Ці ўсё вы ведаеце пра беларускую мову? ТЭСТ
21 лютага ў сьвеце адзначаецца Міжнародны дзень роднай мовы. Ён быў абвешчаны UNESCO ў 1999 годзе. Прайдзіце тэст, каб даведацца: чым у беларускай мове варта ганарыцца, а чаго саромецца?
Не, хрэн не захоўвалі ў гліняных збанах. Папраўдзе ў Гнёздаўскіх курганах пад Смаленскам знойдзены збан з надпісам ГОРОУШNА ці ГОРОУXΨА, які датуецца пачаткам Х ст.
Не, нашыя продкі не пісалі словаў, за якія сорамна перад нашчадкамі. Папраўдзе ў Гнёздаўскіх курганах пад Смаленскам знойдзены збан з надпісам ГОРОУШNА ці ГОРОУXΨА, які датуецца пачаткам Х ст.
Так. У Гнёздаўскіх курганах пад Смаленскам знойдзены збан з надпісам ГОРОУШNА ці ГОРОУXΨА, які датуецца пачаткам Х ст.
Амаль што. Праўда, смаленскія крывічы ў Х ст. яшчэ не маглі прадбачыць пазьнейшага княжаньня ў Полацку Ўсяслава Чарадзея. Папраўдзе ў Гнёздаўскіх курганах пад Смаленскам знойдзены збан з надпісам ГОРОУШNА ці ГОРОУXΨА.
Можна толькі смайлікамі. А папраўдзе, акрамя кірыліцы і лацінкі, пісалі па-беларуску арабіцай беларускія татары, ёсьць запісы па-беларуску габрэйскім пісьмом.
Не зусім. Акрамя кірыліцы і лацінкі, пісалі па-беларуску арабіцай беларускія татары, ёсьць запісы па-беларуску габрэйскім пісьмом.
Так. Першы альфабэт для запісу беларускае мовы — кірыліца, з XVI ст. ўжывалі і лацінку, беларускія татары пісалі па-беларуску арабіцай, акадэмік Карскі піша пра пэргамэнт XVIII ст. па-беларуску габрэйскім пісьмом.
Гэта цяпер у нас так, прычым ерогліфамі па-кітайску. А папраўдзе, акрамя кірыліцы і лацінкі, пісалі па-беларуску арабіцай беларускія татары, ёсьць запісы па-беларуску габрэйскім пісьмом.
Не было слова «ліцьвінскі», яно прыдумана зусім нядаўна. Рэгіянальнаю дыпляматычнаю моваю была беларуская. У 1646 г. расейскія паслы ў Варшаве нагадвалі: «Издавна повелось, что грамоты королевские к великому государю пишутся белорусским письмом».
Няма такой моўнай традыцыі. Рэгіянальнаю дыпляматычнаю моваю была беларуская. У 1646 г. расейскія паслы ў Варшаве нагадвалі: «Издавна повелось, что грамоты королевские к великому государю пишутся белорусским письмом».
Так, беларуская была рэгіянальнаю дыпляматычнаю моваю. У 1646 г. расейскія паслы ў Варшаве нагадвалі: «Издавна повелось, что грамоты королевские к великому государю пишутся белорусским письмом».
Не. Рэгіянальнаю дыпляматычнаю моваю была беларуская. У 1646 г. расейскія паслы ў Варшаве нагадвалі: «Издавна повелось, что грамоты королевские к великому государю пишутся белорусским письмом».
Так. Гэты прыхільнік расейскага цара хацеў стварыць агульную мову славян, але не пусьціў у яе беларускія гукі ДЗЬ і ЦЬ: «брыдкае агіднае вымаўленьне».
Не. Гэты прыхільнік расейскага цара хацеў стварыць агульную мову славян, але не пусьціў у яе беларускія гукі ДЗЬ і ЦЬ: «брыдкае агіднае вымаўленьне».
Не, ён сам харват, і большасьць гукаў у нас аднолькавыя. Гэты прыхільнік расейскага цара хацеў стварыць агульную мову славян, але не пусьціў у яе беларускія гукі ДЗЬ і ЦЬ: «брыдкае агіднае вымаўленьне».
Не. Гэты прыхільнік расейскага цара хацеў стварыць агульную мову славян, але не пусьціў у яе беларускія гукі ДЗЬ і ЦЬ: «брыдкае агіднае вымаўленьне».
Не. Па-першае, ССРБ зацьвердзіла дзяржаўнасьць чатырох моваў. Па-другое, Статут ВКЛ (2-е выд., 1566) замацаваў яшчэ старабеларускую мову як афіцыйную дзяржаўную.
Так. Статут ВКЛ (2-е выд.) замацаваў старабеларускую мову як афіцыйную дзяржаўную: «А пісар земскі маець па-руску літарамі і словы рускімі ўсі лісты і позвы пісаці а ня іншым языком і словы» (разьдзел 4, арт. 1).
Амаль што так: БНР абвясьціла дзяржаўнасьць беларускае мовы ўпершыню ў ХХ ст. Але памятайма пра Статут ВКЛ (2-е выд., 1566), які замацаваў яшчэ старабеларускую мову як афіцыйную дзяржаўную.
Тады прынялі Закон аб мовах і вярнулі беларускай мове дзяржаўнасьць. Але значна раней Статут ВКЛ (2-е выд., 1566) замацаваў старабеларускую мову як афіцыйную дзяржаўную.
Так. Дужка для кароткіх складоў у лацінскіх вершах. А наш Аляксандар Рыпінскі скарыстаў яе для літары Ŭ нескладовае.
Не. Ён лічыў, што беларускай мовы няма. Папраўдзе рымляне абазначалі кароткія склады ў вершах дужкай. А наш Аляксандар Рыпінскі скарыстаў яе для літары Ŭ.
Не. Скарына эканоміў літары, прапускаючы іх, а жонка прымушала яго эканоміць грошы. Папраўдзе рымляне абазначалі кароткія склады ў вершах дужкай. А наш Аляксандар Рыпінскі скарыстаў яе для літары Ŭ.
Не. Не пасьпеў, сышоў у адстаўку ў красавіку 1918. Папраўдзе рымляне абазначалі кароткія склады ў вершах дужкай. А наш Аляксандар Рыпінскі скарыстаў яе для літары Ŭ.
Не. Ім тады беларуская мова была зусім нецікавая. Раней, у 1916 г., выйшла інструкцыя нямецкага генэрал-фэльдмаршала Гіндэнбурга, і беларуская мова займела правы ў адукацыі і афіцыйнай дзейнасьці.
Не, нашто ж той імпэрыі афіцыйны статус беларускае мовы? Яны толькі скасавалі забарону друку па-беларуску (а маглі б і паласнуць). Папраўдзе толькі ў 1916 годзе паводле інструкцыі нямецкага генэрал-фэльдмаршала Гіндэнбурга беларуская мова займела правы ў адукацыі і афіцыйнай дзейнасьці.Так. Паводле інструкцыі нямецкага генэрал-фэльдмаршала Паўля фон Гіндэнбурга беларуская мова займела правы ў адукацыі і афіцыйнай дзейнасьці.
Так. Паводле інструкцыі нямецкага генэрал-фэльдмаршала Паўля фон Гіндэнбурга беларуская мова займела правы ў адукацыі і афіцыйнай дзейнасьці.
Гэта дзень дзяржаўнасьці беларускае мовы. Але правы ў адукацыі і афіцыйнай дзейнасьці яна займела раней, у 1916 г., паводле інструкцыі нямецкага генэрал-фэльдмаршала Гіндэнбурга.
Не. Мой, гай, рэй (толькі ў лацінцы J). Але ў Тарашкевіча была старадаўняя беларуская літара Ґ. А гук такі — у словах ґанак, мазґі, шваґра, ґузік.
Не, Тарашкевіч фобам ня быў. Затое ў яго была старадаўняя беларуская літара Ґ. А гук такі — у словах ґанак, мазґі, шваґра, ґузік.
Не. Хоць пазьней такія прапановы былі. У Тарашкевіча была старадаўняя беларуская літара Ґ. А гук такі — у словах ґанак, мазґі, шваґра, ґузік.
Так. Гэта старадаўняя беларуская літара, а гук такі — у словах мазґі, шваґра, ґузік.
Не. Карнілаў кіраваў тут асьветай адразу пасьля задушэньня паўстаньня Каліноўскага і быў прагматычны: «Что не доделал русский штык — доделает русская школа...»
Гэта ісьціна, але надта агульная. А Карнілаў кіраваў тут асьветай адразу пасьля задушэньня паўстаньня Каліноўскага і быў прагматычны: «Что не доделал русский штык — доделает русская школа...»
Так. Карнілаў кіраваў тут асьветай у 1864–1868 гадох, адразу пасьля задушэньня паўстаньня Каліноўскага.
У прынцыпе правільна, але Карнілаў таго ня мог прадбачыць. Ён кіраваў тут асьветай адразу пасьля задушэньня паўстаньня: «Что не доделал русский штык — доделает русская школа...»
Не. Ён вучыўся ў беларускай школе, але не гаворыць публічна па-беларуску. Гэта міністар фінансаў Баляслаў Шаціла ўсе даклады аб бюджэце на сэсіях Вярхоўнага Савету БССР рабіў па-беларуску.
Так. Баляслаў Шаціла быў унікальным прадстаўніком тэхнакратычнай савецкай намэнклятуры: усе даклады аб бюджэце на сэсіях Вярхоўнага Савету БССР рабіў па-беларуску.
Не. Заслужаны чэкіст родам з расейскай Поўначы ў гэтым не заўважаны. Гэта міністар фінансаў Баляслаў Шаціла ўсе даклады аб бюджэце на сэсіях Вярхоўнага Савету БССР рабіў па-беларуску.
Не. Хоць ён валодаў беларускай мовай, але выступаў па-беларуску рэдка. А міністар фінансаў Баляслаў Шаціла ўсе даклады аб бюджэце на сэсіях Вярхоўнага Савету БССР рабіў па-беларуску.
Беларусізацыя, вядома, мяккая, але не да такой ступені. Папраўдзе пытаюць, на якой мове патрэбная даведка (пра неасуджанасьць), і блянк адпаведны даюць у інфармацыйным цэнтры РУУС Менгарвыканкаму.
Тут вам міністэрства, а ня прачачная. Папраўдзе пытаюць, на якой мове патрэбная даведка (пра неасуджанасьць), і блянк адпаведны даюць у інфармацыйным цэнтры РУУС Менгарвыканкаму.
Так! У інфацэнтры пытаюць, на якой мове патрэбная даведка пра неасуджанасьць, і блянк адпаведны даюць.
Ну-у. Там жа берагуць пацыента ад стрэсу. Папраўдзе пытаюць, на якой мове патрэбная даведка (пра неасуджанасьць), і блянк адпаведны даюць у інфармацыйным цэнтры РУУС Менгарвыканкаму.
Не. Хоць гэта нашчадкі крывічоў. Тудаўляне — ад мясцовага тапоніма Малады Туд. Зьбераглі асаблівасьці мовы і звычаі
Тудаўляне — хто яны, гэтыя жыхары Расеі, якія хочуць звацца беларусамі?
Не. Хоць мо нехта зь дзяўчат там і танчыць твэрк. Тудаўляне — ад мясцовага тапоніма Малады Туд.
Тудаўляне — хто яны, гэтыя жыхары Расеі, якія хочуць звацца беларусамі?
Так. Назва ад тапоніма Малады Туд. Зьбераглі асаблівасьці мовы і звычаі
Тудаўляне — хто яны, гэтыя жыхары Расеі, якія хочуць звацца беларусамі?
Не. Хоць асаблівасьці беларускай фанэтыкі ў іхнай гаворцы ёсьць. Тудаўляне — ад мясцовага тапоніма Малады Туд.
Тудаўляне — хто яны, гэтыя жыхары Расеі, якія хочуць звацца беларусамі?
Так. Беларуская мова мае статус дзяржаўнай у Беларусі і мясцовай дапаможнай у 5 гмінах Падляскага ваяводзтва.
Можа, ды ня хоча. Яшчэ ў 5 гмінах Польшчы беларуская мова мае статус мясцовай дапаможнай.
Нягледзячы на наяўнасьць «союзного государства» і шматлікіх этнічных беларусаў у Расеі, беларуская мова там ніякага статусу ня мае. Яна дзяржаўная ў Беларусі, а таксама і мясцовая дапаможная ў 5 гмінах Польшчы.
Ну, гэтак змрочна было 110 гадоў таму. Цяпер беларуская мова мае статус дзяржаўнай у Беларусі і мясцовай дапаможнай у 5 гмінах Польшчы.
На жаль, не. Але і 10 школаў зусім неблагі паказьнік: пару гадоў таму вучыцца па-беларуску было забаронена.
Памылка. Усе лідэры БНР займаліся стварэньнем беларускіх школаў яшчэ да яе абвяшчэньня. У Менску беларускіх школаў было 10.
Памылка. Усе лідэры БНР займаліся стварэньнем беларускіх школаў яшчэ да яе абвяшчэньня. Беларускіх школаў у Менску было 10.
Так. Беларускіх школаў у Менску ужо было 10. Гэта плён некалькігадовай працы беларускіх адраджэнцаў і неблагі паказьнік: пару гадоў таму вучыцца па-беларуску было зусім забаронена.
Памылка. У Драздах ня школа, а цэлая акадэмія (чараўнікоў). А беларускіх школаў у сталіцы Беларусі 7 легальных і 1 падпольная.
Так. Прычым бальшыню гэтых школаў штурмуюць улетку бацькі: не хапае месцаў.
Перабор! 7 легальных і 1 падпольная. Прычым бальшыню гэтых школаў штурмуюць улетку бацькі: не хапае месцаў.
Ха-ха. Папраўдзе 8: 7 легальных і 1 падпольная. Прычым бальшыню гэтых школаў штурмуюць улетку бацькі: не хапае месцаў.
Пакуль што ня зьнікла, але на небясьпечную дарожку ступіла. Беларуская мова, паводле UNESCO, знаходзіцца на 1-й зь пяці ступеняў пагрозы (аслабленая, уразьлівая мова).
Так. Гэта першая зь пяці ступеняў пагрозы зьнікненьня.
Пакуль што не, але набліжаемся. Беларуская мова, паводле UNESCO, знаходзіцца на 1-й зь пяці ступеняў пагрозы (аслабленая, уразьлівая мова).
Каб жа так. Навукоўцы з UNESCO ведаюць рэальнае становішча. Беларуская мова, паводле іх, знаходзіцца на 1-й зь пяці ступеняў пагрозы (аслабленая, уразьлівая мова).