Մատչելիության հղումներ

Հայերն ու ադրբեջանցիները տարբեր հիշողություններ ունեն, և պետք է աշխատել այդ հուշերից մաքրել բացասականը. Աքրամ Այլիսլի


Ադրբեջանից գրող Աքրամ Այլիսլի, արխիվ
Ադրբեջանից գրող Աքրամ Այլիսլի, արխիվ

Ադրբեջանցի նշանավոր գրող, հրապարակախոս Աքրամ Այլիսլին հավատում է, որ հայերն ու ադրբեջանցիները կարող են խաղաղ ապրել կողք կողքի, միայն թե պետք է երկու կողմին էլ դրական տրամադրել:

2013 թվականին Ագուլիսի մասին «Քարե երազներ» վեպի հրատարակումից հետո պաշտոնական Բաքվի և ադրբեջանական հասարակության կոշտ քննադատության ալիքի տակ հայտնված գրողը խոսել է «Ազատություն» ռադիոկայանի ադրբեջանական ծառայության հետ:

«Ես հավատում եմ, որ դա հնարավոր է, քանի որ ժողովուրդների միջև նման հարաբերություններ առաջին անգամ չեն հանդիպում: Գրեթե 100 տարի ֆրանսիացիներն ու անգլիացիները անհաշտ էին և մեծ հակամարտության մեջ էին: Իսկ հիմա կարող ես Փարիզում տոմս գնել և երեկոյան Լոնդոնում ներկայացում դիտել, կամ Լոնդոնում տոմս գնել և երեկոյան Փարիզում ընթրել: Բայց մեր հուշերի մեջ տարբերություն կա: Հայերն ու ադրբեջանցիները տարբեր հիշողություններ ունեն, և պետք է աշխատել այդ հուշերից մաքրել բացասականը», - ասել է նա:

Իր գործունեության պատճառով 2016 թվականից անձնագրից զրկված Այլիսլիի հայտնի գիրքը պատմում է անցած դարավերջին Նախիջևանի երբեմնի հայաբնակ Ագուլիսի հայերի նկատմամբ բռնությունների մասին, որի համար նրան շատերը մեղադրում են հայամետ լինելու, ադրբեջանցիների ինքնությունը վիրավորելու մեջ:

Մամեդյարովը համոզված է՝ «ամենալավը Հայաստանի հետ ուղիղ բանակցելն է»

«Ազատության» ադրբեջանական ծառայությունը զրուցել է նաև 2020 թվականին՝ պատերազմից 2,5 ամիս առաջ պաշտոնից ազատված Ադրբեջանի նախկին արտգործնախարար Էլմար Մամեդյարովի հետ։ 16 տարի արտաքին գերատեսչությունը ղեկավարած Մամեդյարովը իր հերթին կարծիք է հայտնել, որ հայ-ադրբեջանական բանակցություններն ավելի արդյունավետ կլինեն, եթե կողմերը ուղիղ՝ առանց միջնորդների խոսեն:

Էլմար Մամեդյարով
Էլմար Մամեդյարով

«Ամենալավը Հայաստանի հետ ուղիղ բանակցելն է, առանց միջնորդների: Նման օրինակ արդեն կա՝ Թբիլիսիում արտգործնախարարների հանդիպումը: Ես կառաջարկեի, որ նախարարները կամ նրանց ներկայացուցիչները հանդիպեն հայ - ադրբեջանական սահմանին: Երբ ուղիղ երկխոսություն է գնում, կարող ես ինչ-որ բան ապացուցել, բացատրել կամ առաջարկել: Բայց հարց է ծագում՝ արդյո՞ք Ռուսաստանը դա թույլ կտա: Եթե քաղաքական համաձայնություն լինի, ապա ամենից լավը առանց երրորդ կողմի բանակցելն է», - ընդգծել է Ադրբեջանի նախկին արտգործնախարարը:

44-օրյա պատերազմից հետո Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարները դեմ առ դեմ հանդիպել են վեց անգամ՝ երկու անգամ՝ Ռուսաստանի, չորս անգամ՝ Եվրամիության միջնորդությամբ: Նիկոլ Փաշինյան - Իլհամ Ալիև վերջին հանդիպումն էլ կայացավ նախօրեին Բրյուսելում՝ Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի նախաձեռնությամբ:

Երկար տարիներ Ադրբեջանի արտաքին գերատեսչությունը գլխավորած և ղարաբաղյան հարցի կարգավորման գործընթացում Բաքվի դիրքորոշումը ներկայացրած Մամեդյարովը կարծում է, որ խաղաղության պայմանագրի տանող ճանապարհին առաջնայինը սահմանազատումն ու սահմանագծումն է. - «Եթե Հայաստանը լիովին գիտակցի, որ պետք է խաղաղության պայմանագիր կնքել Ադրբեջանի հետ, պետք է նախ սկսել դելիմիտացիայից և դեմարկացիայից: Քանի որ ապրանքներ ուղարկելիս, առևտուր անելիս մաքսակետեր ու սահմանային անցակետեր են պետք, որպեսզի վերահսկեն այս գործընթացը: Եթե սահմանները որոշվեն, ապա դրանից հետո խաղաղության պայմանագիր կնքելը խնդիր չէ»:

Էլմար Մամեդյարովը նաև կարծում է, որ Ադրբեջանի հետ խաղաղության պայմանագիրը ավելի շատ Հայաստանին է պետք: Նախկին դիվանագետը պնդել է, թե Հայաստանի շահերից է բխում րոպե առաջ ապաշրջափակել հաղորդակցական ուղիներն ու տնտեսական օգուտներ քաղել. - «Ադրբեջանը զարգանում է, միջանցներն ու ճանապարհները բացում, ապրանքաշրջանառությունն օրեցօր աճում է: Խաղաղության պայմանագիրն ավելի շատ Հայաստանին է պետք, քանի որ նրանք փակուղում են գտնվում, և նրանց համար շատ կարևոր ու շահավետ է բացել ճանապարհներն ու գումար աշխատել: Ապրանքաշրջանառությունը կավելանա, տարանցման գումարներ կստանան»:

2020 թվականի հուլիսին Տավուշի շրջանում հայ - ադրբեջանական սահմանային ընդհարումների օրերին արտգործնախարարի պաշտոնից ազատված փորձառու դիվանագետը նախարարի աթոռին հրաժեշտ տալուց հետո քաղաքական մեկնաբանություններից զերծ է մնում և հազվադեպ է հանրային դաշտում հայտնվում:

XS
SM
MD
LG