Станіслаў Шушкевіч: «Беларусь зойме годнае месца ў Эўропе»

Дэклярацыя аб дзяржаўным сувэрэнітэце абвясьціла «поўны дзяржаўны сувэрэнітэт Рэспублікі Беларусь як вяршэнства, самастойнасьць і паўнату дзяржаўнай улады рэспублікі ў межах яе тэрыторыі, правамоцнасьць яе законаў, незалежнасьць рэспублікі ў зьнешніх дачыненьнях». 27 ліпеня было абвешчана Днём незалежнасьці Беларусі. 25 жніўня 1991 году Дэклярацыя аб дзяржаўным сувэрэнітэце атрымала статус канстытуцыйнага закону, на падставе якога былі ўнесеныя зьмены і дадаткі ў Канстытуцыю 1978 году. Новая Канстытуцыя была прынятая 15 сакавіка 1994 году.

«Як зьдзейсьнілася тое, за што вы галасавалі?»

Беларускі паэт, публіцыст і перакладчык, былы рэдактар газэты «Літаратура і мастацтва» Анатоль Вярцінскі на пытаньне пра зьдзяйсьненьне задуманага адказаў гэтак:

«На жаль, ня зьдзейсьнілася. Возьмем адзін факт: дзень 27 ліпеня афіцыйна ў Беларусі не адзначаецца, ігнаруецца і робіцца выгляд, што Дэклярацыі як такой не было. Я маю на ўвазе, што Дзень незалежнасьці сьвяткуецца 3 ліпеня — нешта такое недарэчнае, амаль абсурднае».




Мовазнавец, палітык і дыплямат, былы амбасадар Беларусі ў Нямеччыне Пятро Садоўскі трымаецца такой думкі:

«Зразумела, што ня зьдзейсьнілася ўсё гэта. Дэ-юрэ мы нібыта незалежныя. А дэ-факта — як нацыя мы недабудаваліся. Проста я сузіральна спадзяюся, што ўсё гэта павінна скончыцца, бо гэта ненармальна. А ненармальнае ж — яно не кансэрвуецца навечна. Таму ў мяне ў гэтым сэнсе і аптымізм, і ўпэўненасьць, што будзем мы гэтую дату адзначаць як сапраўдную, а ня нейкую мітычную».

Лінгвіст і палітык, былы старшыня Партыі БНФ і ГА «БНФ «Адраджэньне» Лявон Баршчэўскі пра рэалізацыю таго, то было закладзена ў Дэклярацыі аб дзяржаўным сувэрэнітэце, сказаў наступнае:

«Безумоўна, рэалізавана. Нават у сёньняшняй дзіўнаватай незалежнай беларускай дзяржаве ўсё-ткі рэалізавана тое, што запісана ў Дэклярацыі. Адзінае — важны пункт аб дзяржаўных гарантыях мовы, культуры застаўся на паперы. Таксама тая частка, якая закладала дэмакратычныя прынцыпы, яна таксама не рэалізаваная ў той меры, як нам гэта бачылася. Але гэта непазьбежна — усе краіны рана ці позна робяцца дэмакратычнымі. Можна толькі зацягнуць таталітарызм і аўтарытарызм, але нельга навечна яго замацаваць».

Археоляг, гісторык і грамадзкі дзеяч, старшыня Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны Алег Трусаў трымаецца гэткага меркаваньня:

«Фактычна, калі пачытаць той дакумэнт, які быў прыняты, то рэалізавалася ўсё. Нашая дэлегацыя як незалежнай дзяржавы зараз знаходзіцца на алімпіядзе ў Лёндане. А каб не было тае Дэклярацыі, то былі б пяць чалавек у складзе расейскай, дый усё. Бо калі мы прымалі Дэклярацыю аб дзяржаўным сувэрэнітэце, то яшчэ мала хто верыў, што Беларусь стане цалкам незалежнай дзяржавай».

Эканаміст і палітык, намесьнік старшыні Кансэрватыўна-хрысьціянскай партыі БНФ Юрась Беленькі пра ідэі Дэклярацыі і іх зьдзяйсьненьне мяркуе вось як:


«Прыняцьце Дэклярацыі — гэта найважнейшы крок для незалежнасьці краіны. Так, ёсьць моманты, калі на кароткі пэрыяд грамадзтва запальваецца аптымізмам, а затым астывае. Але якраз апошнія 18 гадоў і паказалі, што, нягледзячы на гэты фантастычны „накат“ на краіну, на яе незалежніцкую ідэю, Беларусь выстаяла, яна юрыдычна незалежная. І гэта дае вельмі добры аптымізм у тым, што на гэтай базе новы этап адраджэньня будзе вельмі моцны і вельмі імклівы».

Беларускі навуковец і палітык, член-карэспандэнт Нацыянальнай акадэміі навук, дэпутат Вярхоўнага савету 12-га і 13-га скліканьня, першы кіраўнік незалежнай Беларусі, адзін з трох удзельнікаў падпісаньня Белавескага пагадненьня аб юрыдычным замацаваньні распаду СССР Станіслаў Шушкевіч пра рэалізацыю ідэяў Дэклярацыі аб дзяржаўным сувэрэнітэце Беларусі сказаў гэтак:

«У значнай ступені рэалізавалася, бо юрыдычна мы маем незалежнасьць, і 27 ліпеня для мяне асабіста сьвята. Бо скарыстаўшы прапанову, якую, дарэчы, зрабіў ЦК кампартыі Беларусі, скарыстаўшы напрацоўкі, зробленыя Беларускім Народным Фронтам, стварыўшы дзьве камісіі, мы падрыхтавалі тэкст Дэклярацыі аб незалежнасьці і зацьвердзілі яго 27 ліпеня. На мой погляд, ён зьяўляецца ўзорам дакумэнту, які ўсталёўвае незалежнасьць, і, па сутнасьці, мы зацьвердзілі асноўныя палажэньні і далі падставы распрацаваць добрую Канстытуцыю. Быў добры рывок наперад, але адступленьне пасьля адназначна адбылося.

Я думаю, што тое, што мы адстаялі 27 ліпеня 22 гады таму, час прывядзе да таго, што мы вернемся да бел-чырвона-белага сьцяга, мы вернемся да герба „Пагоня“ , мы вернемся да павагі беларускай мовы і зоймем годнае месца ў Эўропе».