У пятніцу, 20 траўня, адзін з апошніх украінскіх абаронцаў Марыюпалю, што заставаліся на заводзе «Азоўсталь», Дзьмітрый Казацкі (пазыўны «Орэст») напісаў у твітэры:
«Пакуль я буду ў палоне, пакіну вам свае фатаграфіі ў самай лепшай якасьці. Адпраўляйце іх на ўсе журналісцкія прэміі і фатаконкурсы, калі я што-небудзь выйграю, пасьля выхаду [з палону] будзе вельмі прыемна. Дзякуй усім за падтрымку! Да сустрэчы».
Дзьмітры Казацкі вучыўся ва ўнівэрсытэце ў Польшчы. Вярнуўся на радзіму ў 2014 годзе, калі пачаўся Майдан. Праходзіў вайсковую службу ў Марыюпалі з 2015 году. У 2017 годзе ўступіў у полк «Азоў».
Нядзеля, 15 траўня. Дзьмітры Казацкі сьпявае пад грукат чарговага абстрэлу «Стэфанію» — песьню ўкраінскага гурту Kalush Orchestra, зь якой яна перамагла на «Эўрабачаньні»:
Калі кальцо атачэньня вакол гораду сьціснулася, вымусіўшы ўкраінскіх вайскоўцаў схавацца ў сутарэньнях «Азоўсталі», Казацкі стаў свайго роду «вачыма» трагедыі, якая там адбывалася: ён штодня здымаў на сваю камэру, як сотні і тысячы людзей, у тым ліку мірных жыхароў, спрабавалі выжыць пад бесьперапыннымі расейскімі бамбёжкамі і ракетнымі ўдарамі. Выжыць зь цяжкімі раненьнямі і бязь лекаў для іх лячэньня, бяз чыстай пітной вады і практычна бязь ежы.
Многія фатаграфіі Дзьмітрыя Казацкага абляцелі першыя палосы сусьветных СМІ.
Кажучы «да сустрэчы» сваім чытачам у твітэры, ён пакінуў спасылку на апошнія свае здымкі, якія яму ўдалося загрузіць у сетку.
Баі за Марыюпаль ішлі амаль тры месяцы. У пятніцу міністар абароны Расеі Сяргей Шайгу заявіў, што за апошнія дні ў палон здаліся 1908 украінскіх вайскоўцаў, што заставаліся на «Азоўсталі». Украіна гэтую лічбу не камэнтуе, а вываз сваіх вайскоўцаў з заводу на кантраляваную Расеяй тэрыторыю называе «эвакуацыяй» — хоць украінскія ўлады і кажуць, што неўзабаве «эвакуаваныя» будуць абмененыя на расейцаў, узятых у палон УСУ.
Днём 20 траўня камандзір палку «Азоў» Дзяніс Пракапенка апублікаваў відэазварот. Ён пацьвердзіў, што камандаваньне ўкраінскага войска аддала яму і яго таварышам загад спыніць абарону дзеля захаваньня жыцьця байцоў.
«Цывільных удалося эвакуаваць. Цяжка параненыя атрымалі неабходную дапамогу, іх удалося эвакуаваць з далейшым абменам і дастаўкай на тэрыторыю, падкантрольную Ўкраіне. Што да загінулых герояў, працэс працягваецца. Спадзяюся, што найбліжэйшым часам родныя і ўся Ўкраіна змогуць з ушанаваньнямі пахаваць сваіх воінаў», — заявіў Пракапенка.
«Я ўжо ня ведаю, што нам трэба зрабіць, каб выбрацца з Марыюпалю жывымі, выратаваць жыцьцё абаронцам, якія выконваюць загад да апошняга, колькі яшчэ трымацца? Да каго зьвяртацца? Уладзімір Зяленскі, калі будуць якія-небудзь дзеяньні? Наш час заканчваецца», — напісаў Казацкі 3 траўня.
Украінскім вайскоўцам удалося пратрымацца на «Азоўсталі» яшчэ два з паловай тыдні, скоўваючы расейскія войскі і вымушаючы іх працягваць спробы штурму заводу. Прэзыдэнт Украіны толькі паўтараў, што ў войска няма магчымасьці разблякаваць Марыюпаль ваенным шляхам.
17 траўня Казацкі даў інтэрвію ўкраінскаму тэлеканалу «Громадське».
«Я быў вайскоўцам, і мы рыхтаваліся да абароны гораду, але я наогул не чакаў, што з Марыюпалем будзе такая сытуацыя. Мы чакалі, што яны могуць пайсьці з усходняга боку, з так званай „ДНР“ ці з мора. Аднак ня думалі, што яны так разбураць горад», — казаў ён.
Па дадзеных Генштабу Ўзброеных сіл Украіны, абарона Марыюпалю «не дазволіла праціўніку вызваліць групоўку колькасьцю ў 17 батальённых тактычных груп (каля 20 тысяч чалавек) на іншыя напрамкі. Тым самым украінскія вайскоўцы перашкодзілі расейскім войскам рэалізаваць плян хуткага захопу Запарожжа, ажыцьцявіць выхад на адміністрацыйныя межы Данецкай і Запароскай абласьцей, а таксама стварыць умовы для акружэньня групоўкі Апэрацыі Аб'яднаных Сіл».
Пакуль незразумела, колькі ўкраінскіх вайскоўцаў застаюцца на «Азоўсталі». У любым выпадку, у іх ліку былі далёка ня толькі байцы «Азова»: гэта таксама вайскоўцы 12-й брыгады Нацыянальнай гвардыі Ўкраіны, 36-й асобнай брыгады марской пяхоты, памежнікі, паліцыянты, добраахвотнікі, тэрытарыяльная абарона Марыюпалю — гэта значыць, звычайныя мірныя людзі, якія ўзялі ў рукі зброю, каб бараніць свой горад.
20 траўня расейскія СМІ паведамілі, што камандзір 36-й брыгады Сяргей Валынскі таксама выйшаў з «Азоўсталі» і здаўся расейскім вайскоўцам. Украінскі бок па стане на вечар пятніцы гэтую інфармацыю не пацьвердзіў.
«Здаецца, быццам я апынуўся ў нейкім пякельным рэаліці-шоў, дзе мы, вайскоўцы, змагаемся за жыцьцё, выкарыстоўваем кожны шанец для выратаваньня, а ўвесь сьвет проста назірае цікавы сюжэт! Такія сцэнары выкарыстоўваюцца ў фільмах і сэрыялах. Розьніца толькі ў тым, што гэта ня фільм, а мы — ня выдуманыя пэрсанажы! Гэта рэальнае жыцьцё! Боль, пакуты, голад, мукі, сьлёзы, страх, сьмерць — усё сапраўднае!» — пісаў Валынскі 7 траўня. Гэты пост і цяпер застаецца апошнім у яго фэйсбуку.
«Асабіста мяне матывуюць і трымаюць думкі аб лепшай будучыні для ўсіх нас, аб перамозе. Таксама прыемна, што ўсе абаронцы Марыюпалю і „Азоўсталі“ зараз сталі сымбалем стойкасьці ня толькі для Ўкраіны, але і для сусьветнай супольнасьці. Я спадзяюся, што іншыя нашы вайскоўцы глядзяць на нас, матывуюцца і працягваюць трымаць абарону», — казаў Дзьмітры Казацкі ў інтэрвію «Грамадзкаму» за тры дні да таго, як здаўся ў палон.
«Нам застаецца толькі маліцца за хлопцаў і верыць, што ўсе яны вернуцца жывымі героямі», — пішуць камэнтатары на яго старонцы ў фэйсбуку пасьля разьвітальнага паста Казацкага з «Азоўсталі».
Арыгінал публікацыі Марка Крутава на сайце расейскай службы Радыё Свабода.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам. Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы пачалі бамбаваць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- З прыходам да ўлады ў ЗША Дональда Трампа рэзка актывізавалася тэма магчымых мірных перамоваў. Прэзыдэнт ЗША абнавіў свае патрабаваньні да эўрапейскіх краінаў-сяброў NATO павялічваць выдаткі на абарону. Таксама палітык заявіў, што хоча, каб Украіна дала Злучаным Штатам кантроль за сваімі радовішчамі рэдказямельных выкапняў у абмен на фінансавую падтрымку яе ваенных дзеяньняў супраць Расеі.
- У ноч на 14 лютага Расея бесьпілётнікам атакавала Чарнобыльскую АЭС, на саркафагу над разбураным у 1986-м пры чарнобыльскай катастрофе энэргаблёку пачаўся пажар, які ня могуць патушыць некалькі дзён.
- 12 лютага 2025 Трамп пагутарыў па тэлефоне з Пуціным, і 18 лютага 2025 году ў Эр-Рыядзе (Саудаўская Арабія) пачалася двухбаковая сустрэча з удзелам дзяржаўнага сакратара ЗША Марка Рубіё і кіраўніка МЗС Расеі Сяргея Лаўрова. Украіна на перамовы не запрошаная. Перад гэтым у Мюнхэне (Нямеччына) і Парыжы (Францыя) адбыліся, адпаведна, канфэрэнцыя па бясьпецы і саміт вядучых краінаў ЭЗ, але на іх так і ня выпрацавалі пляну доўгатэрміновай падтрымкі Ўкраіны. Акрамя таго, Вугоршчына — сябра Эўразьвязу, NATO і пры гэтым ляяльная да Расеі — дыстанцыявалася ад абмеркаваньня далейшай вайсковай дапамогі Кіеву, абвінаваціўшы іншыя краіны ў падбухторваньні далейшай вайны.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.