Равшан Жээнбеков пен Ирина Карамушкина 7 жыл 8 айға және 7 жыл 6 айға бас бостандығынан айырылды. Атамбаевтың жақтасы Фархад Баабиев 5 жыл 6 айға сотталды.
Бұрынғы вице-премьер, жемқорлық үшін халықаралық іздеуде болған Асқарбек Шәдиев 15 жыл 6 айға сотталды. Оның мүлкі де тәркіленді.
Бірінші Май аудандық соты Атамбаев пен тағы бірнеше шенеунік пен оның жақтастарына қатысты бірнеше істі біріктірген. Біріншісі – Қой-Таш ауылындағы жер телімін сатып алудағы сыбайлас жемқорлық, екіншісі – Бішкек жылу электр орталығына (ЖЭО) жөндеу жұмыстарын жүргізу, үшіншісі – 2019 жылы Қой-Таштағы оқиға кезінде адам өліміне әкеп соқтырған тәртіпсіздіктерге қатысты.
Атамбаев Қырғызстанды 2011-2017 жылдар аралығында басқарған. Оған жемқорлық бабы бойынша айып тағылып, 2019 жылы маусымда бұрынғы президент мәртебесінен айырылған. Сол жылы «Батукаев ісі» бойынша тұтқындалып, Қой-Таштағы үйінде қамауға алынған. Қой-Таштағы оқиға кезінде құқық қорғау органдары Атамбаевтың Қой-Таштағы резиденциясын басып алмақ болған. Ертесінде шамамен 3 мың милиция қызметкері қатысқан арнайы операция кезінде Атамбаев берілді. Тәртіпсіздік кезінде 225 адам зардап шеккен, арнайы жасақтың бір өкілі қаза болды.
Бұған дейін сот оны қылмыстық топтың жетекшісі Азиз Батукаевты 2013 жылы түрмеден заңсыз босатқаны үшін кінәлі тауып, бірақ "іс мерзімінің өтіп кетуіне байланысты" үкім шығармаған. Атамбаев мектеп құрылысына бөлінген қаржыны жымқырды және заңсыз төлқұжат берді деп те айыпталған. Бірінші Май аудандық соты оны 2022 жылы ақтады.
Ол 2023 жылдың ақпан айында түрмеден босатылып, келесі күні емделуге Испанияға ұшып кетті. Сот оған шетелде емделуге рұқсат берген. Содан бері ол елге оралмаған.
Украина президенті кеңсесінің басшысы Андрей Ермак АҚШ-қа барды
Украина президенті кеңсесінің басшысы Андрей Ермак 3 маусым күні таңертең Вашингтонға барды. Онымен бірге делегация құрамында Украинаның экономика министрі Юлия Свириденко, қорғаныс министрлігінің және президент кеңсесінің өкілдері бар.
Ермак Telegram-арнасына АҚШ-тағы келіссөздердің күн тәртібі Украинаға қорғаныс көмегін күшейту, майдандағы қазіргі жағдай, сондай-ақ Ресейге қарсы санкция қысымын арттыру сияқты кең ауқымды мәселелерді қамтиды деп жазды.
Украина тарапы, әсіресе, АҚШ-тың республикашыл сенаторы Линдси Грэм ұсынған заң жобасын талқылауға ерекше көңіл бөлмек. Бұл заң жобасында Ресейге қарсы санкцияларды едәуір күшейту көзделген, соның ішінде халықаралық санкцияларға қарамастан Ресей мұнайын сатып алып отырған елдерден келетін импорт тауарларға 500 пайыздық кедендік баж салығын енгізу қарастырылған. Украина бұл заң жобасы Конгресте агрессор елге экономикалық қысым жасаудың маңызды құралы ретінде қолдау табады деп үміт артып отыр.
Ермактың айтуынша, тараптар бұған дейін қол қойылған Инвестициялық қор құру туралы келісімді іске асыру мәселесін де талқылауды жоспарлап отыр. Бұл қор соғыстан кейінгі Украинаны қалпына келтіру ісінде басты рөл атқаруы тиіс. Басым тақырыптар қатарында – Ресей заңсыз депортация жасаған украин балаларын елге қайтару және осы процеске халықаралық қолдау көрсету мәселелері де бар. Сондай-ақ, әсіресе діни тақырыптарды қолдану аясында Ресейдің үгіт-насихатына қарсы тұру тетіктерін талқылау көзделіп отыр.
Украина делегациясы АҚШ-тағы республикашыл және демократиялық партиялардың Украинаға тұрақты қолдау көрсетіп келе жатқан заң шығарушы өкілдерімен, сондай-ақ АҚШ президенті Дональд Трамп әкімшілігінің мүшелерімен бірқатар кездесу өткізбекші.
Бұдан бөлек, Украина тарапы осы аптада Стамбұлда Ресей өкілдерімен өткізген кезекті кездесудің нәтижелері жайлы баяндап, Мәскеудің бейбіт келіссөздерді әдейі созып, оны Украинаға қарсы әскери басқышылығын жалғастыруға уақыт ұту үшін пайдаланып жатқанын атап өтпек.
Ташкент пен Токио келісімі: 10 мың өзбекстандыққа Жапониядан жұмыс тауып бермек
Өзбекстан үкіметі жанындағы көші-қон агенттігі мен Жапонияның Japan-China-Asia Medical Educational Cultural Exchange General Incorporated Foundation (JCAEMCE) ұйымы бес жыл ішінде Жапонияда 10 мың өзбекстандықты жұмыспен қамту туралы келісімге қол қойды. Бұл ақпаратты таратқан өзбек агенттігінің хабарлауынша, жоба Жапонияда жұмыс істеуге ниет білдірген Өзбекстан азаматтарына дайындалып, жұмысқа орналасуына көмектесуді көздейді.
Келісім аясында Ташкентте, Самарқан және Наманған облыстарында жапон тілін үйрететін Yapon Mahorat Nuri курстары ашылмақ.
Осы айда Жапониядағы бос жұмыс орындарын өз бетімен таңдауға және жұмыс берушімен тікелей байланысуға мүмкіндік беретін WiseBridge атты онлайн-платформаны іске қосу жоспарланып отыр. Бұл платформа 2025 жылдың маусым айында жұмысын бастайды.
Жапонияға сапармен барған кезде өзбек шенеуніктері ол елдің өкілдерімен виза тәртібін жеңілдету және Жапонияға кіруге рұқсат алу мерзімін қысқарту мәселелерін де талқылаған.
Өзбекстан экономикасы шетелге жұмыс іздеп кеткен еңбек мигранттарының ақша аударымына айтарлықтай тәуелді. Ұзақ уақыттан бері өзбекстандық еңбек мигранттары жұмыс істеуге баратын негізгі ел Ресей болатын және әлі де көп өзгеріп кете қойған жоқ.
Кремль Украинаға қарсы соғыс бастаған соң, кейінгі жылдары Ресейде Қырғызстан, Тәжікстан мен Өзбекстаннан шыққан мигранттардың жағдайы қиындай түсті. Майданға Орталық Азия елдерінен шыққан мигранттарды тарту оқиғалары жиілеген. Бұған қоса, 2024 жылы "Крокус Сити Холлда" жасалған терактіден кейін, Ресей билігі бұл қылмысқа Тәжікстан азаматтарын кінәлаған соң, елде мигранттарға қарсы рейд пен тексеру күрт көбейген еді.
Еуропа елдері Орталық Азиядан барған мигранттарды аз мөлшерде қабылдайды – оларды әдетте ауыл шаруашылығындағы маусымдық жұмыстарға тартады.
Forbes тізіміндегі Қазақстанның ең бай адамы тағы бір банкті сатып алуға рұқсат алды
Қазақстанның құзырлы органдары Kaspi.kz финтех-холдингі директорлар кеңесінің төрағасы, миллиардер Вячеслав Кимге Jusan Bank қаржы ұйымын сатып алуға рұқсат берді. 2025 жылғы 3 маусымда Қазақстанның Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің баспасөз қызметі осылай деп хабарлады.
"Қолданыстағы заңға сәйкес, жеке немесе заңды тұлғаның ірі қатысушы немесе банк холдингі мәртебесін иеленуіне тек уәкілетті органның алдын ала жазбаша келісімі болғанда ғана рұқсат етіледі", – деген агенттік.
2025 жылдың мамыр айындағы жағдай бойынша, Jusan Bank-тің активтері 3,195 триллион теңге (1 АҚШ доллары = 511,39 теңге), ал меншікті капиталы 900 миллиард теңге деп бағаланған. Бұл банк актив көлемі бойынша Қазақстандағы банктер арасында алтыншы орында тұр.
Kaspi финтех-холдингінің тең меншік иесі Вячеслав Ким осы аттас банкті де қамтитын Kaspi.kz тобы атынан Jusan Bank-ті сатып алғысы келетіні туралы өтінішті биыл ақпан айында берген.
Бұған дейін Jusan Bank бірқатар құқықтық дауға қалған. Қазақстанның бұрынғы президенті Нұрсұлтан Назарбаев негізін қалаған Назарбаев қорымен байланысты Jusan тобы (құрамында аталған банк және басқа да активтер болған) шетелдің құқықтық алаңына шығарылған. Қазақстан үкіметі бұл активтерді отандық заң аясына қайтаруды талап еткен. Бұл дау-дамай 2023 жылы "мәміле келумен" аяқталған, алайда оның егжей-тегжейі ашық дереккөздерде жарияланған жоқ. Британдық Jusan Technologies Ltd компаниясы (оған Jusan Bank-тің акционері First Heartland Securities компаниясы тиесілі болған), сондай-ақ оның негізгі акционері – АҚШ-тың Невада штатында тіркелген Jysan Holding – Қазақстан үкіметіне қарсы түсірген талап-арызын 2023 жылы тамызда қайтарып алды. Сөйтіп, банк толықтай Ғалымжан Есеновтің иелігіне өткен. Есенов – Қазақстанның бұрынғы жоғары лауазымды шенеунігі әрі экс-президент Нұрсұлтан Назарбаевтың туысы Ахметжан Есімовтің бұрынғы күйеу баласы. Қазір Есенов – банкті сатушы, Ким – сатып алушы ретінде әрекет етпек.
Ким бұған дейін Jusan Bank-ті сатып алу жөніндегі мәміленің Kaspi тобына "қатысы жоқ" деп мәлімдеген.
Биыл Forbes журналы 55 жастағы Вячеслав Кимнің байлығын 7,1 миллиард долларға тең деп бағалаған. Кейінгі бір жылда оның капиталы 1,3 миллиард долларға өсіп, ол әлемдік миллиардерлер тізімінде 464-орынға көтерілді – бұл былтырғымен салыстырғанда 47 саты жоғары.
ПІКІРЛЕР