Лінкі ўнівэрсальнага доступу

«Падышоў Паўлічэнка і стрэліў у сьпіну абодвум». Што Гараўскі расказаў у першы дзень суду аб зьнікненьнях апанэнтаў Лукашэнкі

абноўлена

Юры Гараўскі прыбыў у суд
Юры Гараўскі прыбыў у суд

19 верасьня ў Швайцарыі пачаўся суд над былым байцом спэцпадразьдзяленьня ўнутраных войскаў Беларусі Юрыем Гараўскім, які прызнаўся ў саўдзеле ў выкраданьні і забойстве палітычных апанэнтаў Лукашэнкі, паведамляе агенцтва dpa.

Вытрымка з судовай заявы, якую мае агенцтва Associated Press, паказвае, што пракуратура плянуе дамагацца для Юрыя Гараўскага трох гадоў турэмнага зьняволеньня, два зь якіх будуць умоўнымі.

Справу разглядае акруговы суд Роршаху ў паўночна-ўсходнім швайцарскім рэгіёне Бодэнскага возера. Праз высокую грамадзкую зацікаўленасьць працэс ідзе ў вялікіх залях суду кантону Санкт-Гален.

Праваабаронцы кажуць, што двухдзённы працэс пазначае сабой гістарычны момант, бо суд спрабуе высьветліць, ці дзейнічаў Гараўскі «ад імя або з ухваленьня дзяржавы або палітычнай арганізацыі».

Гэта першы выпадак, калі справы аб так званых «эскадронах сьмерці ў Беларусі» разглядае суд. Гараўскі ўцёк у Швайцарыю, а 19 верасьня яго прывезьлі ў суд пад узмоцненай аховай.

Першы дзень суду. Асноўнае

Карэспандэнтка «Новага Часу» Вольга Класкоўская, якая правяла ўвесь дзень у швайцарскім судзе, падсумоўвае вынікі першага дня працэсу:

– Калі тое, што гаворыць Гараўскі, праўда, у беларускага рэжыму падставаў спаць спакойна ўсё меней. Разам з тым у шэрагу прысутных складваецца ўражаньне, што гэты чалавек імкнецца сябе выгарадзіць, штосьці недагаворвае. З аднаго боку, Гараўскі нібыта і прызнае свой удзел у выкраданьні апазыцыйных палітыкаў, называе імёны замоўцаў і ўдзельнікаў палітычных забойстваў, і просіць прабачэньня ў сваякоў забітых, і гаворыць, што яго мэта – расказаць праўду пра злачынствы лукашэнкаўскага рэжыму на ўвесь сьвет. Разам з тым зь цяжкасьцю верыцца, што былы баец САХРу шчыра раскайваецца ў зробленым.

Гараўскі заяўляе, што разумеў яшчэ ў 1999 годзе, што ўдзельнічае ў цяжкім злачынстве, і разам з тым апавядае, што пасьля 2003 года працягваў час ад часу сустракацца з Паўлічэнкам і іншымі саслужыўцамі.
Але суд на тое і суд, каб расставіць кропкі над «і». Швайцарскае правасудзьдзе мае такую ж моцную рэпутацыю, як тамтэйшыя банкі і гадзіньнікі. У выніку разгляду справы Гараўскага, калі злачынствы будуць зафіксаваныя юрыдычна, рэжым Лукашэнкі зь ягонымі шкілетамі ў шафе можа апынуцца ў яшчэ болей жорсткіх абцугах.

Што расказаў Гараўскі ў судзе

Юры Гараўскі пачаў даваць паказаньні, дзе расказаў падрабязнасьці выкраданьня і забойства былога міністра ўнутраных справаў Юрыя Захаранкі, былога віцэ-прэм’ера Віктара Ганчара і бізнэсоўца Анатоля Красоўскага.

Як піша «Новы час», Юрыя Гараўскага прывезьлі ў суд пад аховай швайцарскіх спэцслужбаў. Яго ахоўваюць вельмі пільна, падагнаўшы аўтобус літаральна да дзьвярэй суду. Сам Гараўскі быў пад каптуром, хаваў твар.

«Гараўскі гаворыць вельмі ціха, выглядае прыгнечаным, у суд ён прыйшоў з мыліцай. На пытаньне судзьдзі, як ён сябе адчувае, падсудны адказаў, што нармальна», — перадае карэспандэнтка «Новага часу» з залі суду.

— Перш за ўсё я прыношу прабачэнні родным. Я глыбока шкадую аб сваім саўдзеле ў гэтым. Спадзяюся, сваякі прымуць мае прабачэньні.

За сьпінай Гараўскага ў судовай залі сядзіць дачка Юрыя Захаранкі Алена.

На судзе Гараўскі сярод іншага расказаў пра выкраданьне і забойства Юрыя Захаранкі:

— Калі на загад Паўлічэнкі мы паклалі Захаранку ў багажнік, я ўжо тады хацеў зьехаць.

— Ці ведалі вы, што гэты чалавек — Захаранка? — пытаецца судзьдзя.

— На момант, калі я служыў, Захаранка быў міністрам МУС, зразумела, я ведаў, хто гэта такі.

Гараўскі расказаў, што Юры Захаранка быў застрэлены ў сьпіну. Ён дадаў, што думаў, што Захаранку проста завязуць за горад і зь ім «будзе гутарка», і ня ведаў, куды яго вязуць. Апэрацыяй кіраваў камандзір спэцыяльнага падразьдзяленьня ўнутраных войскаў Дзьмітры Паўлічэнка.

Судзьдзя спытаў Гараўскага:

— Пісталет, якім быў застрэлены Захаранка, — ім праводзяцца ў Беларусі расстрэлы?

— Так.

— Адкуль вы ведаеце? Вы ўжо трымалі яго ў руках?

— Трымаў падобны.

— Калі вам стала зразумела, што Захаранку зьбіраюцца забіць?

— Калі Паўлічэнка стрэліў у яго.

Далей Гараўскі расказаў:

«Паўлічэнка сабраў усіх раніцай і сказаў, што едзем затрымліваць аднаго ці двух чалавек. Запытаўся: „Усе гатовыя?“. Мы адказалі: „Так“. Мы пад’ехалі да саўны, сядзелі ў дзьвюх машынах. Паўлічэнка мне і Ўладзіміру Буцько сказаў прайсьціся і паглядзець, дзе і як мы будзем рабіць затрыманьне.

Я і Панкоў дасталі з машыны Ганчара, паклалі на зямлю. Пры разьбіцьці шкла я ўжо асэнсоўваў усю цяжкасьць злачынства. Я спэцыяльна разьбіў яму (Ганчару) нос, каб пайшла кроў. Буцько і Барадач затрымалі Красоўскага. Пасьля гэтага ў машыну сеў кіроўца, машына — джып чорнага колеру. Мы паехалі ў бок Бегамлі. Па дарозе, калі мы выехалі на кальцавую, мы спыніліся на паркоўцы. Паўлічэнка выйшаў з машыны; празь пяць хвілін падышоў і зазірнуў у машыну іншы мужчына. Ён загадаў: „Падыміце галовы“. І я пачуў адказ гэтага мужчыны: „Так, гэта ён“. Паўлічэнка сеў у машыну, і мы паехалі ў Бегамлю. У Бегамлі Паўлічэнка сказаў дастаць іх з машыны і пакласьці побач. Пасьля гэтага падышоў Паўлічэнка і стрэліў у сьпіну абодвум, па два стрэлы зрабіў. Пасьля хвілін праз 5-10 сказаў разьдзець іх, і калі я разьдзяваў Ганчара, то ўбачыў, што ў яго на левай назе няма вялікага пальца. Я запусьціў руку ў туфель і дастаў спэцыяльную вусьцілку. Мы склалі ўсе рэчы ў адну кучу, прыйшоў Балынін і забраў усе рэчы».

Гараўскі сьцьвярджае, што целы Ганчара і Красоўскага ўдзельнікі «эскадрону сьмерці» пасьля закапалі, а рэчы спалілі, апроч абутку.

«Бо ён доўга гарыць», — дадаў Паўлічэнка.

Гараўскі адмаўляецца ад папярэдніх сьведчаньняў, што пісталет быў у яго. Кажа судзьдзю, што гэта вынік «кепскага перакладу», сьцвярджае, што сам ня быў забойцам.

Раней Гараўскі ў сваіх паказаньняў назваў імёны ўсіх, хто прыехаў выкрадаць Юрыя Захаранку:

«Я з Паўлічэнкам быў у машыне, плюс яшчэ сядзелі Барадач Юра і Шкіндзераў Сяргей. У другой машыне — Карповіч Дзіма, Наваторскі, Кажэўнікаў, Панкоў і Румянцаў Лёша. Румянцаў і Карповіч сталі ў пачатку і канцы дому. Я і Шкіндзераў — мы былі вышэйшыя — калі даведаліся, што Захаранка прыпаркаваўся і пайшоў у бок дому, пайшлі за ім. А Кажэўнікаў і Панкоў пайшлі яму насустрач».

Што важна ведаць пра зьнікненьне беларускіх палітыкаў

Партрэты Юрыя Захаранкі і Віктара Ганчара
Партрэты Юрыя Захаранкі і Віктара Ганчара
  • 7 траўня 1999 году быў выкрадзены і імаверна забіты былы міністар унутраных справаў Беларусі, дзяяч апазыцыі генэрал Юры Захаранка.
  • 16 верасьня 1999 году зьніклі бязь зьвестак былы старшыня Цэнтравыбаркаму і віцэ-сьпікер Вярхоўнага Савету Беларусі Віктар Ганчар, які рыхтаваў імпічмэнт Аляксандру Лукашэнку, і ягоны сябра, бізнэсоўца Анатоль Красоўскі. Пазьней на менскай вуліцы Фабрычнай, дзе меркавана адбылося выкраданьне, былі знойдзеныя аскепкі аўтамабільнага шкла і сьляды крыві.

  • Прадстаўнікі беларускай апазыцыі, родныя зьніклых і міжнародная супольнасьць лічаць, што яны былі выкрадзеныя па палітычных матывах. У датычнасьці да іх зьнікненьняў падазраюцца Віктар Шэйман (былы кіраўнік Адміністрацыі прэзыдэнта), Уладзімер Навумаў (былы міністар унутраных спраў), Юры Сівакоў (займаў пасаду кіраўніка МУС) і Дзьмітры Паўлічэнка (на той момант камандзір брыгады спэцназу ўнутраных войскаў МУС), адносна якіх з 2004 году дзейнічаюць санкцыі Эўразьвязу і ЗША.
  • У верасьні 2004 году Аляксандар Лукашэнка ахарактарызаваў Шэймана, Навумава, Сівакова і Паўлічэнку – як «самых сумленных, надзейных, адданых народу й дзяржаве людзей».
  • На пачатку 2019 году Сьледчы камітэт паведаміў аб прыпыненьні расьсьледаваньня спраў аб зьнікненьні Захаранкі, Ганчара і Красоўскага. У сьнежні 2019 году справу аб зьнікненьні Захаранкі аднавілі.
  • 16 сьнежня 2019 году нямецкае выданьне Deutsche Welle апублікавала інтэрвію, у якім Юры Гараўскі, які назваў сябе байцом беларускага «эскадрону сьмерці», расказаў, як удзельнічаў у выкраданьні і забойстве праціўнікаў Аляксандра Лукашэнкі 20 гадоў таму пад камандаваньнем Дзьмітрыя Паўлічэнкі.

  • 24 сьнежня 2019 году ў інтэрвію «Эхо Москвы» Лукашэнка заявіў, што ніхто акрамя яго ня мог даць каманду аб выкраданьні і забойстве палітыкаў, а ён «ніколі ў жыцьці не аддаваў такую каманду» і ня дасьць цяпер. Ён запытаў, навошта яму было б такое патрэбна і «што зьмянілася, калі ў Беларусі ня стала двух ці трох чалавек», і дадаў, што «Дзіма Завадзкі з-за Чачні Шарамета загінуў». Лукашэнка зьвязаў заявы Гараўскага з тым, што «заўтра прэзыдэнцкія выбары».
  • 19 верасьня 2023 году ў Швайцарыі ў крымінальным судзе у Санкт-Галене пачаўся працэс Юрыя Гараўскага па справе аб зьнікненьнях апанэнтаў Лукашэнкі. Суд стаў прэцэдэнтам.
  • Акруговы суд горада Роршах (кантон Санкт-Гален, Швайцарыя) апраўдаў Юрыя Гараўскага па абвінавачваньні ў гвалтоўных зьнікненьнях, нягледзячы на тое, што ён публічна і некалькі разоў прызнаваўся ў выкраданьні і забойствах Юрыя Захаранкі, Віктара Ганчара і Анатоля Красоўскага — трох выдатных дзеячаў апазыцыі рэжыму Аляксандра Лукашэнкі — у Беларусі ў 1999 годзе.

Публікацыі па тэме:

Што былы спэцназавец расказаў пра забойствы апанэнтаў Лукашэнкі. Сьцісла

Ад Алкаева да Шэймана. Сьпіс ключавых асобаў у справе зьніклых

Як выглядае месца магчымага забойства Ганчара і Красоўскага пад Бегамляй. ФОТА

«Небясьпечна. Вельмі». Што менчукі кажуць пра зьніклых Ганчара, Захаранку і Красоўскага. ВІДЭА

Ад «яму можна верыць» да «расейскага ўкіду». Рэакцыі на сэнсацыйнае прызнаньне ў забойстве апазыцыянэраў

«Машына была на глыбіні аднаго мэтра». Як у 2001 годзе раскапалі джып Красоўскага

Гараўскі адказаў Паўлічэнку, — удзельнік падрыхтоўкі фільму пра забойствы апанэнтаў Лукашэнкі

Каму выгадны фільм пра ўдзельніка «эскадрону сьмерці» і ці ёсьць у ім «расейскі сьлед»?

Сьледчы, які расказаў пра «эскадроны сьмерці», ня верыць сэнсацыйным прызнаньням былога спэцназаўца

Спэцназаўца, які расказаў пра забойствы апазыцыянэраў, паказвалі на БТ 20 гадоў таму. Архіўнае відэа

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG