Калі не лічыць даўняй зьдзеклівай прапановы Пуціна пра ўваходжаньне Беларусі ў склад Расеі «шасьцю абласьцямі», ніколі раней ад высокапастаўленага расейскага чыноўніка такога рангу не агучвалася падобная мэта.
Дзьмітрый Мядзьведзеў у сваім чарговым антыпольскім артыкуле для расейскай прапагандысцкай агенцыі «Спутник» прапануе сёлета адзначыць як сьвята 250-годдзе першага падзелу Рэчы Паспалітай. Ён піша:
«Сёлета спаўняецца 250 гадоў гістарычнай падзеі, калі была вырашана праблема векавога польска-каталіцкага прыгнёту большасьці насельніцтва тых тэрыторый (хоць бы і ў выніку непасрэднага ваеннага ўмяшаньня ва ўнутраныя канфлікты) — прыгнечаныя былі выратаваны ад прыгнятальнікаў. Белая Русь вярнулася „ў родную гавань“. Лічу, што сёлета варта было б адзначыць гэтую юбілейную дату — як дату аб’яднаньня Вялікай і Белай Русі, расейскага і беларускага народаў».
Чаму для сьвята прапануецца менавіта гэта дата? Чаму тады ўжо не 1795 год, калі адбыўся апошні, трэці падзел, у выніку якога Рэч Паспалітая была канчаткова зьнішчаная, а ўсе этнічныя беларускія землі гвалтам далучаныя да Расейскай імпэрыі? Толькі таму, што цяпер на двары 2022-і, а не 2025 год, і прасьцей абгрунтоўваць прыдуманы «юбілей»?
Разьвітаньне з радзімай
Для беларусаў 1772-ы быў драматычным годам. У выніку першага падзелу беларуская нацыя, якая дагэтуль жыла ў адзінай супольнай дзяржаве — Рэчы Паспалітай — аказалася падзеленай. Ад краіны па жывому адрэзалі вялізны кавалак тэрыторыі на ўсходзе (92 тыс. км² з 1,3 млн чалавек).
Полацак, Віцебск, Магілёў сталі правінцыйнымі расейскімі гарадамі. Дзяржаўная мяжа пралягла на захад ад Дняпра, Друці і Дзьвіны. Нашы продкі перажывалі гэта як трагедыю сваёй зьнясіленай радзімы, якая не магла супрацьстаяць больш магутным хцівым суседзям.
Гэта быў толькі першы акт трагедыі: у 1772-м мала хто мог чакаць, што праз два дзесяцігодзьдзі Рэч Паспалітая ўвогуле зьнікне з мапы сьвету.
Дзьмітрый Мядзьведзеў прапануе перапісаць агульнапрынятую гісторыю XVIII стагодзьдзя і зацьвердзіць, што ніякіх падзелаў нібыта ўвогуле не было:
«Наша савецкае імкненьне дагадзіць Польшчы выяўлялася таксама ў тым, што ў адносінах да гістарычных падзеяў другой паловы XVIII стагодзьдзя выкарыстоўваўся тэрмін „падзелы Польшчы“. Так што мы ў Расеі сталі глядзець на тыя падзеі як бы з польскага гледзішча. Зрэшты, не сакрэт, што, у сутнасьці, да падзелаў Польшчы тады (як і ў 1939 годзе) Расея ніякага дачыненьня ня мела. Кацярына II вяртала сабе „сваё“, не рвучыся на землі, населеныя палякамі. А вяртаньне свайго нельга называць „падзеламі“ чагосьці іншага. Польшча тады была падзелена паміж Прусіяй і Аўстрыяй. А да Расеі былі далучаныя землі, заваяваныя Літвой у сярэднявеччы. Зь пераважна праваслаўным насельніцтвам».
Аказваецца, не было ніякага зьнішчэньня незалежнай дзяржавы, ніякай анэксіі: расейская імпэратрыца проста «вяртала сваё» (арыентуючыся, відавочна, на мапы старажытнарускіх княстваў). А што, калі гэтак жа захочуць «вяртаць сваё» нашчадкі Казанскага, Астраханскага, Крымскага, Сібірскага ханстваў, Залатой Арды? Што засталося б ад расейскай дзяржавы, уся гісторыя якой за апошнія 500 год — гэта гісторыя няспынных тэрытарыяльных захопаў суседніх дзяржаў і народаў?
Гора, калі палітыкі, надзеленыя ўладай і вайсковай сілай, замест таго каб займацца ўладкаваньнем сваёй сучаснай зусім ня самай заможнай дзяржавы, празьмерна захапляюцца далёкай гісторыяй — да такой ступені, што блытаюць гістарычныя мапы з сучаснымі. Сёньняшняя вайна ва Ўкраіне — гэта якраз такая спроба павярнуць гісторыю назад, «вярнуць сваё».
Найвялікшы інтэгратар — не Лукашэнка, а Кацярына ІІ?
Адметна, што дзяржаўная прапаганда ў Менску чамусьці маўчыць і не падтрымлівае гучную ініцыятыву высокапастаўленага расейскага чыноўніка. Артыкул Мядзьведзева ў Менску не сьпяшаюцца ні перадрукоўваць, ні камэнтаваць. І на тое ёсьць важкія прычыны.
Па-першае, «вяртаньне ў родную гавань» на ўзор Крыму зусім не ўваходзіць у пляны Лукашэнкі: і для Беларусі, і для яго асабіста гэта мела б фатальныя наступствы. Па-другое, калі абвяшчаць новы дзень «аб’яднаньня Вялікай і Белай Русі, расейскага і беларускага народаў» — то як тады быць з «Днём яднаньня народаў Беларусі і Расеі» 2 красавіка — датай, якую асабіста Лукашэнка спрабуе без вялікага посьпеху піярыць ужо больш як чвэрць стагодзьдзя? І ўвогуле, што ж тады атрымліваецца: самы вялікі інтэгратар — ня ён, а нейкая Кацярына ІІ?
Дарэчы, у Масквы ўжо ёсьць ня надта ўдалы досьвед сьвяткаваньня юбілею «ўзьяднаньня братэрскіх народаў». У 1954 годзе ў СССР зь вялікай пыхай адзначалі 300-годзьдзе Пераяслаўскай рады, якую савецкая Масква вырашыла трактаваць як акт «узьяднаньня» Ўкраіны з Расеяй. Тады ў Кіеве, Львове і Маскве з гэтай нагоды правялі вайсковыя парады, а па ўсёй дзяржаве — масавыя сьвяткаваньні, якія расьцягнуліся на паўмесяца.
І менавіта да гэтага 300-годзьдзя «ўзьяднаньня» Ўкраіне са складу РСФСР перадалі Крымскую вобласьць. Маўляў, якія рахункі між братамі. Той данайскі дар і праз многія дзесяцігодзьдзі адгукаецца для абодвух народаў вялізнымі бедамі.
Цікава, а да 250-годзьдзя «вяртаньня Белай Русі ў родную гавань» таксама будуць падарункі ад Масквы? Ну, напрыклад, Смаленск? Ці Бранск? Барані Божа ад такіх падарункаў і ад такіх гістарычных рэстаўратараў.
Думкі, выказаныя ў блогах, перадаюць погляды саміх аўтараў і не абавязкова адлюстроўваюць пазыцыю рэдакцыі.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам. Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы пачалі бамбаваць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- З прыходам да ўлады ў ЗША Дональда Трампа рэзка актывізавалася тэма магчымых мірных перамоваў. Прэзыдэнт ЗША абнавіў свае патрабаваньні да эўрапейскіх краінаў-сяброў NATO павялічваць выдаткі на абарону. Таксама палітык заявіў, што хоча, каб Украіна дала Злучаным Штатам кантроль за сваімі радовішчамі рэдказямельных выкапняў у абмен на фінансавую падтрымку яе ваенных дзеяньняў супраць Расеі.
- У ноч на 14 лютага Расея бесьпілётнікам атакавала Чарнобыльскую АЭС, на саркафагу над разбураным у 1986-м пры чарнобыльскай катастрофе энэргаблёку пачаўся пажар, які ня могуць патушыць некалькі дзён.
- 12 лютага 2025 Трамп пагутарыў па тэлефоне з Пуціным, і 18 лютага 2025 году ў Эр-Рыядзе (Саудаўская Арабія) пачалася двухбаковая сустрэча з удзелам дзяржаўнага сакратара ЗША Марка Рубіё і кіраўніка МЗС Расеі Сяргея Лаўрова. Украіна на перамовы не запрошаная. Перад гэтым у Мюнхэне (Нямеччына) і Парыжы (Францыя) адбыліся, адпаведна, канфэрэнцыя па бясьпецы і саміт вядучых краінаў ЭЗ, але на іх так і ня выпрацавалі пляну доўгатэрміновай падтрымкі Ўкраіны. Акрамя таго, Вугоршчына — сябра Эўразьвязу, NATO і пры гэтым ляяльная да Расеі — дыстанцыявалася ад абмеркаваньня далейшай вайсковай дапамогі Кіеву, абвінаваціўшы іншыя краіны ў падбухторваньні далейшай вайны.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
