Беларусь «пасьлядоўна ідзе шляхам абмежаваньня прымяненьня» сьмяротнага пакараньня, аднак у краіне не адбылося кардынальных зьменаў грамадзкай думкі, гаворыцца ў адказе Адміністрацыі прэзыдэнта на калектыўны зварот актывістаў з заклікам увесьці мараторый на сьмяротнае пакараньне, піша БелаПАН.
«Разглядаючы сьмяротнае пакараньне як зьяву выключную (сьмяротныя прысуды ў асноўным выносяцца за забойства, як правіла, дзьвюх і больш асобаў, па сукупнасьці іншых цяжкіх і асабліва цяжкіх злачынстваў), Беларусь пасьлядоўна ідзе шляхам абмежаваньня яго прымяненьня», — заявіў у адказе на зварот прадстаўнік Адміністрацыі прэзыдэнта Рыгор Шлык.
Ён адзначыў, што сьмяротнае пакараньне было выключана з санкцый шэрагу артыкулаў, не ўжываецца ў дачыненьні непаўналетніх і жанчын, а таксама мужчын, якія дасягнулі да дня вынясеньня прысуду 65 гадоў; у якасьці альтэрнатывы прымяняецца пажыцьцёвае зьняволеньне, а максымальны тэрмін пазбаўленьня волі павялічаны да 25 гадоў.
Разам з тым, адзначыў чыноўнік, у Беларусі «не адбылося кардынальных зьменаў грамадзкай думкі ў пытаньні сьмяротнага пакараньня» — па выніках праведзенага ў 1996 годзе рэфэрэндуму больш за 80% беларусаў, якія ўзялі ў ім удзел, выказаліся за яго захаваньне. Рыгор Шлык падкрэсьліў, што пытаньне «неабходна вырашаць толькі з улікам думкі насельніцтва нашай краіны».
На зварот адказаў і старшыня камісіі правоў чалавека Палаты прадстаўнікоў Андрэй Навумовіч, які кіруе рабочай групай для вывучэньня праблематыкі сьмяротнага пакараньня. Ён паўтарыў, што ў гэтым пытаньні «асноватворнай зьяўляецца гатоўнасьць грамадзтва да такіх рашэньняў», а 80% на рэфэрэндуме 1996 году галасавалі за захаваньне сьмяротнага пакараньня.
Паводле дэпутата, «цяпер адзінага пункту гледжаньня адносна пэрспэктываў адмены выключнай меры пакараньня ў нашай краіне няма». «У сувязі з гэтым вашыя прапановы не падтрымліваюцца», — сказаў Навумовіч.
10 сьнежня кіраўнік праваабарончага цэнтру «Прававая дапамога насельніцтву» Алег Волчак і сустаршыня аргкамітэту рэспубліканскага грамадзкага аб’яднаньня вэтэранаў баявых дзеяньняў у Аўганістане «Абаронцы Айчыны» Аляксандар Камароўскі накіравалі ў Адміністрацыю прэзыдэнта і Палату прадстаўнікоў зварот з заклікам да ўладаў увесьці мараторый на сьмяротнае пакараньне.
У 2018 годзе ў Беларусі пакаралі сьмерцю чатырох чалавек: неаднаразова судзімага жыхара Нароўлі Аляксея Міхаленю, які ў сакавіку 2016 году забіў суседзяў-пэнсіянэраў; Віктара Лётава, які ў 2017 годзе быў прызнаны вінаватым у забойстве сукамэрніка ў папраўчай калёніі ў Глыбокім, а таксама двух фігурантаў справы «чорных рыелтараў» Сямёна Беражнога і Ігара Гершанкова.
Паводле зьвестак праваабаронцаў, цяпер у камэры сьмяротнікаў застаюцца прызнаныя вінаватымі ў забойстве трох чалавек Аляксандар Жыльнікаў і Вячаслаў Сухарка.
Сьмяротнае пакараньне ў Беларусі
- Беларусь застаецца апошняй краінай Эўропы, дзе караюць сьмерцю.
- Усяго за гады незалежнасьці ў Беларусі вынесьлі каля 350 сьмяротных прысудаў (дакладная лічба невядомая).
- Улады Беларусі не паведамляюць пра выкананьне сьмяротных прысудаў. Пра гэта ўдаецца даведацца з паказаньняў іншых сьмяротнікаў або ад праваабаронцаў, якія кантактуюць з роднымі асуджаных.
- Эўразьвяз пэрыядычна заклікае Беларусь адмовіцца ад сьмяротнага пакараньня.
- Нягледзячы на ўсе просьбы міжнароднай супольнасьці, рэжым Лукашэнкі працягвае выносіць сьмяротныя прысуды. 19 кастрычніка 2023 вынесены чарговы зь іх — Аляксандру Таратуту са Слуцку, які забіў 3-гадовае дзіця.
- Дакладная колькасьць памілаваных таксама не вядомая. Раней беларускім праваабаронцам было вядома толькі пра два выпадкі памілаваньня асуджаных на сьмяротнае пакараньне за ўсю гісторыю незалежнай Беларусі. У канцы ліпеня 2024 году Лукашэнка памілаваў асуджанага на сьмяротнае пакараньне грамадзяніна Нямеччыны Рыка Крыгера, пасьля гэтага яго вызвалілі ў рамках вялікага абмену вязьнямі паміж Расеяй і краінамі Захаду.
- Лукашэнка ў 2012 годзе казаў, што за ўсю гісторыю свайго прэзыдэнцтва памілаваў толькі аднаго чалавека (пасьля гэтага, у 2021 годзе, ён памілаваў асуджаных да сьмяротнага пакараньня братоў Косьцевых). Разам з тым МУС Беларусі яшчэ ў 2012-м сьцьвярджала, што за 13 гадоў было памілавана 156 сьмяротнікаў (замена сьмяротнага прысуду на пажыцьцёвае зьняволеньне).
