Старадаўні беларускі звычай ушанаваньня продкаў адраджаецца. Ці ведаем, што казаць, як што называць на Дзяды? Невялікі, але важны ТЭСТ.
Не. „Сьвятыя Дзяды́, хадзіце сюды!“ (...ляціце да нас вячэраць!) — так гаспадар запрашае да стала продкаў. А словамі „Цёмна, людзi... Глуха, людзi... Штосьцi будзе...“ папярэджвае чытача Хор у паэме Адама Міцкевіча „Дзяды“.
Не. „Сьвятыя Дзяды́, хадзіце сюды!“ (...ляціце да нас вячэраць!) — так гаспадар запрашае да стала продкаў. Словы ж „А покуль поўнач не прыйшла, вясьці бяседу будзем дáлей!“ зьвяртаецца да беларусаў Князь зь містычнай паэмы Янкі Купалы „На Куцьцю“.
Так. „Сьвятыя Дзяды́, хадзіце сюды!“ (...ляціце да нас вячэраць!) — так гаспадар запрашае да памінальнага стала продкаў. Дзе-нідзе называлі іх імёны.
Не. Ручнíк, вывешаны або пасьцелены — для ачышчэньня: Дзяды хочуць памыць і выцерці рукі для часовага вяртаньня ў сьвет жывых. Сёньня ручнік — знак павагі да традыцыяў і эстэтыкі продкаў. А рассыпаць жыта — вясельны і калядны рытуал.
Не. Ручнíк, вывешаны або пасьцелены — для ачышчэньня: Дзяды хочуць памыць і выцерці рукі для часовага вяртаньня ў сьвет жывых. Сёньня ручнік — знак павагі да традыцыяў і эстэтыкі продкаў. А сена пад абрус кладуць на Каляды.
Так. Ручнíк, вывешаны або пасьцелены. Рытуал Дзядоў ачышчальны: яны хочуць памыць і выцерці рукі для часовага вяртаньня ў сьвет жывых. Сёньня ж ручнік з вышытым ці вытканым узорам — знак павагі да традыцыяў і эстэтыкі продкаў.
Так. Куцьця́. Традыцыйна варыцца зь ячных крупаў, зь мёдам, і ў памінальныя дні, і на Каляды.
Не. Гэта куцьця́. Традыцыйна варыцца зь ячных крупаў, зь мёдам, і ў памінальныя дні, і на Каляды. А калдуны — страва зь мяснога фаршу ў бульбе, а таксама ў цесьце (рас. „пельмени“).
Не. Гэта куцьця́. Традыцыйна варыцца зь ячных крупаў, зь мёдам, і ў памінальныя дні, і на Каляды. А мядовік — печаны на мёдзе пернік (рас. „коврижка“).
Так. Тры стравы ці больш. Калі больш, то ў розных мясьцінах або няцотны, або цотны лік: сем, адзінаццаць, дванаццаць страваў. Акрамя куцьці, гэта бліны, верашчака, крупнік з грыбамі або рыбай (не напой!) ды іншае.
Не. Тры стравы ці больш. Калі больш, то ў розных мясьцінах або няцотны, або цотны лік: сем, адзінаццаць, дванаццаць страваў. Акрамя куцьці, гэта бліны, верашчака, крупнік з грыбамі або рыбай (не напой!) ды іншае.
Не. Тры стравы ці больш. Калі больш, то ў розных мясьцінах або няцотны, або цотны лік: сем, адзінаццаць, дванаццаць страваў. Акрамя куцьці, гэта бліны, верашчака, крупнік з грыбамі або рыбай (не напой!) ды іншае.
Хоць наготкі восеньскія кветкі, але не. Дзядоўская чарка і дзядоўская міска — частка рытуалу Дзядоўскай вячэры. Кожны крыху налівае з сваёй чаркі і накладае з сваёй талеркі.
Так. Дзядоўская чарка і дзядоўская міска — частка рытуалу Дзядоўскай вячэры. Туды кожны крыху налівае з сваёй чаркі і накладае з сваёй талеркі.
Не. Дзядоўская чарка і дзядоўская міска — частка рытуалу Дзядоўскай вячэры. Туды кожны крыху налівае з сваёй чаркі і накладае з сваёй талеркі.
Не. Верылі, што можна пабачыць пры́віды Дзядоў, калі ня спаць ноч пасьля Дзядоўскай вячэры.
Так. Верылі, што можна пабачыць пры́віды Дзядоў, калі ня спаць ноч пасьля Дзядоўскай вячэры.
Не. Верылі, што можна пабачыць пры́віды Дзядоў, калі ня спаць ноч пасьля Дзядоўскай вячэры.
Не. Зьнічы́. Зьніч — сьвяты агонь. Цяпер зьнічамі называюць сьвечкі ў вогнетрывалым (шкляным, мэталічным) начыньні. А зьнічка — мэтэор на небе. Паходня — палка з наматаным прасмоленым пакульлем, факел.
Так. Зьнічы́. Зьніч — сьвяты агонь. Цяпер зьнічамі называюць сьвечкі ў вогнетрывалым (шкляным, мэталічным) начыньні. А зьнічка — мэтэор на небе.
Не. Зьнічы́. Зьніч — сьвяты агонь. Цяпер зьнічамі называюць сьвечкі ў вогнетрывалым (шкляным, мэталічным) начыньні. А зьнічка — мэтэор на небе.
Не. Турмы на Лукішках яшчэ не было, і маладых вальнадумцаў расейцы замкнулі ў кельлі кляштару, частку якога забралі ў базылянаў пад турму. Дзея 3-й часткі „Дзядоў“ Міцкевіча адбываецца там.
Не. Маладых вальнадумцаў расейцы замкнулі ў кельлі кляштару, частку якога забралі ў базылянаў пад турму. Дзея 3-й часткі „Дзядоў“ Міцкевіча адбываецца там. Ссылкі былі потым...
Так. Маладых вальнадумцаў расейцы замкнулі ў кельлі кляштару, частку якога забралі ў базылянаў пад турму. Дзея 3-й часткі „Дзядоў“ Міцкевіча адбываецца там.
Не, беларусізмы ў паэме іншыя: словы Беларусь, Куцьця, турма, а таксама туман, пірог, гляк, сама назва паэмы Дзяды і г.д. — Міцкевіч ня мог абысьціся без уплыву беларускае мовы.
Не. Русізмы ў паэме трапляюцца, але Міцкевіч быў найперш пад уплывам беларускае мовы. Беларусізмы — словы Беларусь, Куцьця, турма, а таксама туман, пірог, гляк, сама назва паэмы Дзяды і шмат іншых.
Так. Словы Беларусь, Куцьця, турма, а таксама туман, пірог, гляк, сама назва паэмы Дзяды і шмат іншых — Міцкевіч ня мог абысьціся без уплыву беларускае мовы.
Не. „Сьвятыя Дзяды, вы сюды прыляцелі, пілí, елі, ляціце ж цяпер да сябе!“ — так гаспадар заканчваў рытуал. А словы „Ці быў тут хто, ці ня быў?“ — з Купалавай паэмы „На Куцьцю“.
Так. „Сьвятыя Дзяды, вы сюды прыляцелі, пілí, елі, ляціце ж цяпер да сябе!“ — гэтымі словамі гаспадар заканчваў рытуал.
Не. Сьпяшацца далучацца да Дзядоў ня варта. „Сьвятыя Дзяды, вы сюды прыляцелі, пілí, елі, ляціце ж цяпер да сябе!“ — так гаспадар заканчваў рытуал.