Што для вас свабода?
Цікава – я нядаўна прачытаў захапляльную кнігу славутага амэрыканскага псыхіятра – прафэсара Стэнфардзкага Унівэрсытэту Ірвіна Ялама, і ён піша, што ёсьць чатыры найважнейшыя рэчы, зь якімі ўсе людзі мусяць прымірыцца, каб дасягнуць псыхалягічнай цэласьці. Першыя тры страшнаватыя: першая – гэта непазьбежнасьць сьмерці, другая – непазьбежная адзінота чалавека (г. зн. ізаляцыя ўсіх індывідаў – мы нараджаемся і паміраем паасобку), трэцяя – адсутнасьць відавочнага сэнсу жыцьця, і чацьвертая – на дзіва – свабода! Доктар Ялам мае на ўвазе, што мы свабодныя рабіць у нашым жыцьці ўсё, што хочам, а пасьля мець справу з наступствамі. Думаю, што я зь ім пагаджуся: Свабода – гэта цудоўная, высакародная, добрая рэч, але гэта яшчэ і прывілей, а таксама адказнасьць, і да ўсяго гэтага ніколі нельга ставіцца легкадумна.
Што найбольш абмяжоўвае вашу свабоду?
Страх зрабіць няправільны выбар.
Што для вас шчасьце?
Кахаць і быць каханым, шмат грошай у банку і добрая мэдычная страхоўка!
Чаго вы найбольш баіцеся?
Доўгай хваробы і залежнасьці любога роду – фізычнай, эмацыйнай, псыхалягічнай, матэрыяльнай...
Які талент вы хацелі б мець?
Я б хацеў быць акторам у тэатры на Брадвэі – які ўмее граць у тэатры, сьпяваць і танчыць. Мне гэта падаецца вяршыняй радасьці. Наагул, я захапляюся акторамі за іх адвагу і здольнасьць да суперажываньня, якіх патрабуе гэтая прафэсія.
Кім з сучасьнікаў вы захапляецеся?
Калі вы маеце на ўвазе амэрыканцаў, і жывых, і тых, каго ўжо няма, я б згрупаваў іх паводле прафэсіяў – але наперадзе ўсіх я б паставіў Гэлен Келер, сьляпую і глуханямую жанчыну, якая столькі ўсяго дасягнула ў жыцьці, нягледзячы на такія страшныя перашкоды. Сярод палітыкаў – я б вылучыў Фрэнкліна Рузвэльта, нашага цяперашняга прэзыдэнта Барака Абаму, а таксама жанчыну, якую я б хацеў бачыць прэзыдэнтам – Гілары Клінтан, сэнатара Раса Фэйнгоўлда і мэра Сан-Францыска Гэвіна Ньюсама. Сярод артыстаў гэта – Мэрыл Стрып, Гэлен Мірэн, Джэйн Фонда, Опра Вінфры, Г'ю Джэкман. Пісьменьнікі – Тэнэсі Вільямс, Эф Скот Фіцджэралд, Карсан Маккаларз, Гэрыет Бічэр Стоў... А ў маім асабістым жыцьці гэроем і узорам заўседы былы мая бабця, якая мела сапраўдны талент любіць жыцьцё і людзей.
Што вы найбольш любіце рабіць?
Я люблю сьпяваць – адзін, без аўдыторыі, калі ў мяне добры голас, што бывае не заўсёды – а апошнім часам ніколі. Я люблю чытаць – вы ніколі не пабачыце мяне бяз кнігі. Я люблю тэатар і опэру, а таксама люблю разгадваць складаныя крыжаванкі. Я ніколі не супакоюся, пакуль не разгадаю да канца вялікую крыжаванку нядзельнага выданьня New York Times – і я з гонарам магу сказаць, што часта мне гэта ўдаецца.
Калі б можна было пражыць жыцьцё яшчэ раз, што б вы зьмянілі?
Адна з рэчаў, якіх я баюся – гэта тое, што рэінкарнацыя магчыма насамрэч існуе. Што да мяне, дык аднаго разу зусім дастаткова!
Якую найлепшую параду вы атрымалі?
Можа, гэта гучыць цынічна, але: “Не рабі іншым не дабра ні зла, і тады ўсе будуць цябе любіць”. На жаль, чым даўжэй я жыву, тым больш веру, што так яно й ёсьць, што ня надта добра сьведчыць пра чалавечую сутнасьць, прынамсі з майго жыцьцёвага досьведу.
Які ваш улюбёны дэвіз?
“І гэта таксама праміне”.
У якой палітычнай сыстэме вы хацелі б жыць?
У лібэральнай капіталістычнай дэмакратыі (з умовай, каб я меў шмат грошай, што, як я ўжо казаў, я лічу неабходным, каб быць шчасьлівым).
У якой краіне вы хацелі б жыць?
Нават з усімі яе недахопамі, я люблю маю краіну і не хацеў бы жыць нідзе, апрача Амэрыкі. А яшчэ я хацеў бы мець летні дом на астравах у Грэцыі.
У якую эпоху вы хацелі б жыць?
Я ня думаю, што нехта можа шчыра адказаць на такое пытаньне. Час, у якім чалавек нарадзіўся, у якім ён жыў, вызначае яго жыцьцё. Калі б чалавек нарадзіўся раней ці пазьней – нават на адну сэкунду, гэта быў бы ўжо зусім іншы чалавек.
Калі б вы сталі кіраўніком Беларусі, што б зрабілі найперш?
Запатрабаваў бы перападлічыць галасы! Не ўяўляю сабе нешта больш непрыемнае, чым быць прэзыдэнтам ці дырэктарам чаго б там ні было.
Якія адносіны Беларусь павінна мець з Эўразьвязам?
Сяброўскія, але бяз здрады прынцыпам.
Якія адносіны Беларусь павінна мець з Расеяй?
Вядома ж, такія самыя.
Некаторыя думаюць так: “Хай дыктатура, абы свая”. А Вы?
Я не люблю ніякіх дыктатараў – ні ў палітыцы, ні ў маім асабістым жыцьці.
Калі і як у Беларусі зьменіцца ўлада?
Думаю, з часам людзі стомяцца або раззлуюцца настолькі, што знойдуць спосаб усё зьмяніць. Розныя народы, як і розныя людзі, маюць розныя пераломныя моманты. Калісьці да такога моманту наблізіцца і Беларусь...
Калі беларусы загавораць па-беларуску?
Тады, калі да іх вернецца самапавага – гэта значыць тады, калі яны стануць нацыянальна сьвядомыя і будуць гэтым ганарыцца.
Што будзе, калі беларусы не загавораць па-беларуску?
Было б сумна, праўда? На жаль, гэта была б страта для ўсяго сьвету – у сусьветнай вясёлцы зьнік бы адзін колер. Але што здарыцца? Нічога! Я перакананы ў касьмічнай абыякавасьці сусьвету.
