Зоя Чаркаская-Надзі зьехала з Кіева ў Ізраіль, калі ёй было 14; як аказалася, за два тыдні да падзеньня СССР. Апошнія гады яна малюе па памяці сваё савецкае дзяцінства.
![](https://gdb.rferl.org/1E45AD84-B50C-40B4-B1F8-ADD047229C25.jpg)
Чаркаскі-Надзі працуе ў розных манэрах і тэхніках, але ў сэрыі пра савецкае жыцьцё 80-х наўмысна выкарыстоўвае наіўны стыль. «Я пачала гэтую сэрыю, калі была цяжарная, і на мяне нарынулі дзіцячыя ўспаміны», - распавяла мастачка ў тэлефоннай размове з карэспандэнтам «Радыё Свабода».
![](https://gdb.rferl.org/7516C24F-CE5B-4B24-B366-B503F1B65B47.jpg)
Лецішча ва ўкраінскай вёсцы. «Апошнія два месяцы [цяжарнасьці], я проста ляжала і малявала па памяці. Напэўна, таму гэтыя работы атрымаліся такімі цёплымі », - кажа тэль-авіўская мастачка.
![](https://gdb.rferl.org/88C6AA41-45D7-4DD1-BD40-86BE08BC8582.jpg)
Гэтая карціна называецца «Мама». Мастачка адлюстравала вячэрні рытуал чаканьня мамы, якая вяртаецца з працы. «Мы жылі на сёмым паверсе, і побач з домам быў аўтобусны прыпынак. Кожны вечар я глядзела ў акно, каб убачыць, як мама выходзіць з аўтобуса».
![](https://gdb.rferl.org/CF8301DF-1670-474B-B02A-DD2466A914E6.jpg)
Зоя Чаркаская (цяпер у яе падвойнае прозьвішча Чаркаскі-Надзі па мужу-нігерыйцу) нарадзілася ў Кіеве ў 1985 годзе. Пасьля ад'езду з СССР мастачка працавала ў Бэрліне і Тэль-Авіве.
![](https://gdb.rferl.org/5A3522D0-AF38-4CE3-A1EB-0A98A6C0BAB8.jpg)
Паводле мастачкі, людзі па-рознаму ўспрымаюць тое, як яна адлюстроўвае савецкае жыцьцё: «Нехта да гэтага часу лічыць, што СССР быў выпладкам пекла і я паказваю недастаткова жахаў сацыялістычнай сыстэмы; іншыя ідэалізуюць гэты час і кажуць, што я паказваю занадта шмат галечы і пакут».
![](https://gdb.rferl.org/366DCFDD-6947-4D7E-B7A5-242C9CB3BB63.jpg)
Дзяўчынка апранае калготкі, зьбіраючыся ў школу.
![](https://gdb.rferl.org/D56C83BD-9C19-4F4F-B150-881A0806C03B.jpg)
У буфэце - катлеты з бульбяным пюрэ. У 1963 году газэта The New York Times пісала: «Гэта самае таннае, папулярнае і ці ледзь не абагаўлёная страва з мяса».
![](https://gdb.rferl.org/370ED64E-8C57-4648-B338-095D67F79FCD.jpg)
Сьвяточны стол на першага траўня. На стале - гарэлка і «мухаморы» (фаршаваныя яйкі з плямамі з маянэзу).
![](https://gdb.rferl.org/923D5ADF-1CAF-42E6-BC48-01973969DB5C.jpg)
Малады дысыдэнт слухае «Радыё Свабода». «Мы верылі ў тое, чаго не існавала, таму што ніхто не быў на Захадзе, – успамінае мастачка. – Людзі думалі, што на Захадзе ўсё так жа, як тут, толькі лепш. Я пражыла бόльшую частка жыцьця ў капіталістычным сьвеце і вельмі крытычна стаўлюся да гэтай сыстэмы».
![](https://gdb.rferl.org/66646D2D-95D0-4C37-BE35-D10EB2F1077E.jpg)
Сваіх палітычных прыхільнасьцяў Зоя Чаркаскі-Надзі не хавае: «Ідэалягічна я камуністка».
![](https://gdb.rferl.org/329BBED6-3D20-44D4-A964-D133E14C1436.jpg)
Марынаваньне памідораў. Дзядуля мастачкі быў дырэктарам прадуктовай крамы, таму ў яе доме, верагодна, бываў нават «дэфіцыт».
![](https://gdb.rferl.org/774B88D5-2D02-4C82-8904-3458246BFF93.jpg)
Назва гэтай працы – «Зайдзі, зьеш што-небудзь». Мастачка расказала, якія плюсы былі зьвязаны з прафэсіяй дзеда: «Па-першае, можна было купіць добрыя прадукты, а акрамя таго, калі быў патрэбны добры доктар, дзядуля мог дастаць для яго дэфіцыт, а доктар – зрабіць нешта добрае для нас».
![](https://gdb.rferl.org/C0AC7A58-8363-4BD3-9039-D7114DE711A3.jpg)
Мастачка кажа, што зьлёгку лубачны стыль гэтых работ зьвязаны з тым, што яны напісаныя па памяці, аднак «памяць вельмі выбарчая».
![](https://gdb.rferl.org/41B6AC60-FBE5-4A3F-A159-5E521B006A37.jpg)
Школьніца робіць ўрокі, а мама глядзіць «Пражэктар перабудовы» - інфармацыйную праграму канца 80-х, у якой распавядалася пра карупцыю ў савецкай сыстэме.
![](https://gdb.rferl.org/B2FC233B-26C1-4C36-A192-C2F7E5410CEB.jpg)
Сценка у подъезда: «Спадніцу забылася надзець!».
![](https://gdb.rferl.org/E7084CF7-9D4D-4193-A298-0697202F8C29.jpg)
Малады «ніфер» (нефармал) апранаецца перад выхадам з хаты за шафай.
![](https://gdb.rferl.org/E5D8F51A-21F7-499F-905A-1589F594725C.jpg)
Камэнтар да гэтай працы ў «Жывым журнале»: «Чаму ўсе тыя, хто настальгую па СССР, едуць у Бэрлін і ў Ізраіль, а не ў Паўночную Карэю?»
![](https://gdb.rferl.org/563818EB-CF39-424C-8E78-8007A09C16FD.jpg)
Правадніца прыносіць гарбату ў купэ. Мастачцы падабаецца, што яе працы выклікаюць спрэчкі: «Ня ўсе павінны цікавіцца мастацтвам, і я рада, што мае працы так хвалююць людзей, што яны цэлымі днямі пішуць гнеўныя камэнтары ў фэйсбуку. Для мяне гэта дасягненьне».