Лінкі ўнівэрсальнага доступу

«Знайсьці адваката для палітвязьня амаль нерэальна». Юрыст камэнтуе «зьнікненьне» вядомых палітычных зьняволеных


Менскі ізалятар на вуліцы Акрэсьціна. Архіўнае фота
Менскі ізалятар на вуліцы Акрэсьціна. Архіўнае фота

Допуск адваката да зьняволенага цалкам залежыць ад волі адміністрацыі калёніі.

62 дні няма вестак ад Міколы Статкевіча. Апошні ліст Максіма Знака родным датаваны 9 лютага, Ігара Лосіка — 20 лютага. На запыты сваякоў, ці знаходзяцца яны ў ШЫЗА, у адміністрацыях калёній не адказваюць.

Права асуджанага карыстацца юрыдычнай дапамогай адваката без абмежаваньняў і ў любы час прадугледжана артыкулам 10 Крымінальна-выканаўчага кодэксу (КВК) і артыкулам 62 Канстытуцыі Беларусі.

Аднак адміністрацыя калёній часта спасылаецца на частку 6 артыкулу 83 КВК, паводле якой спатканьне з адвакатам даецца «па заяве» асуджанага. Пры гэтым адвакаты скардзяцца, што адміністрацыя адвольна трактуе паняцьце «заява» — выключна як пісьмовы зварот асуджанага. А таксама спасылаецца на пункт 183 «Правілаў унутранага распарадку папраўчых устаноў» (якія зацьверджаныя МУС): спатканьне з адвакатам можа адбыцца толькі ў непрацоўны час. А працуюць зьняволеныя часьцяком дапазна ці па зьменах.

«Асуджанага хочуць трымаць у рэжыме „інкамунікада“»

На думку былога адваката, юрыста праваабарончага цэнтру «Вясна» Паўла Сапелкі, на практыцы пытаньне — дапусьціць ці не дапусьціць адваката да зьняволенага — вырашае адміністрацыя калёніі.

Павал Сапелка
Павал Сапелка

«Заканадаўства, якое тычыцца допуску адвакатаў у месцы адбываньня пакараньня, сфармулявана такім чынам, каб паставіць непераадольны бар’ер паміж адвакатам і яго падабаронным.

Асуджанага хочуць трымаць у рэжыме „інкамунікада“, то бок ізаляцыі, спыненьня ўсіх сувязяў з вонкавым сьветам. Нейкага лягічнага тлумачэньня гэтаму няма, гэта проста такая адвольная норма.

І фармальныя патрабаваньні, якія зьмяшчаюцца ў нарматыўных актах, прама парушаюць правы адвакатаў і правы асуджаных.

Гэта значыць, пытаньне допуску адваката на тэрыторыю папраўчай установы цалкам аддаецца на водкуп адміністрацыі калёніі», — кажа юрыст Павал Сапелка.

З адсутнасьці лістоў і нядопуску адваката сваякі робяць выснову, што вязень трапіў у штрафны ізалятар

Апошні ліст ад Ігара Лосіка бацькі атрымалі 20 лютага. Праз тры тыдні яны папрасілі адваката Арцёма Сям’янава паехаць у калёнію. 10 сакавіка адваката да Лосіка не пусьцілі — маўляў, «няма заявы асуджанага». У той жа дзень іншаму адвакату дазволілі спатканьне зь ягоным падабаронным, хоць заявы ад таго таксама не было.

3 красавіка новая адвакатка палітвязьня езьдзіла ў Наваполацкую калёнію, аднак яе таксама не пусьцілі да падабароннага. Прычыну назвалі тую ж самую: Ігар не напісаў заяву на сустрэчу з адвакатам. Абаронца 5 красавіка напісала пісьмовы запыт на спатканьне безь ягонай заявы, аднак адказу з калёніі дагэтуль няма. У той жа дзень Свабодзе стала вядома, што Лосіка другі раз запар зьмясьцілі ў штрафны ізалятар. На які тэрмін і зь якой прычыны, пакуль невядома. А адтуль нельга лісты пісаць, адваката ў ШЫЗА не дапускаюць.

Жонка палітвязьня Міколы Статкевіча Марына Адамовіч нядаўна ў фэйсбуку паведамляла, што ўжо два месяцы няма ніякіх навін пра мужа. І што адказаў на яе афіцыйныя звароты ў калёнію таксама няма. Яна мяркуе, што Мікола Статкевіч працяглы час таксама знаходзіцца ў ШЫЗА.

Надзеі Знак, жонцы і адвакату палітвязьня Максіма Знака, паведамілі ў калёніі № 3 «Віцьба», што яе муж і падабаронны ў ШЫЗА.

Апошні ліст, якія блізкія атрымалі ад Максіма Знака, датаваны 9 лютага. Адвакат ня бачыў Максіма больш за два месяцы. Вядома, што Максім Знак шмат часу праводзіць у ШЫЗА.

Ці абавязаная адміністрацыя калёніі паведамляць сваякам, што асуджаны зьмешчаны ў ШЫЗА, і ці ёсьць абмежаваньні па тэрмінах знаходжаньня, запыталіся ў юрыста «Вясны» Паўла Сапелкі.

«У законах ёсьць „закрыты пералік“, што паведамляць блізкім сваякам. Гэта пераводы з адной установы ў іншую, цяжкая хвароба. Што да зьмяшчэньня ў штрафны ізалятар, яны не абавязаныя паведамляць такую інфармацыю.

На ўтрыманьне ў ШЫЗА няма абмежаваньняў. Даюць 10 дзён, выпускаюць, а літаральна на наступны дзень зноў зьмяшчаюць. Быў такі палітзьняволены Міхаіл Жамчужны, ён амаль увесь свой тэрмін правёў у ізалятарах», — тлумачыць юрыст «Вясны» спадар Сапелка.

«Адвакатам пагражаюць крымінальнымі справамі»

З прычыны масавых рэпрэсій, пазбаўленьня адвакатаў ліцэнзій многія палітзьняволеныя засталіся без абаронцаў. І знайсьці новага адваката вельмі цяжка, ніхто не пагаджаецца, на ўмовах ананімнасьці прызнаецца блізкі сваяк аднаго з «палітычных».

«Адвакатам, якія бароняць знакавых, вядомых асобаў, пагражаюць забаронай на выезд за мяжу, крымінальнымі справамі, іх запалохваюць. А пасьля шалёных тэрмінаў былым адвакатам Брагінцу і Данілевічу (8 і 10 гадоў калёніі) нават тыя, хто даўно абараняе сваіх кліентаў, хочуць „саскочыць“. Таму знайсьці цяпер адваката палітвязьням амаль нерэальна», — кажа суразмоўца Свабоды.

Што рабіць, калі зьняволены застаўся без адваката? Ці могуць яму прызначыць так званага дзяржаўнага абаронцу? Юрыст Павал Сапелка тлумачыць, што ў выпадку з тымі, хто адбывае пакараньне, тут ужо іншая гісторыя:

«Гаворка ідзе не пра абаронцу, бо вядзеньне ў крымінальнай справе завершана, ужо ідзе працэс адбыцьця пакараньня. Тэарэтычна асуджаны мае права карыстацца паслугамі адваката. І тэарэтычна яму юрыдычную дапамогу павінны забясьпечыць. Але тут узьнікае тая ж праблема.

Калі патрэбная дапамога ў напісаньні скаргі ці атрыманьні кансультацыі, зьняволены павінен шукаць магчымасьці заключыць адпаведную дамову. У такой сытуацыі ён можа прасіць сваякоў ці сам пісаць у тэрытарыяльную калегію, кансультацыю, якая знаходзіцца паблізу, у населеным пункце. Зноў жа, мы разумеем, што гэтыя заявы могуць і не пакінуць калёнію», — кажа юрыст Павал Сапелка.

У выніку тэарэтычна зьняволены мае права на юрыдычную дапамогу без абмежаваньняў, на практыцы ўсё вырашае адміністрацыя калёніі. Часта не на карысьць таго, каму патрэбна дапамога.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG