Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Як у Беларусі ўвялі двухэтапную сыстэму вывазу сьмецьця. ВІДЭА


У Расеі перапрацоўваюць усяго каля 4% сьмецьця, ва Ўкраіне — 7%, піша «Настоящее время». Беларусь у гэтым паказчыку за няпоўныя 20 гадоў змагла ня толькі наблізіцца да Польшчы і краінаў Балтыі, але і абагнаць Партугалію і Гішпанію.

У 2018 годзе 19% бытавых адходаў у краіне былі арыентаваныя ў перапрацоўку, пры гэтым, паводле афіцыйных зьвестак, кожны трэці жыхар краіны сартуе сваё сьмецьце.

Асобны збор сьмецьця ў Беларусі сталі актыўна папулярызаваць ў 2017 годзе: відэа зь лёзунгам «Наш клопат, а не янота» нават стала вірусным. Аднак маштабная інфармацыйная праца пачалася яшчэ 3-4 гады таму.

«Гэта яшчэ маленькі тэрмін для таго, каб у людзей ва ўсіх пакаленьнях зьявілася ўсьвядомленасьць, — кажа Натальля Блышчык, спэцыялістка ў адходах і хімічнай бясьпецы Цэнтру экалягічных рашэньняў. — А вось маладое пакаленьне і дзеці ўжо разумеюць, навошта гэта рабіць, чаму ёсьць тры розныя кантэйнэры і навошта трэба сьмецьце разьдзяляць».

Першыя кантэйнэры для паасобнага збору паперы, плястыку і шкла камунальнікі паставілі яшчэ ў пачатку 2000-х гадоў, але тады экспэрымэнт аказаўся няўдалым.

Па словах Натальлі Балышчык, дзяржаўныя органы аптымістычна думалі, што паставяць кантэйнэры для шкла, плястыку і паперы і чацьвёрты для зьмяшанага сьмецьця — і людзі кінуцца ўсё гэта разьдзяляць. Але гэтага не адбылося, таму што не была праведзена інфармацыйная праца, лічыць спэцыяліст.

У рознакаляровыя кантэйнэры паляцела ўсё запар, пасьля чаго вырашылі ўжыць двухэтапную сыстэму вывазу сьмецьця:

  • адна машына забірае з трох кантэйнэраў шкло, паперу і плястык (і ўсё гэта потым сартуюць на спэцыяльных заводах);
  • другая машына забірае ўсё астатняе сьмецьце і вывозіць яго на сьметнік.
Cьмецьцеперапрацоўчы сартавальны завод каля сьмецьцевага палігону "Трасьцянецкі". 2017 год
Cьмецьцеперапрацоўчы сартавальны завод каля сьмецьцевага палігону "Трасьцянецкі". 2017 год

Цяпер вывазам сьмецьця ў Беларусі займаюцца і прыватныя, і дзяржаўныя кампаніі.

«За 2018 год выкарыстоўвалі каля 19% адходаў — гэта прамая перапрацоўка: гэта значыць, што з адходаў мы атрымліваем у далейшым новую прадукцыю. У разьвітых краінах гэты адсотак таксама ня вельмі вялікі — каля 25-30%. Далейшае выкарыстаньне дасягаецца за кошт прымяненьня ў энэргетыцы і кампаставаньня», — распавядае Натальля Грынцэвіч, кіраўнік ДУ «Апэратар другасных матэрыяльных рэсурсаў».

З пачатку 2000-х гадоў у беларускіх дварах паставілі каля 90 тысяч спэцыяльных кантэйнэраў для асобнага збору сьмецьця.

Cьмецьцеперапрацоўчы сартавальны завод каля сьмецьцевага палігону "Трасьцянецкі". 2017 год
Cьмецьцеперапрацоўчы сартавальны завод каля сьмецьцевага палігону "Трасьцянецкі". 2017 год

Для офісаў, устаноў і прамысловых вытворчасьцяў стварылі асобную працэдуру. Калі арганізаваць збор адходаў сваімі сіламі ў нейкай кампаніі няма магчымасьці, трэба заплаціць унёсак у фонд, які займаецца разьвіцьцём нацыянальнай сыстэмы перапрацоўкі. Калі ж бізнэс утылізуе паперу, шкло і плястык самастойна, то ўладальнікі кампаніі атрымліваюць з гэтага фонду кампэнсацыю за кожную тону сабранага сьмецьця.

Беларусь можа некаторым постсавецкай краінам паказаць прыклад таго, як можна разьвівацца, упэўнена Натальля Блышчык. «Самы яскравы прыклад — стварэньне апэратара, які рэгулюе абыходжаньне з другаснымі матэрыяльнымі рэсурсамі. Гэта ўнікальная і выдатная практыка, якую можна пераймаць іншым краінам».

Колькасьць прыхільнікаў паасобнага збору сьмецьця ў Беларусі штогод расьце на 1-2%, але і сьмецьця на звалках зьбіраецца ўсё больш — у першую чаргу за кошт аднаразовай упакоўкі і танных плястыкавых прадуктаў. Таму з 2019 году ў краіне плянуюць, па-першае, спальваць частка адходаў, выкарыстоўваючы іх у якасьці паліва і кампосту.

А па-другое, увесьці дэпазытна-закладную сыстэму на шкляныя і плястыкавыя бутэлькі, а таксама на алюмініевыя бляшанкі з-пад алькагольных і безалькагольных напояў. За кожную такую ёмістасьць можна будзе атрымаць грошы, здаўшы яе ў тарамат — спэцыяльны аўтамат для тары, іх плянуюць паставіць у прадуктовых крамах.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG