Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Вываз у лес — улюбёны прыём нашчадкаў чэкістаў


Будынак КДБ у Менску.
Будынак КДБ у Менску.

19 сьнежня ў Менску пасьля пэрфомансу «КДБацька» зьніклі тры актывісткі ўкраінскага жаночага руху Femen. Іна Шаўчэнка, Аксана Шачко і Аляксандра Нямчынава ў грыме з вусамі і з плякатамі «Жыве Беларусь!» топлес акупавалі прыступкі будынка КДБ, скандуючы лёзунгі ў падтрымку беларусаў. Нягледзячы на тое, што адразу пасьля акцыі дзяўчатам удалося ўцячы, празь некалькі гадзінаў тэлефонная сувязь зь імі зьнікла. А праз суткі яны знайшліся ў лесе блізу глухой вёскі ў Ельскім раёне — зьбітыя, маральна і фізычна прыніжаныя. У сілавых структурах гавораць, што ня маюць да гэтага ніякага дачыненьня.

Аляксандра Нямчынава
Аляксандра Нямчынава
Іна Шаўчэнка
Іна Шаўчэнка
Аксана Шачко
Аксана Шачко
Амаль суткі нічога не было вядома пра трох актывістак Femen. Толькі сёньня ў другой палове дня шакуючыя факты іх падарожжа ў Беларусь дазналася кіраўніца арганізацыі Ганна Гуцал, да якой дзяўчаты здолелі датэлефанавацца. Як расказала Ганна, учора ўвечары ўкраінак на менскім вакзале захапілі супрацоўнікі КДБ, усю ноч вазілі іх у машыне, потым вывезьлі ў лес, аблілі алеем, пагражалі падпаліць, адрэзалі валасы, пры гэтым ўсё здымалі на відэакамэру. Там жа іх і пакінулі, забраўшы папярэдне ўсе дакумэнты. Дзяўчаты самастойна дабраліся да вёскі Бякі́ Ельскага раёну Гомельскай вобласьці, дзе і папрасілі тэлефон у мясцовых жыхароў. Дзеля высьвятленьня абставінаў таго, што адбылося, на Гомельшчыну выехалі супрацоўнікі ўкраінскага кансуляту.

Ганна Гуцал кажа, што, відаць, недаацанілі яны мэтады працы беларускага КДБ:

«Я думаю, што мы недаацанілі ня тое што магчымасьці КДБ, недаацанілі іх цынічнасьць, іх беспрынцыпнасьць. Мы чакалі, што можам быць арыштаваныя і былі гатовыя да гэтага. Тады, прынамсі, мы ведалі б: дзе знаходзяцца дзяўчаты, як ім дапамагчы, што з гэтым усім рабіць? А ў дадзенай сытуацыі мы апынуліся ў такім становішчы, што ня ведалі, дзе яны. Людзі проста зьніклі! Мы спадзяваліся, што як грамадзяне іншай краіны будзем у большай бясьпецы, што яны не дазволяць сабе падобнае стаўленьне да грамадзянаў іншай дзяржавы. Але аказалася, што ім пляваць на меркаваньне міжнароднай грамадзкасьці і яны дазваляюць сабе рабіць зь людзьмі ўсё, што заўгодна».

Мэтады КДБ яшчэ раней адчувалі на сабе беларускія дэмакратычныя актывісты ды журналісты.

Упершыню набыткам галоснасьці стала гісторыя з вывазам у лес аднаго з заснавальнікаў сайту «Хартыя-97» і актывіста «Эўрапейскай Беларусі» Алега Бябеніна, які год таму пры загадкавых абставінах нібыта скончыў жыцьцё самагубствам. Алег расказваў, што ў 1997 годзе яго выкралі невядомыя і завезьлі ў лес, дзе пагражалі — маўляў, на ягоным прыкладзе пакажуць, як сябе трэба паводзіць з уладамі. Тады журналіст абышоўся малой крывёй: у яго забралі грошы і рэдкі тады сотавы тэлефон.

У новым тысячагодзьдзі такіх выпадкаў паболела. Цягам апошніх гадоў хапалі ў цэнтры Менску, а потым вывозілі ў лес цэлы шэраг моладзевых актывістаў. У лістападзе 2009 году быў выкрадзены актывіст «Эўрапейскай Беларусі» Ўладзімер Лемеш. Яго вывезьлі за горад і пакінулі за 25 кілямэтраў ад сталіцы, папярэдне адабраўшы мабільны тэлефон.

У сьнежні таго ж году аналягічным чынам быў схоплены лідэр «Маладога фронту» Зьміцер Дашкевіч. Яго пакінулі ў лесе на Лагойшчыне.

У такой жа ролі пабывалі іншыя маладафронтаўцы — Мікола Дземідзенка і Дзяніс Карноў. За межы гораду гвалтоўна вывозілі і каардынатара грамадзкай кампаніі «Эўрапейская Беларусь» Яўгена Афнагеля.

Не абміналі звыклыя яшчэ ад сталінскіх часоў мэтады барацьбы і слабы пол — у лес вывозілі адну з кіраўніц «Маладога фронту» Насту Палажанку.

Летась, падчас напружаных адносінаў Масквы і Менску, у падобнай ролі аказаліся апэратар здымачнай групы праграмы «ЧП. Расследование» расейскага тэлеканалу НТВ Юрый Бабенка і карэспандэнт Аляксей Малкаў. Іх затрымалі падчас падрыхтоўкі матэрыялу да дакумэнтальнага фільму «Хросны бацька». Як потым згадваў сам Бабенка, іх пасадзілі ў фургон, вывезьлі за горад, дзе ў «нефармальнай абстаноўцы» дапыталі. Пасьля вывезьлі да мяжы пад Воршу, дзе адабралі зьняты матэрыял і сім-карткі з мабільных тэлефонаў.
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG