35 տարի առաջ Գերագույն խորհրդի ամբիոնից Անկախության հռչակագիրն ընթերցած՝ Հայ ազգային կոնգրեսյի փոխնախագահ Արամ Մանուկյանի համոզմամբ, փաստաթղթի հղումը Սահմանադրությունից հանելու հարցով հանրաքվեն վտանգավոր ծուղակ է:
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն արդեն բաց տեքստով իր կարծիքն է հայտնում, որ հանրաքվեի դրվելիք Մայր օրենքի նոր նախագծում հղումն Անկախության հռչակագրին տեղ չպիտի ունենա: «Նոր Սահմանադրության տեքստում չպետք է լինի հղում Անկախության հռչակագրին, բայց էլի ուզում եմ ասել՝ որոշողը Հայաստանի Հանրապետության ժողովուրդն է», - օրեր առաջ հայտարարեց վարչապետը:
«Եթե ժողովուրդը կողմ է քվեարկում հանրաքվեին, ապա ստացվում է, որ դու կատարում ես դրսի պահանջը, և քո երեք ընդունված Սահմանադրություններից, իսկ երեքում էլ եղել է հղում հռչակագրի վրա, և միջազգային որևէ կառույց, որևէ կազմակերպություն երբևէ չի ասել, որ մեր Սահմանադրությունը՝ ներառյալ հռչակագիրը, ունի որևէ վեճ միջազգային հանրության, միջազգային կոնվենցիաների, միջազգային խաղի կանոնների նկատմամբ: Այսինքն՝ «այո» քվեարկելը նշանակում է էս բոլոր սկզբունքների մերժում», - «Ազատության» հետ զրույցում ընդգծեց Արամ Մանուկյանը:
Բայց, ըստ ՀԱԿ փոխնախագահի, պակաս վտանգավոր չէ, եթե հանրաքվեն տապալվի՝ չհավաքելով բավարար «այո». - «Ստացվում է, որ մենք ավելի գործուն խաղաքարտ ենք տալիս Ալիևին, Ադրբեջանին, առիթ ես տալու իբր խաղաղության դեմ գնալու և նույնիսկ ագրեսիայի կամ ոտնձգությունների հիմք տալու առումով: Փաշինյանը փորձելու է մեղքը գցել ժողովրդի վրա, որ «ժողովուրդը, տեսա՞ք, չքվեարկեց, ես ոչինչ անել չէի կարող»:
Մանուկյանի կարծիքով՝ շատ ավելի հավանական է հենց այս սցենարը, որ ժողովուրդը դեմ կքվեարկի, ուստի, ընդդիմադիր գործիչը կարծում է՝ բանը չպիտի հասնի հանրաքվեի:
Նոր Սահմանադրությունն ընդունելու համար անհրաժեշտ է շուրջ 650 հազար ձայն՝ ընտրելու իրավունք ունեցողների 1/4-ի «այո»-ն: Համապետական վերջին՝ 2021-ի խորհրդարանական ընտրություններում վարչապետ Փաշինյանի «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունը ստացել է 688 հազարից ավելի քվե:
Բաքվի սաստկացող պահանջների ֆոնին վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հերքում է, թե Ադրբեջանի պահանջով է Սահմանադրությունից հանվելու Անկախության հռչակագիրը, որտեղ Լեռնային Ղարաբաղի մասին հիշատակում կա:
«Այդ տեքստը նրա մասին է, որ Հայաստանի անկախ հանրապետություն, պետականություն չի կարող լինել, չի կարող լինել, դա անհնար է», - պնդում է Փաշինյանը:
Խորհրդային շրջանի այլախոհ, անկախական Վարդան Հարությունյանն ասում է՝ ծիծաղելի կորակեր այս գնահատականը, եթե իրականում այն ողբերգական չլիներ:
«Ակնհայտ է, որ Բաքվից հնչող թելադրանքներին է ենթարկվում, և ցավն այն է, որ նա այդ թելադրանքները չի կարողանում ճիշտ ժամանակին ճիշտ հասկանալ և ճիշտ ընկալել և ձգում է՝ երկու, երեք տարի, անընդհատ ճնշումները ուժեղանալու են, զուգահեռ սկսում է նահանջել: Նրան թվում է, թե հերթական պարտադրանքը կատարելուց հետո նոր պարտադրանքներ չի լսելու, բայց հնչելու են նաև նոր պարտադրանքներ», - «Ազատության» հետ զրույցում ընդգծեց Հարությունյանը:
Ադրբեջանի արտգործնախարար Ջեյհուն Բայրամովը ընդամենը օրեր առաջ կրկնելով Խաղաղության պայմանագիրը ստորագրելու Բաքվի այս նախապայմանը՝ միաժամանակ շեշտել էր, թե հանրաքվեով Սահմանադրությունը փոխելը նշան կլինի, որ հայ ժողովուրդը հասկացել է սխալը՝ հարևանների հանդեպ տևական ագրեսիվ քաղաքականությունը:
«Մենք ոտնձգություն ենք անում մեր քաղաքական համակարգի վրա՝ ելնելով այլ երկրի պահանջներից: Ակնհայտորեն սուվերենության կորուստ է: Այսինքն՝ դու ստիպված ես այլոց պահանջով փոփոխել քո ներքին կարգուկանոնը, ներքին կանոնադրությունը, Մայր օրենքը», - նշեց Արամ Մանուկյանը:
«Ոչ թե որպես քվեարկությամբ ընտրված Սահմանադրություն, այլ՝ պարտադրանքով թելադրված, ոչ մի անգամ 2020 թվականի պատերազմից հետո Ադրբեջանի հետ հարաբերություններում մենք չենք ունեցել համաձայնեցված գործողություն, ունեցել ենք միայն նահանջներ», - ասաց Վարդան Խաչատրյանը:
Արդեն հայտնի է, որ նոր Սահմանադրությունը հայեցակարգ չի ունենալու, միանգամից տեքստն է գրվում: Հանրաքվեի ժամկետի հարցում որոշակիություն չկա, բայց իշխանությունը չի բացառում, որ դա տեղի կունենա մյուս տարի՝ խորհրդարանական ընտրություններին զուգահեռ:
